واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 5385
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
ویژگی تَمَکُنی که در آن جفت‌ها به‌صورت ستونی در یک تخمدانِ مرکبِ دیواره‌دار قرار دارند
axillary 1
ویژگی بخشی از گیاه که بر روی گره‌های یک محور یا در کنار یک ساختار آن قرار دارد
axillary 2, lateral 1
ویژگی گل‌آذینی که در برگ‌زاویۀ (axil) نزدیک‌ترین برگ رویشی (vegetative) قرار دارد
بخشی از ناحیۀ زیربغل در محل اتصال بازو به کتف
ناحیه‌ای هرمی‌شکل بین بخش بالایی دیوارۀ قفسۀ سینه و بازو
اصل‌موضوعی در نظریة مجموعه‌ها مبنی بر اینکه هر گردایة ناتهی از مجموعه‌ها دارای تابع انتخاب است
axiom of linear completeness
یکی از اصول موضوع دستگاه اصل موضوعی هیلبرت در هندسه
axiomatic system, system of axioms
دستگاهی منطقی شامل تعدادی اصل موضوع که قضیه‌ها با قواعد منطقی از آنها نتیجه می‌شود
axis of advance
مسیری که برای واپایش عملیات تعیین می‌شود و اغلب شامل یک یا چند جادۀ مشخص است
axis of rotation
محوری که جسم صلب حول آن می‌چرخد
axis of trough
نگاه کنید به : trough line
axis of weld
نگاه کنید به : weld axis
axis traction
کشش در راستای یک محور همانند کشش لگن در هنگام زایمان
میله یا سازه‌ای که چرخ‌های خودرو به دو سر آن نصب می‌شود
بخشی از اهرم‌بندی واگن‌های باری که در محدودۀ چرخ‌ ـ ‌محورها نصب شده است
axle counter
دستگاهی بر روی خط یا بر روی سطح جاده برای شمارش محورهای خط‌نورد یا سایر وسایل نقلیه در هنگام عبور از آن بخش خط
axle generator, axle-driven generator
نوعی مولد برق که توان آن از محور واگن و ازطریق تسمه و قرقره یا جعبه‌دنده تأمین می‌شود
مجموع وزنی که چرخ‌های خودرو به سطح جاده وارد کند
axle-driven generator
نگاه کنید به : axle generator
زایده یا رشتۀ عصبی استوانه‏ای‌ بلندی که تکانۀ عصبی را از جسم یاخته‏ای در یک جهت به بیرون هدایت می‏کند
axoneme
نگاه کنید به : axial filament
نوعی پای کاذب تقریباً دائمی که مرکز آن ساختاری محوری دارد
AXT
نگاه کنید به : alien crosstalk
گونه‏ای از تیرۀ اردکیان و راستۀ غازسانان که زیر دم آن کاملاً سفید است و جنس نر آن بدنی خرمایی تیره با چشم‌هایی سفید دارد
← مخلوط همجوش
azeotropic distillation
تقطیری که در آن دو یا چند مادۀ هم‌جوش با افزودن مادۀ سوم از یکدیگر جدا می‌شوند
azeotropic mixture
مخلوطی از دو مایع که در ترکیب‌درصد ثابتی می‌جوشد متـ . همجوش 1 azeotrope
azimuth
زاویۀ هر نقطه بر روی صفحۀ افق از امتداد شمال که به‌صورت ساعت‏گَرد سنجیده می‏شود
azimuth angle
زاویه‌ای در جهت عقربه‌های ساعت در صفحۀ افقی بین جهت مرجع و یک خط دلخواه که ازطریق آن سمت را محاسبه می‌کنند
azimuth axis
در استقرار سمت‌ـ ارتفاعی (alt-az mounting) ، محور قائم بر سطح افق