واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1450
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
selective leaching
← خوردگی گزینشی
boundary-layer separation
شارشی که براثر آن در لایۀ مرزی شارش معکوس به وجود می‌آید و مواد کندشدۀ لایۀ مرزی را از جریان اصلی جدا می‌کند
boundary layer separation
← جدایش شارش
magmatic segregation
تمرکز بلورهای یک کانی یا کانی‌های خاص در قسمت‌های خاصی از یک ماگما در طی سرد شدن و تبلور آن
magnetic separation
روشی برای جداسازی مواد یا ترکیبات با استفاده از جامدات مغناطیسی و یک میدان مغناطیسی خارجی
separation 2
حداقل فاصلۀ مجاز طولی و عرضی و عمودی بین هواگَردها برای دستیابی به بالاترین سطح ایمنی در پرواز
innerliner separation, ILS 1
جدا شدن آستری از لایۀ داخلی مَنجید
belt separation, BES, belt edge separation, belt lift
جدا شدن لبۀ تسمه از مَنجید که به‌صورت برآمدگی یا شکاف در ناحیۀ شانه نمایان می‌شود
reproductive isolation
نبود امکان درون‌آمیزی (interbreeding) بین اعضای یک جمعیت یا زیرگونه‌ها یا گونه‌های آن
sidewall separation
جدا شدن لاستیک دیواره از مَنجید که به نمایان شدن رَسَن‌های لایه منجر می‌شود
فاصلۀ ظاهری (apparent distance) بین دو جِرم سماوی برحسب درجه
bead separation, bead ripped
جدا شدن اجزای تایر در ناحیۀ طوقه
chafer separation, reinforce separation
نوعی جدایی به‌صورت تَرَک‌های محیطی در بالای ناحیۀ لبۀ طوقه به‌حدی‌که مَنجید نمایان شود
longitudinal separation
حداقل فاصلۀ طولی مجاز بین دو هواگَرد
lateral separation
حداقل فاصلۀ جانبی یا عرضی مجاز بین دو هواگَرد
vertical separation
حداقل فاصلۀ عمودی مجاز بین دو هواگَرد
legal separation, judicial separation
اقدامی حقوقی براساس درخواست یکی از زوجین که خواهان ادامۀ تأهل است، اما می‌خواهد دیگر مسائل زناشویی، مانند حضانت اطفال و نفقۀ کودک و همسر و تقسیم اموال حل‌وفصل شود
massive separation
نوعی جدایی که در صورت رشد تَرَک در دیواره یا آستری رخ می‌دهد و در طی آن، لایه‌های مَنجید از داخل به‌شدت تخریب و از هم جدا می‌شود و سرانجام تایر می‌ترکد
جدا شدن لایه‌های مجاور از یکدیگر در مَنجید
نوعی جدایی در ناحیۀ شانه که اغلب براثر وجود نیروهای برشی شدید در لایه‌های بیرونی رخ می‌دهد
مکعب‏مستطیل بتنی برای جداسازی سطوح سواره‏رو از پیاده‏رو و باغچه
جدولی هم‌سطح لبۀ جاده در کنار جدول جانبی برای ایجاد شیب طولی مصنوعی با هدف جمع‌آوری آب‌های سطحی سواره‌رو
جدولی حاوی اطلاعات مربوط به یک طبقه عارضۀ مشخص
نوعی جدول بتنی که در کارخانه با استفاده از قالب‌های مخصوص و با روش منگنۀ آبی یا ارتعاشی ساخته می‌شود و ازجمله مزیت‌های آن نسبت به جدول سنگی سبکی و ارزانی و یکدستی آن است
← جدول پخش برنامه
جدول برنامه‏های روزانۀ هر ایستگاه رادیویی و تلویزیونی، که مدت‌زمان دقیق و ترتیب پخش برنامه‏ها را مشخص می‏کند متـ . جدول پخش
contingency table
جدولی برای دسته‌بندی عناصر یک مجموعه برحسب دست‌کم دو متغیر، که در آن سطرها با یک متغیر و ستون‌ها با متغیر دیگر متناظرند
جدولی که در آن فهرست طول اضلاع پیمایش در مقابل زوایا درج شده است
food composition table
جدولی که در آن اطلاعاتی شامل مقدار مادۀ مغذی و ارزش انرژی‏زایی غذاها ارائه می‏شود
braking chart
جدول مورد استفادۀ رانندۀ لوکوموتیو که در آن درصد ترمزی در شبکۀ ریلی مشخص شده است