واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 152
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
antimutator gene
هر ژنی که میزان جهش‌های خودبه‌خودی را در ژن‌های دیگر کاهش می‌دهد متـ . جهش‌کاه anti-mutator
← زمینة ژن‌شناختی
D-structure
نخستین سطح نحوی در نظریۀ حاکمیت و مرجع‏گزینی
علم نگاشت‌برداری و تحلیل اندازه‏گیری‌های خواص فیزیکی در چاه آزمایش
jabbering
ارسال جریان پیوستۀ داده‏های تصادفی به شبکه، در نتیجۀ برخی خرابی‌ها
jabber
جریان پیوستۀ داده‏های تصادفی که در نتیجۀ برخی خرابی‌ها به شبکه منتقل می‏شود
January, janvier (fr.)
نخستین ماه سال میلادی، بعد از دسامبر و قبل از فوریه
deep water, DW
آبی در زیر ناحیۀ دماشیب و چگالی‌شیب که دارای دمایی ثابت و کمتر از چهار درجۀ سلسیوس است
depth hoar, sugar snow
1. یخ‌بلورهای سستی که براثر تصعید در سطح زیرین و سپس نهشت در سطح بالاتر برفِ خشک تشکیل میشود 2. بَشمی از یخ‌بلورهای چندوجهی که یک مجموعۀ سه‌بعدی می‌سازند
هرگونه روان‌درمانی اعم از مختصر یا گسترده، شامل تشخیص و حل‌وفصل تعارض‌های ناخودآگاهانه که زیربنایی هستند و در رفتار فرد تداخل ایجاد می‌کنند
hypogene, hypogenetic,hypogenic, hypogeal, hypogeic
ویژگی فرایندهای زمین‌شناختی و سیماهای حاصل از آنها که محلول‌های بالارو در پوستة زمین پدید می‌آورند
bathymeter
دستگاهی برای انجام عملیات اندازه‏گیری ژرفا در اقیانوس‌ها و سایر آب‌ها
عملیات اندازه‏گیری ژرفا در اقیانوس‌ها و سایر آب‌ها
تعیین عمق آب نسبت به سطح تراز دریا با استفاده از ماهواره
تودۀ سنگ آذرین نفوذی ناهمساز و بزرگ با رخنمون سطحی بیش از 100 کیلومتر مربع و قاعدۀ نامشخص
← ژرفای کناری
depth probe, depth profile
روش اکتشاف پیوستة ژرفای زمین با افزایش فاصلة میان الکترودهای آرایه نیز: گمانه‌زنی الکتریکی قائم vertical electric sounding
bathymetrograph
وسیله‏ای برای ثبت دما برحسب عمق آب
صحنه‌تابلویی مرکب از نقاشی در پس‌زمینه و پیکره در پیش‌زمینه که به‌ویژه با نورپردازی در چند رنگ جلوه‌ای تماماً سه‌بعدی پیدا می‌کند
بیشینه‌ژرفای پیش‌بینی‌کنندة قابل ناوبری در طراحی بندرگاه
ژرفای پایین‌ترین نقطه بر روی یک پشته یا یک برآمدگی بین دو بستر اقیانوسی یا بین یک آبدره و بستر دریای مجاور آن
friction depth,depth of frictional resistance
ژرفایی از آب که در آن اثر باد قابل چشم‌پوشی است
depth of exploration
عمقی از زیرسطح که در آن، سامانۀ اکتشافی کارایی مؤثر دارد
← انباشت برف
ژرفایی که در آن یک جفت دماسنج حفاظ‌دار و بی‌حفاظ که به یک بطری نانسن متصل شده‌اند، وارونه می‌شوند و اندازه‌گیری‌ها را انجام می‌دهند
breaker depth, breaking depth
ژرفای آب ساکن (stillwater) در نقطه‌ای که در آن موج در هم می‌شکند متـ . ژرفای موج شکنا
ژرفایی که در آن نمونة اقیانوسی ازطریق تفاضل مقادیر خوانده‌شده بر روی دماسنج‌های حفاظ‌دار و بی‌حفاظ نصب‌شده بر روی نمونه‌گیر برداشت می‌شود؛ دمای بالاتر از دماسنج بی‌حفاظ ثبت می‌کند که نتیجة تأثیر فشار بر روی ستون جیوه در ژرفای نمونه‌گیری است
فاصلۀ قائم کانون زمین‌لرزه از سطح زمین متـ . عمق کانون
side water depth
عمق آب در کنار دیوار عمودی حوض یا مخزن اختـ . ژرفاک
charted depth
فاصلة عمودی بستر تا سطح مبنای کِشندی