واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 463
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
inversion spectrum
خطوط طیف حاصل از گذار بین دو پیکربندی مولکولی در حالتی که این پیکربندی‌ها تصویر آینه‌ای یکدیگر باشند
spectrometer
وسیله‌ای برای انجام عملیات طیف‌سنجی
وسیله‏ای الکترونیکی برای اندازه‏گیری شدت بسامدهای صوتی مختلف در نوارهای بسامدی مورد نظر
constant-deviation spectrometer
طیف‌سنجی که در آن همراستاساز و تلسکوپ ثابت هستند و برای مشاهدۀ طولِ‌موج‌های متفاوت، منشور یا توری پراش چرخانده می‌شود
beta-ray spectrometer
وسیله‏ای برای اندازه‏گیری توزیع انرژی ذرات بتای گسیل‏شده
طیف‌سنجی برای تولید طیف پرتو ایکس یک ماده و اندازه‌گیری طولِ‌موج‌های مربوط به اجزای متفاوت آن
وسیله‌ای برای تولید یون و جداسازی آنها با استفاده از نسبت بار به جِرمشان
time-of-flight mass spectrometer, TOF 2
نوعی طیف‌سنج جِرمی که در آن یون‌ها برمبنای سرعت‌هایشان بدون اعمال هرگونه نیروی بیرونی جدا می‌شوند
دستگاهی که ترکیبی از طیف‌سنج جِرمی و شتاب‌دهنده است و برای ردیابی ایزوتوپ‌های کمیاب کاربرد دارد
microwave spectrometer
ابزاری برای اندازه‌گیری و نمایش شدت تابش ریزموج گسیل‌شده یا جذب‌شده به‌صورت تابعی از بسامد و طولِ‌موج یا هر متغیر وابستۀ دیگر
spectrometry
به‌کارگیری روش‌های طیف‌شناختی برای اندازه‌گیری طولِ‌موج‌ها و شدت خطوط یا نوارهای طیفی به‌منظور شناسایی اتم‌ها، مولکول‌‌ها یا یون‌های سازنده
translational energy loss spectrometry, TES
نوعی طیف‌سنجی جِرمی که در آن برخوردهای پرانرژی میان یک یون و یک هدف خنثی که به تغییر انرژی درونی یون می‌انجامد بررسی می‌شود
mass-analysed ion kinetic energy spectrometry, MIKES
نوعی طیف‌سنجی انرژی جنبشی یون که در آن جِرم محصولات یونی ازطریق اندازه‌گیری انرژی جنبشی یونی تعیین می‌شود
ion kinetic energy spectrometry
نوعی طیف‌شناسی برای تعیین انرژی محصولات یونی که به هنگام عبور باریکه‌ای از یون‌های پرانرژی جنبشی از محفظۀ واکنشِ بی‌‌میدان تولید می‌شود
اندازه‌گیری و تحلیل پراش پرتو ایکس تولیدشده از بلورها
هریک از روش‌های اندازه‌گیری انرژی پرتوِ گاما در فیزیک هسته‌ای
mass spectrometry, MS
روشی برای شناسایی ماده ازطریق تبخیر یا تخلیۀ الکتریکی و سپس قرار دادن گاز حاصل در برابر باریکه‌ای از الکترون که در طی آن یون‌های تولیدشده با اِعمال میدان مغناطیسی، بر حسب نسبت بار به جرمشان، از یکدیگر جدا و ازطریق آشکارساز شناسایی می‌شوند
تخریب گرمایی واپایش‌شدۀ نمونه‌ها که به تشکیل قطعات کوچکی که با طیف‌سنجی جِرمی قابل‌تجزیه هستند می‌انجامد
روشی که در آن ایزوتوپ‌ها را با استفاده از یک طیف‌سنج جِرمی دقیق ردیابی می‌کنند
نوعی طیف‌سنجی جِرمی که در آن یونش در فشار و دمای محیط رخ می‌دهد
اندازه‌گیری ترکیبات هواسُل آلی در زمان واقعی که معمولاً با نمونه‌برداری در فشار محیط انجام می‌شود
plasma desorption mass spectrometry, PDMS
روشی در طیف‌سنجی جرمی برای تجزیۀ مولکول‌های نافرّار به‌ویژه مولکول‌های سنگین با وزن اتمی بیش از 2000 که در آن یون‌های سنگین با انرژی در مرتبۀ 100 مگا‌الکترون‌ولت در فیلم‌های نازک نفوذ می‌کنند و با دادن انرژی موجب واکنش شیمیایی و درنتیجه تشکیل یون‌های مولکولی و امواج تکانه‌ای و به‌دنبال آن پرتاب یون‌ها از سطح می‌شوند
شاخه‌ای از فیزیک که با تولید و اندازه‌گیری و تفسیر طیف الکترومغناطیسی حاصل از گسیل یا جذب تابش یا طیف انرژی ذرات سروکار دارد
atomic spectroscopy
شاخه‌ای از فیزیک که در آن تولید و اندازه‌گیری و تفسیر طیف حاصل از تابش‌های گسیل‌شده از اتم‌ها یا جذب‌شده در آنها بررسی می‌شود
vibrational spectroscopy
نوعی طیف‌شناسی که در آن ارتعاشات مولکولی را باتوجه‌به تغییر گشتاورهای دوقطبی الکتریکی تعیین می‌کنند
vibrational-rotational spectroscopy, rotation-vibration spectroscopy
نوعی طیف‌شناسی مولکولی که در آن با جذب انرژی الکترومغناطیسی انرژی چرخشی و انرژی ارتعاشی مولکول هر دو هم‌زمان تغییر می‌کنند
high resolution electron energy loss spectroscopy, HREELS
نوعی طیف‌شناسی که در آن پراکندگی الکترون‌ها با استفاده از باریکۀ تک‌فام انرژی انجام می‌شود
بررسی انرژی الکترون‌های گسیل‌شونده در پدیدۀ فوتوالکتریک یا الکترون‌های اوژه
Auger electron spectroscopy, AES
تحلیل انرژی الکترون‌های اوژۀ گسیل‌شده از سطح جامد هنگامی‌که این سطح با الکترون‌های پرانرژی یا پرتو ایکس بمباران شود
نوعی طیف‌شناسی ازطریق مطالعۀ جهش‌های الکترونی که با جذب یا گسیل تابش الکترومغناطیسی در ناحیۀ مرئی‌ـ فرابنفش روی می‌دهند