واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 2565
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
propeller walk, asymmetric blade effect, asymmetric thrust, p-effect, paddle-wheel effect
حرکت جانبی ناشی از نیروی رانش عرضی
sprocketless drive, tendency drive
نوعی حرکت فیلم در دستگاه‌های مختلف که در آن فیلم به‌وسیلۀ غلتکِ بدون دندانه به جلو یا عقب رانده می‏شود
پاسخی فنّاورانه ناشی از گسترش مرزهای دانش که به دنبال شناسایی مشکل برای ارائة راه‌حل است
camber thrust
نیروی جانبی ناشی از غلتش تایر در حالت کجی، که به نیروی کناری تولید‌شده از تایر افزوده یا از آن کاسته می‌شود متـ . نیروی رانش ‌کجی
حرکت یخ یا یخ برفابه با جریان رود به‌ویژه در مرحلۀ آغازین شکست یخ رودخانه در بهار یا تابستان
پیشران کوچکی به شکل موشک برای تنظیم دقیق وضعیت یا سرعت فضاپیماها
segway, segway PT, segway HT
وسیلۀ نقلیۀ فردی که دارای دو چرخ، یک اهرم و یک سامانۀ حفظ تعادل است و با نیروی الکتریسیته حرکت می‌کند
drinking-driving, drunken driving, drink-driving
رانندگی درحالی‌که فرد تحت تأثیر الکل است متـ . مست‌رانی
driving under the influence, DUI, driving while intoxicated, DWI, drugged driving
رانندگی درحالی‌که فرد تحت تأثیر مواد یا الکل یا برخی داروهاست متـ . نشئه‌رانی
برنامه‏ای که افزاره را به کار می‏اندازد و هدایت می‏کند
drive 1
دستگاهی که داده‏ها را از روی افزارۀ ذخیره‏سازی می‏خواند یا بر روی آن می‏نویسد
دریایخی که از جایگاه اصلی خود رانده شده است
رانۀ چرخند حارّه‏ای در درون لایۀ میانگین بادِ زمینه‏ایِ بزرگ‏مقیاس
external drive
دیسک‏رانه‌ای (disk drive) شامل بدنه و منبع تغذیۀ برق مستقل که به‌کمک بافه به رایانه متصل می‏شود
internal drive
دیسک‏رانه‌ای (disk drive) که درون سامانۀ رایانه‏ای قرار می‏گیرد و از بیرون و ازطریق درگاهی‏ها به آن متصل نمی‏شود
littoral drift, longshore drift, shore drift
موادی که با امواج و جریان‌های زون ساحلی جابه‌جا می‌شوند
continental drift, continental displacement
فرضیۀ تشکیل قاره‏ها از راه قطعه‏قطعه شدن و حرکت قطعه‏ها بر سطح زمین
gravimeter drift, gravity-meter drift, drift of gravimeter
تغییر تدریجی و ناخواسته در مقدار مرجعی که براساس آن اندازه‌گیری گرانی انجام میشود
افزاره‏ای همچون ضبط صوت که داده‏ها را از روی نوار می‏خواند و بر روی نوار می‏نویسد متـ . نواررانه
highway
1. هر راه اصلی که وسایل نقلیه حق عبور از آن را دارند و ساکنان محلی می‌توانند با وسایل نقلیة خود به آن دسترسی داشته باشند 2. راه مبنا (principal road) در سامانة راه‌ها
optical path, optical distance, optical length
حاصل‌ضرب ضریب شکست در فاصله‏ای که پرتوِ نور در محیط طی می‏کند متـ . راه نوری
راهی که یک راه عمومی را به ساختمان یا زمین خصوصی متصل سازد
راهی که با توجه به عرض آن یا حجم یا سرعت حرکت وسایل نقلیه بر دیگر راه‌ها اولویت دارد
راهی برای کمک‏رسانی در مواقع اضطراری
آغاز به حرکت و سرعت گرفتن شناور
راهی در شبکۀ ارتباطی که خارج از محدوده‏های شهری قرار دارد
بخشی از راه که هیچ وسیلۀ نقلیه‌ای، مگر در وضعیت اضطراری یا به دستور پلیس، مجاز به ایستادن در آنجا نیست
heavy-trafficked road
راهی که میانگین سالیانة تردد روزانه در آن بیش از 1500 وسیلة نقلیه باشد
راهی که مسیر رفت و برگشت آن کاملاً از هم جدا باشد
skidding road, skid road
گذرگاهی که در آن عملیات راه‌سازی انجام شده است و مسیر چوب‌کِشی را به انبارگاه متصل می‌کند