واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1450
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
جامعه‌ای که در آن تنوع فرهنگی افراد و گروه‌ها به سود یک فرهنگ غالب از میان برود یا به‌شدت آسیب ببیند و نوعی یکدستی فرهنگ‌ها و ارزش‌ها و تضعیف سازمان‌های مدنی حاکم شود
جامعه‌ای مدنی که در آن چندین جامعه در یک سرزمین واحد به سر می‌برند و به‌نحوی مسالمت‌آمیز بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و ازنظر اقتصادی و سیاسی به هم وابسته‌اند
soil association
گروهی از واحدهای طبقه‌بندی خاک که با هم و مطابق با الگویی ویژه در یک پهنۀ جغرافیایی وجود دارند
جامعه‌ای ساکن در یک یا چند آبادی با جمعیت و تراکمی کم که دارای تولیدات کشاورزی یا دامپروری است
speech community
جامعه‌ای که در آن از زبان واحدی برای ارتباط استفاده می‌شود
networked society/ network society
جامعه‌ای که به‌جای استفاده از ارتباطات رودررو، با بهره‌گیری از خطوط ارتباطی و ساختارهای شبکه‌ای بسیار گسترده و باز، ارتباطات خود را بازسازی می‌کند
civil society
یکی از حوزه‌های عمومی حیات اجتماعی مبتنی بر مشارکت اجتماعی ازطریق فعالیت‌های داوطلبانه در انجمن‌ها و رسانه‌ها و اتحادیه‌های صنفی و دیگر تشکل‌های حرفه‌ای در چارچوب قانون و در کنار نهادهای خانواده و دولت
← جمعیت مطالعه
rare population, hidden population
بخش کوچکی از جامعۀ اصلی که دارای یک یا چند ویژگی خاص باشد
شخصی که مسئول جمع‏آوری و شست‏وشوی لباس‌های کثیف مهمانان و کارکنان مهمان‌خانه/ هتل است
vestry, vestry-room
فضایی باز یا بسته در داخل کلیسا یا در جوار نمازخانه یا هر فضای مذهبی دیگر که البسه و وسایل و ظروف مربوط به مراسم مذهبی در آن نگهداری می‌شود
costumer, wardrobe master
فردی که مسئولیت آماده‌سازی و نگهداری و پوشاندن لباس بازیگران را در سر صحنۀ فیلم‌برداری بر عهده دارد
vestryman, vestrywoman
عضوی از جامه‌خانۀ کلیسا یا نمازخانه
قسمتی از مقطع تیر که نقش اصلی آن مقاومت در مقابل برش است
wheel web, wheel plate
قسمت اتصال بین‌ِتوپی و طوقۀ چرخ در چرخ‌های یک‌تکه
بخش عمودی ریل که بین کلاهک و پایۀ ریل قرار دارد
bolster web, bolster diaphragm
صفحه‌های فولادی که به‌صورت قطعات عمودی پُرکننده بین صفحه‌های بالایی و پایینی قرار می‌گیرد
قفسه‌ای که نامه‌ها یا بسته‌های پستی مهمانان یا دیگر افراد مقیم مهمانخانه در آن قرار داده می‌شود
وسیله‌ای برای نگهداری و عرضة قطعات نان برشته‌شده متـ . جابرشتی
حمایت فعالانه یا پنهان یا ناخواسته از یک خط‌مشی یا دسته‌ای از خط‌مشی‌های مختلف
axillary 1
ویژگی بخشی از گیاه که بر روی گره‌های یک محور یا در کنار یک ساختار آن قرار دارد
axillary 2, lateral 1
ویژگی گل‌آذینی که در برگ‌زاویۀ (axil) نزدیک‌ترین برگ رویشی (vegetative) قرار دارد
laterolog, guard log, focused log
نگارۀ مقاومت‌ویژه‌ای که معمولاً خاص گل‌های نمکی است و با گمانه‌ای کانونی‌شده به‌وسیلۀ الکترودهای محافظ به‌ دست می‌آید
محافظ شخصی
مانعی مانند تپه یا پشته برای حفاظت در مقابل دید‌بانی و آتش‌ دشمن
clearance bay, nitch
فرورفتگی در دیوار تونل به‌منظور تأمین فضای ایمن برای کارگران در هنگام عبور قطار
clearance platform
سازه‌ای عرشه‌مانند و کوچک، متصل به پل‌های بدون پیاده‌رو، به‌منظور تأمین فضای لازم برای پناه گرفتن کارگران در هنگام عبور قطار
music stand, pupitre
افزاره‌ای دارای صفحه‌ای مایل، پایه‌دار یا بی‌پایه، که برروی آن در ارتفاع دید نت‌نوشت را قرار می‌دهند
عضوی از طبقه‌ای از اسم‌ها برای نامیدن موجودات زنده