واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 701
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
ultrafiltration cheese
پنیری که از شیر افشرده تولید شود و پس از انعقاد آن نیاز به جدا کردن آب پنیر نباشد
ultrafine
دانه‌هایی که اندازه‌شان از یک میکرون کوچک‌تر است
ultrahigh frequency, UHF
محدودۀ بسامدی بین 300 تا 3000 مگاهرتز
ultrahigh-energy cosmic ray, UHECR
پرتوهای کیهانی با انرژی‌های بیش از 1018 الکترون‌ولت
ultrahigh-strength steel, ultrahigh-tensile steel
فولاد سازه‌ای با استحکام تسلیم (yield strength) بسیار زیاد
← هواگَرد فوق‌ِسبک
ultralight aircraft, UL 2
هواگَردی تک‌سرنشین با وزن بیشینۀ برخاست 455 کیلوگرم با سرعت و قدرت و ظرفیت سوخت بسیار کم برای مقاصد ورزشی و تفریحی متـ . فوقِ‌سبک ultralight
ultrametamorphism
فرایندهای دگرگونی که در بالاترین حد دما و فشار رخ می‌دهند
دو خط در هندسة هذلولوی که نه متقاطع هستند و نه موازی مجانبی
حرارت‌دهی مواد غذایی، به‌ویژه شیر و فراورده‌های تخم‌مرغ مایع، در حرارت بالا به مدت کم، به‌منظور از بین بردن همۀ عوامل بیماری‌زا
ultraplankton
نگاه کنید به : nanoplankton
تمیزکاری سطوح با غوطه‌ورسازی در تمیزکننده‌های اسیدی یا پاککننده‌های آب‌پایه، هم‌زمان با بهکارگیری ارتعاشات فراصوتی برای ایجاد اثر کاواکی
پژواک موج فراصوتی از یک مانع که براثر تأخیر زمانی، از موج اصلی قابل تشخیص باشد
ultrasonic flaw detection
دستگاهی برای بررسی وضعیت همگنی ریل
ultrasonic grating constant
فاصلۀ بین گره‌های متوالی در امواج فراصوتی ایستاده که همانند توری اپتیکی عمل می‌کند
فن تولید تصویر با استفاده از صوت‌های بسامد‌بالا
ultrasonic inspection
روشی برای بازرسی عیوب داخلی مواد فلزی، به‌ویژه ریل‌ها و محورها و چرخ‌ها، با استفاده از امواج فراصوتی و تجهیزات اندازه‌گیری الکترونیکی
وسیله‌ای حاوی شاره که با استفاده از امواج فراصوتی، نور گذرنده از شاره را مدوله می‌کند
ultrasonic microscope
نوعی ریزبین/ میکروسکوپ که با استفاده از امواج فراصوتی کار می‌کند متـ . میکروسکوپ فراصوتی
ultrasonic radiation
انتشار امواج فراصوتی در محیط‌های جامد یا مایع یا گاز
ultrasonic rail testing
آزمونی برای شناسایی شیارها و شکاف‌های ریل با عبور دادن امواج صوتی دارای بسامد فرابالا در طول ریل و ثبت و بررسی بازتاب‌های غیرعادی
وسیله‌ای الکترونیکی که با ارتعاش سریع باعث خرد شدن و جدا شدن جِرم‌ها از سطح دندان می‌شود و محیط جیبک پیرادندانی (periodontal pocket) را پاک می‌کند متـ . دستگاه جِرم‌گیری فراصوتی magnetostrictive ultrasonic device
نوعی درزگیری که در آن گرمای حاصل از اصطکاک مولکولی ناشی از امواج فراصوت باعث چسبیدن دو سطح به ‌هم می‌شود
ultrasonic testing
آزمونی برای واپایش کیفیت فلز با اندازه‌گیری ضخامت و تعیین اندازه و محل ترک‌های ناشی از خوردگی یا فرسایش
ultrasonic transducer
وسیله‌ای که امواج فراصوتی را به امواج الکترومغناطیسی و برعکس تبدیل می‌کند
ultrasonic welding, USW
نوعی جوشکاری حالت‌جامد که در آن با به کار بردن موضعی انرژی ارتعاشی پربسامد قطعه‌کارها تحت فشار به هم جوش داده می‌شوند
بررسی و کاربرد امواج صوتی با بسامد فراتر از آستانۀ شنوایی گوش انسان
ultrasound proximity sensor
نزداحسگری که تراگذار صوتی دارد و در بسامدهای فراصوتی بزرگ‌تر از بیست‌ هزار هرتز به ارتعاش درمی‌آید
شاخه‌ای از کالبدشناسی که به مطالعۀ ساختارهایی می‌پردازد که فقط با ریزبین‌های الکترونی قابل رؤیت است
ultraviolet
ویژگی تابشی که طولِ‌موج آن در گسترۀ 4 تا 400 نانومتر باشد