واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 408
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
menopause
وضعیتی که در آن تخمدان‌های زن از تولید تخمک در هر چهارهفته‌یک‌بار بازمی‌ایستند و دشتان متوقف می‌شود
menopause praecox, premature menopause, premature ovarian failure, climacterium praecox
قطع پیش‏رس تخمک‌گذاری و چرخه‏های دشتانی پیش از چهل‏سالگی
artificial menopause
بندآوردن دشتان با وسایل مصنوعی مانند جراحی یا پرتوتابی
acquisition 3
مرحله‌ای در چرخة فراوری (behavioral processes) که مقدم بر ساخت و کاربرد و وانهش (deposition) است و در طی آن موادِ خام معدنی فراهم می‌آید
قطعه‌ای که برای کاهش اصطکاک و سایش بین دو سطح چرخان قرار دارد
یاتاقانی که در سمت خارجی چرخ بر روی محور نصب می‌شود
crankshaft bearing, crankshaft main bearing, main bearing
هریک از یاتاقان‌هایی که در دو انتهای محور اصلی میل‌لنگ و گاه بین لَنگ‌های آن قرار دارند و میل‌لنگ را در محل خود نگه می‌دارند
نوعی تکیه‌گاه یا بالشتک استوانه‌ای مجهز به گویچه‌های فولادی سخت‌‌کاری‌شده
نوعی بالشتک کناری که با جفت شدن با غلتک‌ها اصطکاک حرکت در قوس افقی را کاهش می‌دهد
یاتاقان دوتکه‌ای که بر روی انگشتی میل‌لنگ و داخل سر بزرگ دسته‌پیستون قرار دارد
یاتاقان لغزشی که میل‌بادامک را در محل خود نگه می‌دارد
بخشی از محور که در داخل یاتاقان لغزشی قرار دارد و در درون آن می‌چرخد
قسمتی از میل‌بادامک که در یاتاقان میل‌بادامک می‌چرخد
یاتاقان‌گردی که بر روی محور اصلی قرار دارد و در یاتاقان ثابت میل‌لنگ می‌چرخد
← یاختة بنیادی بس‌توان القایی
هریک از یاخته‌هایی که برای خودزایش و تولید یاخته‌های متمایز از انواع دیگر یاخته توانایی نامحدود دارد
pluripotent stem cell, pluripotent cell
یاخته‌ای با توانایی تبدیل شدن به انواع یاخته‌های هر سه لایة زایشی
هر یاختة تمایزیافته یا در جریان متمایز شـدن که با القا به وضعیت بس‌توانـی بـر‌گردانده می‌شود ختـ . بس‌توانیده iPS cell, iPSC
unipotent stem cell, unipotent cell
یاخته‌ای با توانایی ایجاد فقط یک نوع یاختة تمایزیافته
totipotent stem cell, totipotent cell
یاخته‌ای با توانایی تبدیل شدن به یک موجود زندة کامل
multipotent stem cell, multipotent cell
یاخته‌ای با توانایی تبدیل شدن به انواع یاخته‌های یک لایة زایشی خاص
embryonic stem cell, ES cell
هریک از یاخته‌های بنیادی که در مرحلة پیشالانه‌گزینی (preimplantation) از یاخته‌های رویانی جدا می‌شود و توانایی ایجاد انواع یاخته‌های فرد بالغ ازجمله یاخته‌های زایشی را دارد
embryonic stem cell-like cell, ES-like cell
هریک از یاخته‌های بنیادی شبیه به یاخته‌های بنیادی رویانی موش که همة توانایی‌های یاخته‌های بنیادی رویانی را ندارد
مجموعۀ مولکول‌های یک یاخته و برهم‌کنش زمانی و مکانی آنها
مجموعۀ روش‌هایی که از آنها برای بررسی و تجزیه‌وتحلیل و شناسایی کارکردهای یاخته استفاده می‌کنند
cell 4, cellule
واحد ساختاری و کارکردی موجودات زنده که از پوشش خارجی و میان‏یاخته و هسته تشکیل شده است * مصوب فرهنگستان اول
هریک از یاخته‌های تشکیل‌دهندۀ لولۀ آبکش
التهاب حاد و منتشرشوندۀ بافت‌های عمیق زیرپوستی و گاه ماهیچه‌ها
ویژگی آنچه رشد و تکثیر یاخته‌ها را متوقف می‌کند
عاملی که رشد و تکثیر یاخته را متوقف می‌کند