واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1114
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
توالی باز و بسته شدن حوضه‌های اقیانوسی براثر جنبش صفحه‌های زمین‌ساختی، در مقیاس زمانی حدود 100 میلیون سال
camshaft pulley,camshaft gear
چرخ‌تسمه‌ای که در انتهای میل‌بادامک قرار دارد و تسمۀ زمان‌بندی را می‌چرخاند
crankshaft pulley, harmonic balance wheel, driving pulley
چرخ‌تسمه‌ای که به سر پیشین میل‌لنگ نصب می‌شود و اجزای مختلف موتور مانند پمپ آب و دینام و فرمان هیدرولیک را ازطریق تسمه به حرکت درمی‌آورد
چرخ‌دستی سبکی که خدمة اتاق‌ها از آن برای حمل لوازم نظافت و ملزومات پارچه‌ای و دیگر تجهیزات استفاده می‌کنند
چرخ‌دندة ساده‌ای که در حالت دنده‌عقب حرکت را از محور واسط جعبه‌دنده به چرخ‌دندة عقب منتقل می‌کند متـ . چرخ‌دندة هرزگرد دنده‌عقب
planetary gear set, sun-and-planet gearset, planetary gears, planetary gear system, planetary gear train, sun-and-planet gears
مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌های کوچک در جعبه‌دندة خودکار که درحین چرخش بر روی محیط بیرونـی یک چـرخ‌دندة مرکزی (خورشید) با دنده‌های داخلـی یک چـرخ‌دنـدة حلقوی (ring gear) درگیرند
قطعۀ دندانه‌داری که به سر میل‌لنگ نصب می‌شود و ازطریق تسمۀ زمان‌بندی چرخ‌دندۀ میل‌بادامک را به حرکت درمی‌آورد
تیره‌ای از راستۀ گنجشک‌سانان با بدن دوکی‌شکل و پاهای نسبتاً کوتاه و پرهای قهوه‏ای تیره تا روشن
مکان هندسی نقطه‏ای ثابت بر روی محیط یک دایره، وقتی آن دایره در طول خط راستی می‌غلتد، بدون آنکه بلغزد
چرخه‏زادی که در ایجاد آن فاصلۀ مرکز دایرۀ غلتان از نقطۀ رسم‌کنندۀ خم بزرگ‌تر از شعاع دایره باشد
چرخه‏زادی که در ایجاد آن فاصلۀ مرکز دایرۀ غلتان از نقطۀ رسم‌کنندۀ خم کوچک‌تر از شعاع دایره باشد
چرخ‌زنجیری که بر روی میل‌بادامک نصب می‌شود و ازطریق چرخ‌زنجیر میل‌لنگ به چرخش درمی‌آید
crankshaft sprocket,camshaft drive sprocket
چرخ‌زنجیری که به سر میل‌لنگ نصب می‌شود و ازطریق زنجیر زمان‌بندی میل‌بادامک را به حرکت درمی‌آورد
حرکت چرخشی جریان‌های میان‏یاخته‏ای
پرواز دایره‌ای هواگرد حول نقطه یا مکانی خاص بر فراز زمین
skater 1, roller skater
فردی که به چرخ‌سُری می‌پردازد
skate 1, roller skate
کفش مخصوص چرخ‌سُری که دارای چهار چرخ است
skating1, roller skating
ورزشی که در آن ورزشکار با استفاده از چرخ‌سُره حرکت می‌کند
در بسکتبال، چرخیدن بدن بازیکنِ صاحب توپ حول پایی که نباید از زمین جدا شود
rotation 1
حرکت جسم حول یک محور داخلی ثابت یا متحرک متـ . دَوَران
rotation 2
حرکت یک جِرم به دور محور خود متـ . حرکت وضعی
چرخیدن جسم حول هر محور گذرنده از داخل آن
optical rotation
چرخش صفحۀ قطبش نور قطبیده در هنگام عبور از مادۀ فعال نوری متـ . چرخش نوری
روشی برای چرخاندن شناور در فضاهای کم و ناکافی با استفاده از لنگر آن
image rotation
نوعی تبدیل تصویری دوبعدی یا سه‌بعدی که تصویر را به گرد یک نقطۀ مرکزی براساس یک نظم دایره‌ای ویژه می‌چرخاند یا جابه‌جا می‌کند
bin rotation
بازپردازش داده‌های لرزه‌ای سه‌بُعدی برای ایجاد راستاهای به‌خط و عمود به‌خطِ جدید، متفاوت با راستاهای متناظر در داده‌های اصلی
روشی در تشدید مغناطیسی هسته‌ای حالت‌جامد برای باریک کردن خطوط طیفی
چرخش در جهت حرکت عقربه‌های ساعت
← چرخش اپتیکی