واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1450
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
automatic dialogue replacement, additional dialogue replacement, ADR 1
ضبط مجدد گفت‌وگوی بازیگران و قرار دادن آن به‌جای گفتار یا عبارت نامطلوب یا بی‌کیفیت در مرحلۀ پس‌تولید
joint replacement
قرار دادن برسازه در محل مفصل ازطریق جراحی
permutation
1. آرایه‏ای مرتب از همه یا بخشی از یک مجموعه‌اشیا 2. تابعی یک‌به‏یک از یک مجموعه به ‏روی خودش
cyclic permutation, circular permutation, cycle permutation
جای‌گشتی از یک مجموعۀ مرتبِ نمادها که نماد اول را به نماد دوم، دوم را به سوم، ... و آخر را به اول می‌فرستد
even permutation
جای‌گشتی که به‌صورت حاصلِ‌ضرب تعداد زوجی از ترانَهِش‌ها نوشته شود
odd permutation
جای‌گشتی که به‌صورت حاصلِ‌ضرب تعداد فردی از ترانَهِش‌ها نوشته شود
نفوذ سنگ آذرین یا تشکیل یک کان‌توده در سنگ‌های قدیمی‌تر
ترکیبی از دو فرایند مهاجرت و جای‌گیری در واکنش‌های شیمیایی
provenience 1, provenance 1
مکان و موقعیت سه‌بعدی یافته در بستره و ثبت آن
horizontal provenience
موقعیت افقی شیء در تاشۀ کاوش نسبت به نقطۀ مبنا
vertical provenience
عمق دقیق شیء در تاشۀ کاوش نسبت به نقطۀ مبنا
bulk provenience
جایمان شماری از اشیا که ازلحاظ نوع مواد و لایه یا سطح یافتگاهشان همسان باشند
provenience lot
کوچک‌ترین واحد فضایی در تعیین جایمان و ثبت و ضبط داده‌های دوبعدی برای یافته‌های سطحی و سه‌بعدی برای یافته‌های کاوش
جایمان شیئی خاص در نقطۀ مشخصی از محوطۀ باستانی
نام هر مکان
مربوط به جای‌نام‌شناسی
کسی که تخصص او جای‌نام‌شناسی است
مطالعة جای‌نام‌ها
مجموعة جای‌نام‌های یک منطقه یا قلمرو زبانی
کتابی مشتمل بر سیاهۀ اسامی اماکن، همراه با اطلاعات توصیفی و جغرافیایی و تاریخی و آماری
Orion, Ori
صورت فلکی باشکوهی واقع در استوای آسمان که به شکل مردی شکارچی ‌تصور می‌شود
algebra
1. شاخه‏ای از ریاضیات که به معادلات و ساختارهای مجرد، همچون گروه و حلقه، می‏پردازد 2. حلقه‏ای که فضای بُرداری روی یک میدان است
Banach algebra
جبری که فضای باناخ است و نُرم حاصل‌ضرب هر دو عضو آن از حاصل‌ضرب نُرم‌های آن دو عضو تجاوز نمی‏کند
جبر باناخ A با این ویژگی که همۀ اشتقاق‌های پیوسته از A به فضای دوگان یک -A دو مدول باناخ، درونی باشد
involutive algebra,*-algebra
جبری که بر آن یک برگشت تعریف شده باشد
functionally continuous algebra
یک جبر توپولوژیکی که هر همریختی مختلط بر آن پیوسته باشد
function algebra
زیرجبری بسته از جبر باناخ توابع مختلط پیوسته بر فضای فشردۀ هاسدورف X با نُرم یکنواخت، که نقاط X را جدا می‏کند و شامل ثابت‌هاست؛ یک جبر جابه‏جایی باناخ نیم‏ساده که به‌صورت جبری از توابع پیوسته بر فضای ایده‏آل‌های بیشینۀ خود بیان می‏شود
factorizable algebra
جبری که هر عضو آن را بتوان به‌صورت حاصل‌ضرب دو عضو آن جبر نوشت
division algebra
جبری که در آن هر عضو ناصفر دارای وارون ضربی باشد
commutative algebra
جبری که در آن عمل ضرب، جابه‏جایی است