واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1778
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
گران‌روی نسبی یک محلول منهای یک که بیانگر افزایش گران‌روی حلال براثر حل کردن بسپار با غلظت مشخص است
viscometer, viscosimeter
ابزاری برای اندازه‌گیری گران‌رَوی
نوعی گران‌روی‌سنج شیشه‌ای دومخزنه که در آن محلول بسپاری از مخزن زبرین یک موی‌لولۀ علامت‌گذاری‌شده به‌سوی مخزن زیرین حرکت می‌کند و با آن گران‌روی بسپار را براساس زمان تخلیۀ محلول محاسبه می‌‌کنند
concentric cylinder viscometer, coaxial cylinder viscometer
نوعی گران‌روی‌سنج چرخان که استوانۀ درونی آن با سرعت ثابتی می‌چرخد و از این طریق مقاومت در برابر حرکت و تنش برشی بین دو استوانه اندازه‌گیری می‌شود
rotational viscometer/ rotation viscometer
گران‌روی‌سنجی دارای دو استوانۀ هم‌محور که استوانۀ درونی به یک سیم‌ِ پیچان آویزان است و استوانۀ بیرونی با سرعت ثابت می‌چرخد
cup-and-bob viscometer/ cup and bob viscometer, bob-and-cup viscometer
نوعی گران‌روی‌سنج که دارای یک قطعۀ چرخان پیستون‌مانند و یک کاسۀ پر از مایع است که از آن برای اندازه‌گیری گران‌روی مایعات ریختنی، دوغاب‌ها، نَرماسُل‌ها و محلول‌ها استفاده می‌شود و در آن گشتاور چرخش ملاک اندازه‌گیری گران‌روی است
parallel plate viscometer, plate-plate viscometer
نوعی گران‌روی‌سنج با دو صفحۀ مدور موازی که در آن، صفحۀ بالا چرخان و صفحۀ پایین ثابت است و نمونه‌ای تخت بین آن دو قرار می‌گیرد
falling ball viscometer, falling-sphere viscometer, falling viscometer
نوعی گران‌روی‌سنج برای اندازه‌گیری گران‌روی مذاب‌های بسپاری در آهنگ‌‌های برشی بسیار پایین که در آن یک گوی چگال‌تر از مذاب در درون مذاب و داخل استوانک فولادی در محدودۀ مشخصی حرکت می‌کند و براساس سرعت حرکت آن، گران‌روی اندازه‌گیری شود
خاصیت گران‌روی و کشسانی به‌طور هم‌زمان در ماده که متأ‌ثر از زمان و دما و تنش و آهنگ کُرنش است
نوعی گران‌رَوی‌کشسانی که در آن بین تنش و کُرنش و مشتقِ زمانی کُرنش ارتباط خطی برقرار است
نوعی گران‌رَوی‌کشسانی که در آن بین تنش و کُرنش و مشتقِ زمانی کُرنش ارتباط خطی برقرار نیست و نسبت تنش به کُرنش به میزان تنش وابسته است
زمین‌لرزه‏ای با بزرگی بیش از 8
وضعیتی در بازار آتی‌ها (futures) که در آن قیمت یک کالا برای تحویل فوری پایین‌تر از قیمت برای تحویل همان کالا در آینده است
gravitation
نیروی ربایشی متقابل بین تمامی جِرم‌های موجود در عالم
آشفتگی نهشته‌های باستان‌شناختی درنتیجة گرانش زمین
پراکنده شدن میوه به‌کمک نیروی جاذبه
shear thickening, dilatancy
در سیالات غیرنیوتنی، پدیدۀ افزایش گران‌رَوی سیال تحت تنش برشی
افزایش گران‌رَوی‌ کشامدی با افزایش آهنگ کُرنش در شارش کشامدی پایا
gravitational
مربوط به گرانش
بهره‌گیری از نیروی گرانشی جرم آسمانی برای تغییر مسیر یا تغییر انرژی فضاپیما
gravity-assist, gravitational boost
روشی برای شتاب‌دهی یا تغییر جهت فضاپیما در یک مسیر میان‌سیاره‌ای (interplanetary trajectory) با استفاده از میدان گرانی جسم سیاره‌ای (planetary body) نیز: پیش‌رانی گرانشی gravity propulsion
rheopexy/ rheopecty
خاصیتی در آن دسته از سیالات که درطی زمان و در تنش ثابت گران‌روتر می‌شوند
gravity
ربایش گرانشی در سطح هر سیاره یا جِرم آسمانی دیگر * مصوب فرهنگستان اول
اختلاف میان داده‌های گرانی مشاهده‌شده و گرانی منطقه‌ای در گرانی‌سنجی
مقدار شتاب گرانی بر روی یک بیضوی که دارای پتانسیل گرانی ثابت باشد
apparent gravity
← شتاب گرانی
نظریۀ گرانش اینشتین وقتی که به زبان میدان کوانتومی بیان شود
گرانی حاصل از اندازه‏گیری‌های مطلق یا نسبی
absolute gravity
رُبایش گرانشی واقعی روی سطح زمین یا هر سیارۀ دیگر
میدان گرانی حاصل از تغییرات بزرگ‌مقیاس