واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1947
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
سرده‌ای از خارعروسیان با حدود ده گونه که از اروپا تا شرق آسیا پراکنده هستند
تیره‌ای از خواجه‌باشیسانان علفی ضخیم چندساله با سه سرده و هفده گونه که به‌صورت بومی در اوراسیا از بالکان تا چین پراکنده هستند، برگ‌های آنها طوقه‌ای و گل‌ها با تقارن دوطرفه است که در چرخه‌های متوالی قرار دارند و حلقه‌ای اضافی به‌ نام کاسۀ فرعی (epicalyx) گل‌ها را احاطه کرده است
acanthocyte, acanthrocyte, spur cell
سرخ‌گویچه‌ای که بر روی آن پنج تا ده برجستگی با طول‌های متفاوت و توزیع نامنظم وجود دارد
میوۀ گیاهی با نام علمی خارگیل سموری (Durio zibethinus) متعلق به تیرۀ پنیرکیان و راستۀ پنیرک‌سانان که طول آن به سی سانتی‌متر و قطر آن به پانزده سانتی‌متر می‌رسد و وزن آن یک تا سه کیلوگرم است؛ شکل آن گِرد وگاه کشیده و پوستۀ آن پوشیده از خار و به‌رنگ سبزقهوه‌ای و گوشتۀ آن زرد کم‌رنگ است و دارای بویی خاص و بومی اندونزی و مالزی و برونئی است
glochidiate
ویژگی سطحی با خار یا ریش‌های قلاب‌مانند دسته‌ای
barbed, barbellate
ویژگی زِبرکرکی که در سطح یا حاشیۀ آن زواید ریز و تیز وجود دارد
BOD, biochemical oxygen demand
مقدار اکسیژن محلول در آب که ریزاندامگان‌ها در طی مدتی معین برای فعل‏وانفعالات زیست‏شناختی مصرف کنند متـ . خواست اکسیژن زیست‏شیمیایی
← خدمات اَبری زیرساخت
capacitor
وسیله‏ای برای ذخیره کردن بار و انرژی الکتریکی، متشکل از دو رسانا که با یک نارسانا از یکدیگر جدا می‏شوند
vibrating capacitor
خازنی که ظرفیت آن با تغییر تناوبی فاصلۀ بین صفحات تغییر می‌کند
bypass capacitor
نوعی خازن با واکُنایی کم که به‌طور موازی با مدار الکتریکی مورد نظر بسته می‌شود تا از عبور جریان‌های با بسامد رادیویی جلوگیری کند
سرده‌ای از خاسیان درختی کوچک یا درختچه‌ای معمولاًٌ همیشه‌سبز و به‌ندرت خزان‌دار با بیش از 270 گونه که در مناطق گرمسیری جنوب امریکا و مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری آسیا پراکنده‌اند؛ گل‌های این گیاهان معمولاً چهارپر و به‌ندرت پنج تا نُه‌پر است؛ میوۀ آنها شفت کروی یا کروی کشیده به رنگ قرمز یا سیاه و به‌‌ندرت زرد است
← خدمات اَبری سخت‌افزار
بخشی از بدن که پیوندینه از آن جدا می‌شود
مبنای پیدایش گیاهان در محل
راسته‌ای از گیاهان پیوسته‌گلبرگ با بیش از 500 گونه و پنج تیره
Aquifoliaceae
تیره‌ای از راستۀ خاس‌سانان به شکل درخت یا درختچه، دارای گل‌های منظم و میوۀ سِته
COD, chemical oxygen demand
مقدار اکسیژنی که باید برای اُکسایش آلودگی‌های موجود در فاضلاب مصرف شود متـ . خواست اکسیژن شیمیایی
براده یا نوارهای فلزی باریکی که در آسمان رها می‏شود و در رادار دشمن اختلال ایجاد می‏کند و او را ازنظر هدف‏یابی فریب می‏دهد
colligative property
یکی از خواص محلول که تنها به تعداد ذره‏های جسم حل‏شده بستگی داشته باشد
nostalgic tourism
نوعی گردشگری که در آن گردشگر به مکان‌هایی که از آنها خاطره دارد سفر می‌کند
organic soil
خاکی که ضخامت لایه‏های حاوی مواد آلی آن بیشتر از ضخامت لایه‏های معدنی آن باشد
calcareous soil
خاکی که مقدار کلسیمکربنات آزاد آن به‌حدی‌ است که در هنگام واکنش با اسید میجوشد
خاکی که براثر فعالیت‌های انسان ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و ریخت‌شناسی آن تغییر کرده است
bog soil, bog 1
خاک بسیار مرطوب مناطق باتلاقی که عمدتاً از پوده و بقایای گیاهان به وجود می‏آید
خاک تشکیل‌شده بر روی یک چشم‌انداز قدیمی که با رسوبات جوان‌تر پوشیده نشده است
رُس سفیدپختی (white-firing clay) که عمدتاً از کانی کائولینیت تشکیل شده است متـ . کائولن kaolin
self-mulching soil
خاکی که لایۀ سطحی آن به‌قدری فشرده است که براثر ضربۀ قطره‌های باران از میان نمیرود و مانند خاک‌پوش از لایۀ زیر محافظت می‌کند
fuller’s earth,walker’s earth
مواد رُسی یا رُس‌سان طبیعی با قابلیت جذب بالا که معمولاً بخش اعظم آنها سیلیکات‌های صفحه‌ای آبدار است
saline soil
خاک دارای نمک‌های انحلال‏پذیر به مقداری که به رشد اکثر گیاهان زراعی آسیب برساند