واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1749
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
← شاخص مذاب
وعدۀ غذایی سبک و غیررسمی که آخر شب صرف می‌شود
← شاخص آمادگی شبکه‌مندی
بیرون‌زدگی نخاع و برون‌شامۀ آن به‌ علت آسیب دیدن یا وجود نارسایی در ستون مهره‌ها
التهاب و تورم پرده‏های مغز و نخاع
بیرون‌زدگی شامه‌گان ازجمله از مهره‌شکاف
تودینۀ خوش‌خیم و کندرشد شامه‌گان
angioblastic meningioma, angioblastoma 2
شامه‌تود دارای رگ‌های متعدد و با اندازه‌های مختلف
پرده‏های مغز که داخل جمجمه و داخل مجرای مهره‏ای را آستر کنند و مغز تیره را در برگیرند
قیطانی بافته‏شده در رنگ‌های مختلف که به هریک از دو سر رشته‏های آن قطعه‏ای سربی دوخته شده است و روی شانۀ چپ یا راست لباس نظامی بسته می‏شود * این معادل مخفف واژۀ "شانه‏آویز" است.
شانه‌ای که از سطح راه خیلی پایین‌تر است و یکی از نقص‌های راه محسوب می‌شود
شانه‌ای که از سطح راه بالاتر است و یکی از نقص‌های راه محسوب می‌شود
integral shoulder
شانه‌ای که جنس و ضخامت آن با بتن روسازی راه یکسان است
haunch 1, hance 1, hench 1, flank 2
یک نیمه از دو نیمۀ متقارن قوس یا چَفته که در میان رأس (apex) و پاکار قرار دارد
hay rake
ماشینی برای جمع‏آوری علوفۀ دروشده و ردیف کردن آنها
shoulder
بخشی از تایر که بین رویه و دیواره قرار دارد
ویژگی بخش یا اندامی با ظاهر یا ساختاری شبیه به پر در گیاهان
شاخه‌ای از جانوران دارای تقارن شعاعی دوتایی که معمولاً بیضوی یا کروی هستند و هشت ردیف صفحۀ شانه‌ای برای شنا کردن دارند؛ اعضای این شاخه به‌جای نخ‌کیسه (nematocyst) ‌چسب‌تَنده (colloblast) دارند که بر روی زواید بلند اطراف دهانشان قرار دارد
فضایی در دو طرف مسیر راه‌آهن، بلافاصله بعد از شانۀ پارسنگ، که معمولاً برای تردد ایمن کارکنان در نظر گرفته می‌شود
anchor stock
قطعه‏ای در انتهای تنه و مقابل لنگر که با تنۀ لنگر شکل چلیپا می‌سازد
مادۀ بسیار مغذی که زنبور عسل برای تغذیۀ ملکه و لاروها (larvae) تولید می‌کند و به‌عنوان فراوردۀ خوراکی مغذی یا دارو نیز به بازار عرضه می‌شود
hyperparasite
انگلی که از انگل دیگر سود می‌برد یا به آن حمله می‌کند متـ . اَبَر‌انگلsuperparasite
گونه‏ای از تیرۀ عقابیان و راستۀ شاهین‏سانان که بخشی از سر و پشت گردن آن کرم‏ و جلوی گردنش سیاه است
گونه‏ای از تیرۀ عقابیان و راستۀ شاهین‏سانان که پرهای پرواز آنها تیره یا دارای سایه‏ای روشن‌تر از دیگر پرهاست و رنگ بخش‌های زیرین و بالایی بدن آنها در پرندۀ بالغ قهوه‏ای تیره است
گونه‏ای از تیرۀ عقابیان و راستۀ شاهین‏سانان که در دوران بلوغ پرهای زینتی قهوه‏ای مایل به سیاه دارند
سرده‌ای با گیاهان چوبی به بلندی چهار تا سی‌وشش متر با گل‌های رنگی و میوۀ پوشینه به‌ قطر سه تا پنج سانتی‌متر که گرده‌افشانی آن به‌وسیلۀ حشرات انجام می‌شود
تیره‌ای از افراسانانِ درختی یا درختچه‌ای با برگ‌های مرکب پنجه‌ای و میوه‌های پوشینه
سرده‌ای از شاه‌پسندیان یک یا چندسالۀ علفی یا نیمه‌چوبی با حدود 250 گونه که بومی برِّ جدید و برخی نیز بومی برِّ قدیم‌اند؛ برگ‌های آنها معمولاً متقابل و ساده و در بسیاری از گونه‌ها کرک‌دار و گل‌هایشان کوچک و دارای پنج گلبرگ است که در گل‌آذین خوشه قرار می‌گیرند و معمولاً سایه‌ای آبی دارند
تیره‌ای از نعناسانان درختی یا درختچه‌ای یا علفی با حدود 90 سرده و 3000 گونه که بیشـتر در نواحی گرمسیری می‌رویند و مشخصۀ بارز آنها گل‌های خوشه‌ای کوچک و معطرشان است که پنج‌پر یا به‌ندرت چهار تا هشت‌پر است؛ برگ‌هایشان دمبرگ‌دار یا بی‌دمبرگ است و معمولاً آرایش متقابل یا فراهم یا به‌ندرت متناوب دارند
Carina, Car, Keel
صورت فلکی جنوبی و بخشی از صورت فلکی کهن‌کشتی که سهیل، دومین ‏ستارۀ پرنور آسمان، را در بر می‌گیرد