واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1778
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
primitive knot, primitive node, Hensen's knot
توده‌ای از یاخته‌ها در انتهای سَری شیار آغازین که در شکل‌گیری رویان دخالت دارد
گرهی مرکب از دو گره زیر و رو برای متصل کردن دو طناب هم‌قطر
bowline knot, bowline, bowline hitch
گرهی که با چرخاندن سر طناب و ایجاد یک حلقه بر روی قسمت ثابت بسته می‌شود
گرهی که در سر طناب دور قسمت ثابت آن زده می‌شود و حلقۀ آن در طول قسمت ثابت قابلیت جابه‌جایی دارد
واحد اندازه‏گیری سرعت کشتی که برابر با 1852 متر در ساعت است
نقاطی در لبۀ شبکه که دسترسی یکایک مشترکان به شبکه را میسر می‌کنند و انواع تبدیل قرارداد در آنها انجام می‌شود
French bowline, bowline on a bight
گرهی متشکل از دو حلقه برای بالا بردن ایمنی در نگه‌ داشتن یا کشیدن یا نجات دادن فرد که در آن یکی از حلقه‌ها به دور کمر و در زیر بازوان محکم می‌شود و از حلقۀ دیگر به‌عنوان نشیمن استفاده می‌شود متـ . گره کمر
node of Ranvier
فرورفتگی‌هایی که در طول غلاف میلین یاخته‏های عصبی در بین یاخته‏های شوان (schwann) وجود دارد
ascending node
نقطه‌ای در مدار که جسم مدارپیما با گذر از آن از جنوب صفحۀ مرجع به شمال آن می‌رود
مجموعۀ اجسام یاخته‏ای عصبی که خارج از مغز و نخاع قرار دارند متـ . گره 2
← گره دوحلقه‌ساز
orbital node
نقطه‌ای از مدار که در محل تلاقی مدار با صفحة مرجع، یا صفحة استوای جسم جاذب، قرار دارد
monkey’s fist/ monkey fist
گرهی برای سنگین کردن انتهای طناب‌پران (heaving line) که از چند دور تاباندن طناب به دور خود ساخته می‌شود
دسته‏ای از گره‌ها که در دریانوردی کاربرد ویژه دارد
turk’s head
گرهی که به دور طناب یا تیرک بسته می‌شود و انتهای آن شبیه به دستار است
گرهی که برای اتصال موقت مهار پاره‌شده تا زمان تعویض مهار به کار می‌رود
descending node
نقطه‌ای در مدار که جسم مدارپیما با گذر از آن از شمال صفحۀ مرجع به جنوب آن می‌رود
figure eight knot, German knot, Flemish knot, figure of eight
گرهی که به شکل هشت انگلیسی بسته می‌شود
ganglionitis
التهاب گره
آغاز درگیری در داستان نمایش که باعث پیچیده‌تر شدن پِی‌رنگ می‌شود
گرهی برای بستن طناب به یک حلقه یا طوقه (loop) یا طنابی دیگر
sheet bend, swab hitch, becket bend, single bend, single Hiliard bend, becket knot, weaver’s knot, becket hitch, weaver’s hitch
گرهی برای بستن سریع و محکم سر یک طناب به حلقه یا چشمی طناب دیگر با ضخامت متفاوت
carrick bend, sailer’s knot
گره‌پیچی که از آن برای اتصال دو طناب استفاده می‌کنند
گره‌پیچ عبوری که پیش از کشیده شدن از دو سو شکل لوزی پیدا می‌کند و تفاوت آن با گره‌پیچ‌ عبوری ساده آن است که انتهای آن همبندی نمی‌شود
fisherman’s bend, anchor bend, studding sail halyard bend, fisherman’s knot
گره‌پیچی برای محکم بستن طناب به حلقه یا چشمی
ganglionated, gangliated
دارای گره
گره‌پیچ بندینکی که در آن پیچاندن طناب به دور حلقه یا چشمی طناب دیگر دو بار انجام می‌شود
گره‌پیچی که در آن برای ایمنی بیشتر، طناب دو بار پیچانده می‌شود
pseudonodule, sand roll
ساختار رسوبی اولیه‌ای شامل یک تودۀ توپی‌شکل از ماسه‌سنگ در درون گل‌سنگ یا شیل (shale) که قاعدۀ گرد و لبه‌های برگشته دارد
پایان یافتن کشمکش‌های نمایش و حل شدن گره آغازین