واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 898
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
convex lens
← عدسی هم‌گرا
convexoconcave lens
عدسی واگرایی که یک سطح کوژ و یک سطح کاو دارد
gravitational lens
کهکشانی پرجِرم یا هر جسم پرجِرم دیگری که میدان گرانشی آن به کانونی شدن نور می‌انجامد
positive lens
← عدسی هم‌گرا
compound lens
سامانه‌ای متشکل از دو یا چند عدسی با شعاع‌های یکسان که به‌جای یک عدسی منفرد به‌ کار می‌رود تا برخلاف عدسی منفرد ابیراهی نداشته باشد یا ابیراهی آن به حداقل برسد
سامانه‌ای از عدسی‌ها، معمولاً در تلسکوپ‌های کپلری، که متشکل از چهار عدسی است و تصویر نهایی حاصل از آنها مستقیم است
negative lens
← عدسی واگرا
نوعی عدسی که برای موازی ساختن پرتوهای ورودی به سامانۀ نوری به کار می‌رود
نوعی عدسی که تمام پرتوهای نور محوری گذرنده از آن، فاصلۀ کانونی یکسان دارد
anastigmatic lens/ anastigmat lens, anastigmat
عدسی مرکبی که آستیگماتی را کمینه می‌کند و اَبیراهی‌های رنگی و کروی را در سامانۀ اپتیکی کاهش می‌‌دهد
photochromic lens
نوعی عدسی حساس‌به‌نور که مقدار عبور نور از آن در آفتاب کاهش و در نور کم افزایش می‌یابد
meniscus lens
نوعی عدسی که یک سطح آن کوژ و سطح دیگرش کاو است
meniscus concave lens
نوعی عدسی هلالی که واگراست
meniscus convex lens
نوعی عدسی هلالی که هم‌گراست
converging lens, convergent lens
نوعی عدسی که فاصلۀ کانونی مثبت دارد متـ . عدسی کوژ convex lens عدسی مثبت positive lens
anamorphic lens, anamorphote lens
نوعی عدسی‏ با یک یا چند سطح استوانه‏ای که بزرگ‏نمایی آن در جهت‌های افقی و قائم با هم متفاوت است
diverging lens, divergent lens, dispersive lens
نوعی عدسی که فاصله کانونی منفی دارد متـ . عدسی کاو concave lens عدسی منفی negative lens
← نظریة عدل الهی
bale cutter
دستگاهی برای کوچک کردن اندازة عدل‌های بزرگ لاستیکی
← ماشین عدل‌ساز
دسترسی محدود یا نبود دسترسی به غذای مناسب از راه‌های متعارف اجتماعی
disequilibrium
وضعیتی که در آن عوامل داخلی یا خارجی یا هردو مانع دستیابی به تعادل یا برابری عرضه و تقاضا در قیمت‌های جاری می‌شوند
nonalignment/ non-alignment
موضع‌گیری ضداستعماری اکثر کشورهای جهان سوم که جویای هویت جمعی مستقل از شرق و غرب بودند
وضعیتی که در آن امور به‌صورت شفاف و دقیق تعریف نشده‌اند
intentional uncertainty
عدم قطعیت ناشی از ارادۀ یک بازیگر هوشمند با توانایی پیش‌بینی گزینه‌های موجود و نظارت بر آنها
موقعیتی که در آن مدت‌زمان واکنش بیش از مدت‌زمان هشدار است
مسائلی دربارۀ آیندۀ یک پدیده که پیش‌بینی آن دشوار است، ولی تأثیر چشمگیری بر موفقیت برنامه‌های دردست‌اجرا دارد
dynamic uncertainty
موقعیتی که در آن مدت‌زمان هشدار بیش از مدت‌زمان واکنش است
stochastic uncertainty
عدم قطعیت ناشی از وجود پدیده‌های روبه‌تکامل و بدون هدف خاص