واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1512
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
upregulation
تنظیم افزایش بیان ژن و فعالیت پپتید و پروتئین
جبهه‏ای که در آن هوای گرم روی سطح جبهه تا ارتفاع زیاد بالا می‏رود
metapopulation
مجموعه‌ای از فروجمعیت‌های یک گونه که با مهاجرت محدود با هم مرتبط‌اند
hyper war
جنگ بسیار سریع و مهارنشدنی
overshoot
اثرهای اضافی گذرا که ناشی از افزایش ناگهانی ولتاژ یا جریان است
overshooting
حالتی پس از شوک اقتصادی که در آن برخی از متغیرها در کوتاه‌مدت بیش از مقدار تعادل درازمدت، تغییر می‌کنند
حرکت صعودی آب زیرسطحی که سبب انتقال آب لایه‏های عمیق‏تر به لایۀ سطحی می‌شود و براثر واگرایی افقی از ناحیه دور می‌شود
equatorial upwelling
بالا آمدن آب در امتداد استوا از حدود 200متری به سطح
coastal upwelling
بالا آمدن آب از اعماق 200 تا 400متری به سطح، در امتداد خطوط ساحلی، در جایی که ساحل در سمت چپ باد موازی ساحل در نیمکرۀ شمالی و در سمت راست باد موازی ساحل در نیمکرۀ جنوبی قرار دارد
1. حرکت یک ساختار به سمت بالا 2. پهنۀ ساختاری مرتفعی در پوسته که با حرکات صعودی که سنگ‌ها را به بالا می‌راند، تشکیل شده باشد
1. ویژگی نوعی دسترسی به اینترنت که ازطریق بافه یا خط رقمی مشترک یا ماهواره همیشه امکان‌پذیر است 2. ویژگی نوعی مدوله‌سازی در شبکۀ محلی که در آن با تقسیم رسانۀ انتقال به بخش‌های بسامدی مجزا چند مسیر شکل می‌گیرد 3. ویژگی انتقال نشانک‌های داده با استفاده از پهنای باند زیاد
فنّاوری مخابراتی نوینی برای اتصال به اینترنت که در آن داده‌ها ازطریق خطوط برق منتقل می‌شود اختـ . فراروخ BPL
نوعی فراخ‌باند روی خط برق بی‌سیم که در آن، با استفاده از یک میانای بی‌‌سیم، نشانک‌های خط ولتاژمتوسط را به نشانک‌های همساز با شبکۀ محلی بی‌سیم تبدیل می‌کنند تا شبکۀ بی‌سیمِ ترکیبی به دست آید اختـ . فراروخ بی‌سیم W-BPL
in-house broadband over power line
نوعی فنّاوری انتقال در ارتباطات داده‌ای که امکان اتصال یک افزاره را ازطریق شبکۀ برق کم‌ولتاژ درون ساختمان به شبکۀ محلی فراهم می‌کند اختـ . فراروخ داخلی in-house BPL
large intestine
بخشی از لولۀ گوارش پستانداران که بین باریک‏روده و مخرج قرار دارد و شامل کورروده و پس‏روده و راست‏روده است
مربوط به فراخ‏روده
جمع کردن خدمه و مسافران در یک مکان خاص بر روی شناور برای بازرسی و انجام برخی تمرین‌ها
احضار موقت یا دائم رئیس نمایندگی دیپلماتی یک کشور
اوج‏گیری کوتاه و ناگهانی از حالت پرواز تراز که در هنگام انجام آن سرعت هواگَرد با افزایش ارتفاع کاهش می‌یابد
مجموعۀ گسترده‏ای از اطلاعات دربارۀ چگونگی توصیف و کاربرد داده‏ها
anallobaric, anabaric
مربوط به افزایش فشار در جوّ
← خط فرادِگرفشار
ultrametamorphism
فرایندهای دگرگونی که در بالاترین حد دما و فشار رخ می‌دهند
hanging wall 1
بخش زبرین گسل
breakaway, break1, escape
کنشی برق‌آسا که در آن یک دوچرخه‌سوار یا گروه کوچکی از آنها از گروه اصلی جدا می‌شود و سعی می‌کند با حفظ فاصله به مسیر خود ادامه ‌دهد
volatile
ویژگی ماده‌ای که به‌سادگی در دماهای نسبتاً پایین تبخیر می‌شود
ventricular escape
تخلیۀ الکتریکی یاخته‌های ضربان‌ساز بطن هنگامی که سرعت تخلیۀ سینوسی کم یا متوقف می‌شود
← فراراند سرعتی
جابه‏جایی ظاهری و روبه‏بالای رویدادهای بازتابی به سبب وجود مناطقی با سرعت زیاد در لایه‏های سطحی‏تر متـ . فراراند pull-up 2
حالت صفحۀ اقیانوسی که بر لبۀ صفحۀ قاره‏ای رانده شده است