واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 97
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
نوعی تخت تاشو و متحرک که قابل تبدیل شدن به میز است متـ . میزشو
← ثابت مقاومت گرمایی
← نوزاد رشتۀ اصلی
Zannichellia
سرده‌ای از زانیشلیائیان آبزی غوطه‌ور علفی چندساله با یک گونه و پراکنش جهانی که حاشیۀ برگ‌های آن کامل و گل‌آذین‌ آن معمولاً دارای دو گل با دُمگل کوتاه و کلالۀ نامتقارن قیفی است متـ . یال ‌اسبی
تیره‌ای از قاشق‌‌واش‌سانان آبزی غوطه‌ور چندساله با چهار سرده و شش گونه که در آب‌های شور یا شیرین می‌رویند و در سرتاسر جهان پراکنده‌اند؛ زمین‌ساقۀ این گیاهان خزنده بلند و باریک و برگ‌های آنها باریک و خطی و متقابل و فراهم یا متناوب با غلاف قاعده‌ای است؛ گل‌های تکجنسی و کوچکشان به‌صورت منفرد در کنار برگ یا در سنبله‌های کوچک قرار دارد متـ . یال‌اسبیان
سرده‌ای از نعنائیان شامل گیاهانی بوته‌ای با ساقه‌های منشعب و شاخه‌های متعدد نازک و برگ‌های کوچک تقریباً دایره‌ای و با حاشیۀ صاف و بی‌‌دُم‌برگ و پوشیده از شمار فراوانی غدۀ ترشحی و گل‌آذین متشکل از چرخه‌های متعدد بیضوی یا کروی گل‌های کوچک و سفید و چهار عدد پرچم و فندقچۀ تخم‌مرغی با سطح صاف
Zataria multiflora, Zataria bracteata,Zataria multiflora var. elatior
گونه‌ای آویشن شیرازی به شکل بوته‌ای به ارتفاع 30 تا 80 سانتی‌متر و با شاخه‌های زیرین چوبی و بسیار منشعب و بی‌برگ و سفید و با کرک‌های ساده و متراکم و برگ‌های تخم‌مرغی‌ـ دایره‌ای و دایره‌ای و چرخه‌های گل اغلب دور از هم و دارای 8 تا 10 گل و با جام گل به طول 3 میلی‌متر
سنگی دولومیتی، با نوارهای مشخص متشکل از لایه‌های خاکستری روشن درشت‌بافت و لایه‌های تیره‌تر ریزبافت
لایه‌بندی موزونی که در آن لایه‌های متناوب تیره و روشن تراکم متفاوت پیروکسن و پلاژیوکلاز را نشان می‌دهند
Zeeman effect
پدیده‏ای که در آن هر خط طیفی اتمی یا مولکولی براثر میدان مغناطیسی ایستا به چند خط هم‏فاصله تجزیه می‌شود
zen diet, macrobiotic diet
رژیمی برخاسته از فرهنگ ژاپن باستان که با برقراری تعادل بین غذاهای یین (yin) و ینگ ‌(yang) سلامت فرد را تضمین می‌کند
نقطه‏ای در کرۀ آسمان که درست در بالای سر ناظر است
فاصلۀ زاویه‏ای هر جِرم آسمانی از نقطۀ سمت‏الرأس که متمم ارتفاع جِرم است
تلسکوپی که جهت آن همواره در محدودۀ کوچکی در اطرافِ سمت‌الرأس قابل تغییر است
نسیمی ملایم و مطبوع
zero derivation
فرایندی در واژه‌سازی که ازطریق آن بدون تغییر عناصر زنجیری یک واژه، واژه‌ای جدید با مقولۀ نحوی جدید ساخته می‌شود
zero discharge plant
واحد یا تأسیساتی که هیچ مایع خروجی به محیط‌زیست وارد نمی‌کند
zero discharge, totally effluent free
ویژگی واحد یا تأسیساتی که با بهره‌گیری از بازیابی هیچ‌گونه مواد آلاینده به محیط‌زیست تخلیه نمی‌کند
zero fuel weight, actual zero fuel weight
حداکثر وزن هواگَرد در هنگام برخاستن بدون احتساب وزن سوخت قابل‌مصرف
zero length spring
فنری که در نبود نیروهای خارجی طول مؤثرش صفر باشد
zero liquid discharge, ZLD
ویژگی واحد یا تأسیساتی که هیچ مایع خروجی به محیط‌زیست تخلیه نمی‌کند
واژی که فاقد نمود آوایی باشد
zero object, null object
در یک رستۀ مفروض، شیئی که در عین‌حال آغازی و پایانی است
پتانسیل الکترود گاز هیدروژن در فشار یک اتمسفر
مقدار حدی گران‌روی در آهنگ برش‌های کم
وضعیتی که در آن دو تایر نصب‌شده بر یک محور کاملاً با یکدیگر موازی هستند
← ممنوعیت
zero-age main sequence
ستاره‌هایی که در ابتدای مرحلۀ رشتۀ اصلی هستند اختـ . نورا ZAMS
zero-emission vehicle, ZEV
خودروی که هیچ‌گونه آلاینده‌ای تولید نمی‌کند
zero-knowledge proof, ZK proof
نوعی روش اثبات در رمزنگاری که در آن اثبات‌کننده می‌تواند به وارسی‌کننده اثبات کند که یک گزارة مفروض درست است، بدون آنکه هیچ اطلاعاتی به‌جز درستی گزاره به وارسی‌کننده منتقل شود متـ . اثبات دانش‌صفر