واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1778
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
collective transition
گذاری که در آن هستۀ یک اتم از حالت جمعی به حالت دیگر می‌رود
electric quadrupole transition
گذار اتم یا هسته از یک حالت انرژی به حالت دیگر با گسیل یا جذب تابش الکترومغناطیسی چارقطبی
rotational transition
گذار بین دو تراز انرژی مولکول که تنها اختلافشان در انرژی چرخشی است
multipole transition
گذار از یک حالت انرژی به حالت دیگر با جذب یا گسیل فوتونی که ناشی از تابش چندقطبی است
گذار الکترون از تراز انرژی در یک نوار به ترازی در همان نوار
dipole transition
فرایندی که در آن اتم یا مولکول با جذب یا گسیل تابش از یک تراز انرژی به تراز انرژی دیگر می‌رود و تکانۀ زاویه‌ای آن حداکثر یک واحد تغییر می‌کند
تبدیل ناگهانی و برگشت‌پذیر یک بسپار بی‌شکل از وضعیت شیشه‌ای به وضعیت قابل‌انعطاف، هنگامی که در محدودۀ دمایی خاص قرار گیرد
phase transition
← تبدیل حالت
phase transition2
تغییر ویژگی‌های برخی مواد در شرایط یا دماهایی خاص بی‌آنکه حالت فیزیکی ظاهری آنها عوض شود
active-passive transition
گذار پتانسیلی که در آن چگالی جریان در قسمت آندی فلز رویین به‌شدت اُفت می‌کند و خوردگی به حداقل می‌رسد
allowed transition
گذار از یک حالت کوانتومی به حالتی دیگر که بنا بر قاعده‌های گزینش امکان‌پذیر است
forbidden transition
هر گذار میان دو حالت که قاعده‏های گزینش را نقض کند
گذار الکترون از تراز انرژی در یک نوار به ترازی در نوار دیگر
سیر تغییر الگوی بیماری‌ها و علل مرگ‌ومیر در کشوری معین متـ . گذار اپیدمیولوژیکی
تغییر چیدمان اتم‌های یکی از عناصر در ساختار شبکه‌ای آلیاژ از وضعیت منظم به‌ وضعیت کاتوره‌ای یا برعکس
nebular transitions
گذارهایی از آرگون و کلر دوباریونیده‌شده که در طیف سحابی‌های گازی دیده می‌شوند
check-in line 1
هریک از خط‌های محل وارسی بلیت
passage 3
1. قسمتی از یک قطعۀ موسیقی با طول نامشخص که لزوماً مستقل نیست 2. توالی گام‌ها یا انگاره‏های مشابه که اغلب اجرای آنها دشوار است و برای نشان دادن مهارت در اجرای موسیقی به کار می‏روند
transit 2
1. عبور یکی از دو سیارۀ عطارد یا زهره از مقابل خورشید 2. عبور هر جِرم آسمانی کوچک‌تر از مقابل جِرم بزرگ‌تر
گشتی در یک گراف، بدون یال‌های تکراری
crossing the chasm
مقطعی که در آن محصول از مرحلة پشتیبانی زودپذیران عبور می‌کند و به مرحلة پشتیبانی اکثریت آغازین می‌رسد
fill pass, filler pass
← گذر جوش میانی
نوعی گذر جوش برای ایجاد جوش پشت‌بند
weld pass, weld run
تک‌عبور اسباب جوشکاری در طول یا عرض قطعه که در طی آن فلز جوش به‌طور پیوسته ذوب می‌شود
گذر جوشی که پشت‌بند را به دست می‌دهد
گذر جوش حاصل از جوش پشتی
cosmetic weld pass
گذر جوش حاصل از مهرة جوش تزیینی
intermediate weld pass
گذر جوش بین گذر ریشه تا گذر نما متـ . گذر پرکن fill pass, filler pass
گذرگاهی که هیچ‌گونه عملیات راه‌سازی در آن صورت نگرفته است و ازطریق ‏آن گِرده‏بینه‏ها از پای کُنده تا مسیر چوب‌کِشی منتقل می‌شوند