واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1749
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
stylistic attribute, stylistic boundary marker
ویژگی یا شاخصۀ ظاهری یک دست‌ساخته نظیر رنگ و نقش که ممکن است بازتابی از تعلقات و مرزبندی‌های سرزمینی باشد و براساس آن می‌توان به طبقه‌بندی سبکی دست زد
form attribute
هر یک از شاخصه‌هایی که مبتنی بر ویژگی‌های ظاهری دست‌ساخته‌ها است و طبقه‌بندی شکلی براساس آن صورت می‌گیرد
technological attribute
ویژگی یک دست‌ساخته که بستگی مستقیم به نحوۀ تولید و به‌کارگیری مواد خام آن دارد و براساس آن می‌توان به طبقه‌بندی فنی دست زد
functional attribute
ویژگی یک شیء نظیر شکل و ملحقات و باقی‌ماندۀ مواد مربوط به کاربری آن که نشانۀ نحوۀ کارکرد آن در گذشته است
indicial
منسوب به شاخص
وسیلۀ انتقال برق از سیم بالاسر به وسایل کشندۀ واگن یا لوکوموتیو متـ . برق‏رسان
هریک‌ از دنباله‌های‌ مغزه‌ که‌ تا‌ زیر دندانه‌های‌ دندان‌ امتداد یافته است
automatic dropping device
سازوکاری که سبب می‌شود شاخک برق‌رسانیِ جابه‌جاشده به‌طور خودکار پایین بیاید و درنتیجه، به بافۀ بالاسری آسیب نرسد
branch 1
[رایانه و فنّاوری اطلاعات] هریک از مجموعه‌دستورهای پیاپی اجرایی در یک برنامه که با توجه به وضعیت یک یا چند متغیر، هدایت فعالیت رایانه را بر عهده می‌گیرد [شیمی] گروهی از اتم‌های مشابه که از یک حلقه یا زنجیرۀ مستقیم منشعب می‌شوند متـ . زنجیرۀ جانبی side-chain
division 2
سومین رتبۀ رسمی در رده‏بندی جانوران، پایین‏تر از سلسله و بالاتر از رده
سومین رتبۀ رسمی در رده‏بندی گیاهان، پایین‏تر از سلسله و بالاتر از رده
شاخه‏ای از منحنی پاشیدگی که معرف ارتعاش‌های کم‏بسامد آکوستیکی در شبکۀ بلور است
limbing, debranching, delimbing
بریدن شاخه‏های درختان قطع‏شده
spur traverse, stub traverse
هر پیمایش کوتاهی که از پیمایش اصلی جدا ‌شود تا به نقطه یا محل خاصی برسد
چوب موجود در شاخه‌های یک درخت
رشد یک زنجیرۀ بسپاری جدید از یک موضع فعال بر روی یک زنجیرۀ موجود در جهتی متفاوت با جهت زنجیرۀ اصلی
مرحله‌ای در واکنش زنجیره‌ای که در آن شمار حامل‌های زنجیرۀ تولیدشده بیش از حامل‌های زنجیرۀ مصرف‌شده است
فرایندی که باعث رشد یک زنجیرۀ بسپاری جدید از یک موضع فعال بر روی یک زنجیرۀ موجود در جهتی متفاوت با جهت زنجیرۀ اصلی می‌شود
انتخاب یک مسیر اجرایی توسط برنامۀ رایانه‌ای
نوعی دستور ترکیبی شامل دستور شاخه‌گزینی و دستور پرش
شاخۀ دارای جوانۀ گل
فاصلۀ بین یک درز ریل سوم تا درز بعدی که طول مشخصی دارد
epicormic branch, epicormic, epicormic shoot, water sprout
شاخه‏ای دارای جوانه‏های خوابیده یا نابجا که براثر نور زیاد یا آتش‏سوزی، بر روی تنۀ درختان جنگلی تشکیل می‌شود
← شاخ‏واش‏تباران
شاخه‏ای کوچک از گیاهان غیرآوندی، شامل تقریباً 100 گونه که دارای قاعده‏ای نسبتاً پهن و تعدادی پوشینۀ بلندند که از رأس به‌صورت دوشاخه می‌شکافند متـ . شاخ‏واشان hornworts
keratinization
تکوین یافتن کراتین یا تبدیل شدن به کراتین
رشد هرگونه تودۀ شاخی بر روی پوست
نوعی شاخی‌ شدن رایج و مزمن و پیشرونده و ناهمگون پوست که در افراد دارای پوست روشن دیده می‌شود و در بررسی‌های آسیب‌شناختی نمایی متخلخل دارد