واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 7198
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
ماده‏ای که مقاومت الکتریکی آن در زیر دمایی معین از بین برود
cryogenic device
هر وسیله‏ای که در دماهای بسیار پایین کار کند
یخ‏زنی که در آن از تغییر حالت فیزیکی مادۀ مُبَرد برای انجماد سریع مواد غذایی استفاده می‏شود
پمپی که با سرد کردن سطح دمای 20 کلوین می‌تواند خلأ بسیار پایین با فشار حدود 10-8 میلی‌متر جیوه ایجاد کند
تجزیه‌وتحلیل طیفی هر نمونه‌ای که در شرایط زم‌دما نگهداری شود
cryogenic temperature
دمایی که در حدود دمای شاره‏های زم‌زاشناختی 77 درجۀ کلوین یا کمتر است
شاخه‏ای از فیزیک که در آن فرایندهایی بررسی می‌شود که در دماهای بسیار پایین رخ می‌دهند متـ . زم‌زاشناسی
مربوط به تولید دماهای بسیار کم ازطریق وامغناطش بی‏دررو در نمک پارامغناطیس
← یخ‌آشفتگی
cryophile, psychrophile
ویژگی باکتری‌ها یا سایر ریزاندامگان‌هایی که بیشترین رشد آنها در دمای پایین‌تر از 20 درجۀ سلسیوس است
cryophilic aerobic digestion
هضم هوازی در دمای پایین‌تر از 20 درجۀ سلسیوس
باکتری‌هایی که بیشترین رشد آنها در دمای پایین‌تر از 20 درجۀ سلسیوس است
شاخه‏ای از فیزیک که به بررسی پدیده‏ها و فرایندهایی می‌پردازد که در زم‏دما رخ می‌دهند
cryoscopic constant
ثابت معادله‌ای که نشان‌دهندۀ میزان نزول نقطۀ انجماد براثر حل‌کردن یک مول مادۀ محلول در یک لیتر حلاّل است
تعیین وزن مولکولی جسم حل‌شدنی غیرفرّار با حل‌ کردن مقدار معینی از آن در حلاّل و ثبت نزول نقطۀ انجماد
cryostat
ابزاری برای فراهم کردن محیط کم‏دما برای انجام آزمایش تحت شرایط مورد نظر
cryoturbation
آشفتگی نهشته‌های باستان‌شناختی درنتیجة دوره‌های پی‌درپی انجماد و ذوب آب‌های نفوذی نیز: یخ‌خاک‌آشفتگی cryopedoturbation
فرایند بسته‌بندی مواد غذایی ازجمله گوشت در پوشش‌های پلاستیکی، تحت خلأ و دمای بسیار پایین
سردابه‌ای که معمولاً در زیر معابد یا بناهای مذهبی قرار دارد و گاهی مردگان را در آن پنهان می‌کردند و در آن مراسم دعا بر پا می‌شد
cryptanalysis
1. بررسی امنیت سامانه‌های رمز ازطریق جست‌وجوی خطاها یا ضعف‌های احتمالی خوارزمی/ الگوریتم آنها به قصد ممانعت از نفوذ مهاجم و بالا بردن ضریب امنیت سامانه2. عملیات محاسباتی برای به ‌دست‌ آوردن کلید سامانۀ رمز، بدون آگاهی از کلید آن، با هدف نفوذ به سامانه
فردی که تحلیل رمز می‌کند و در آن تخصص دارد
cryptand
واحد مولکولی متشکل از مجموعه‏ای چندحلقه‏ای که یک حفرۀ مولکولی به وجود می‌آورد که می‌تواند واحد دیگری، یعنی کاتیون یا آنیون یا مولکول خنثی، را به‌عنوان مهمان در خود نگه دارد
محصول افزایشی تشکیل‏شده بین یک حجره و یک مهمان یعنی آنیون یا کاتیون یا گروه خنثی
لایه‌بندی ناشی از تغییرات ترکیب کانی‌ها از پایین به بالا در یک توالی سنگ آذرین لایه‌ای
cryptic satellite
توالی دِنای ماهواره‌ای که از دِنای اصلی با روش مرکزگریزی جدا نمی‌شود
cryptic species
نگاه کنید به : sibling species
کارور یا فرایندی برای آماده‌سازی اولیه یا مدیریتی رمزنگاشتی متـ . مسئول رمز
crypto period
بازه‌ای زمانی که در آن کلید رمزنگاری برای یک سامانۀ رمز معتبر است متـ . طولِ‌عمر کلید key lifetime
cryptocrystalline
ساختار سنگی متشکل از بلورهای بسیار ریز که بلورینگی آن را با ریزبین/ میکروسکوپ الکترونی می‏توان مشاهده کرد
گروهی از گیاهان که در چرخۀ تولید مثل خود به جای دانه هاگ تولید می‌کنند