واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1114
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
گودالی که در آن آتش‌سپاری انجام می‌شد یا بقایای آتش‌سپاری در آن دفن می‌شد
گودالی گرد یا بیضوی بر روی یال یک آتشفشان که براثر رُمبش به‌ وجود آمده ‏است
shot hole/ shothole
چالی که در آن مادۀ منفجره قرار داده می‌شود
inspection pit
محل بازدید وسیلۀ نقلیۀ ریلی
چاله‌ای برای ریختن خاکستر اجاق یا آتش‌چال
چاله‌ای استوانه‌ای یا مخروطی، حداکثر به عمق سه ‌متر، برای ذخیره کردن دانه‌های خوراکی
محلی در کارگاه‌های تولیدی که مخلوط ماسه آمادۀ قالب‌گیری را در آن می‌ریزند و قالب‌گیری می‌کنند
چاله‌ای در سطح محوطة باستانی که زباله‌ها در آن انباشته می‌شده است
robber trench
حفره‌ای که در محوطه‌های باستانی برای استفادۀ غیرقانونی از مصالح ساختمانی قابل‌مصرف آنها کنده می‌شود
گودی محل کاسۀ ‏گل در برخی از میوه‏ها
آکندی که در گذشته در ستون‌چال ریخته می‌شد تا ستون یا تیر را در جای خود استوار کند متـ . چال‌آکند posthole fill
posthole fill
← چال‌آژند
مرغزاری در چاله‌های غرقابی فصلی یا دائمی و با پوشش گیاهی آب‌دوست
در صنعت آب و فاضلاب، گودی کوچکی که عمل معینی در آن انجام می‏شود
روشی در طیف‌شناسی برای بررسی پهنای خطوط بسیار باریک که در آن ترازهای جذب یون‌ها و مولکول‌های موجود در جامد بلوری به‌طور موقت حذف می‌شوند تا بتوان چالۀ حاصل در منحنی جذب را بررسی کرد متـ . طیف‌شناسی چاله‌ساختی hole burning spectroscopy
examination-pit
چاله‏ای برای بازبینی و تعمیر قسمت‌های زیرین لوکوموتیو
فرورفتگی مهرۀ جوش انتهایی براثر دور کردن سریع الکترود از سطح کار در جوشکاری قوسی
چاله‏ای عمود بر خط که در آن می‏توان یکی از چرخ‌های قطار را پایین آورد و بازرسی و تعمیر یا تعویض کرد
← حفرۀ پسِ‌ زانو
ناحیه‏ای در زیر دماغۀ هواگَرد
حرکتی که در آن ورزشکار یا چم‌ورز سر خود را تا بالای میل‌ثابت بالا می‌کشد به‌نحوی‌که چانۀ او بالای میل قرار ‌گیرد
حرکتی که در آن ورزشکار یا چم‌ورز سر خود را تا بالای میل‌ثابت بالا می‌کشد به‌نحوی‌که چانۀ او با میل‌ثابت هم‌تراز ‌شود
یکی از انواع رایج انکار که در آن فرد می‌کوشد تا با تغییر در رفتارهای اعتیادی یا مقدار مصرف الکل و مواد با به تعویق انداختن زمان ترک، همچنان به اعتیاد خود ادامه بدهد
← دستگاه چانه‌کُن
final moulder
دستگاهی که خمیر را به قطعات کوچک گرد تقسیم می‌کند متـ . دستگاه چانه‌گیر
← چاه گمانه
چاهی که پس از کشف یک منبع، برای تعیین وسعت یا توان تولید آن منبع حفر می‌شود
exploratory well,wildcat well
چاهی که برای دستیابی به مخزنی جدید از نفت یا گاز یا گسترش مرز میدانی که پیش‌تر بخشی از آن توسعه یافته است در ژرفایی اکتشاف‌نشده یا قلمروی که هنوز وجود مخزن در آن اثبات ‌نشده حفر می‌شود
ناحیه‏ای در میدان نیروهای پایستار که انرژی پتانسیل هر ذره در آن کمتر از ناحیۀ پیرامون است
wet well, inlet well
محفظه‌ای در تلمبه‌خانه که آب یا فاضلاب در آن جمع می‌شود و لولة مکش تلمبه برای انتقال آب یا فاضلاب به جای دیگر به آن متصل است