واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 97
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
Zodiacal Catalogue/ zodical catalogue, ZC
فهرستی شامل موقعیت و قدر و ردۀ طیفی و حرکت خاصۀ (proper motion) 3539 ستاره که حداکثر حدود 8 درجه از دایره‌البروج فاصله دارند
ابری از غبار که صفحۀ منظومۀ شمسی را فراگرفته است و باعث ایجاد نور منطقـه‌البروجی می‌شود
نور پخشیده و ضعیفی که در منطقه‌البروج دیده می‌شود و ناشی از بازتاب نور خورشید از غبارهای موجود در منظومۀ شمسی است
← هواگرد بیگانه
هر نوع هواگرد غیرخودی یا ناشناس که دارای الگوی پروازی عادی باشد و مسیر پروازی آن هیچ نوع تهدیدی ایجاد نکند نیز: بیگانه zombie
باد یا مؤلفۀ باد در امتداد مدار جغرافیایی، متمایز از باد نصف‏النهاری
zone defense
در بسکتبال، شیوه‌ای دفاعی که در آن هر مدافع از منطقۀ مشخصی از زمین دفاع می‌کند متـ . دفاع منطقه‌ای
zone fare, zoned fare
کرایه‌ای که براساس تقسیم‌بندی جغرافیایی محدودۀ خدماتی تعیین می‌شود
zone of fire
منطقه‌ای که در تیررس یک یگان زمینی یا یک کشتی پشتیبان است
zone of spatial commitement
محدوده‌ای که در آن علائم تأثیرگذار بر رانندگی در مسیرِ پیشِ رو قابل مشاهده است
zone pressure defense
در بسکتبال، نوعی جاگیری دفاع منطقه‌ای که به‌صورت تهاجمی انجام شود متـ . دفاع منطقه‌ای فشرده
zone settling, hindered settling
نوعی ته‌نشینی در غلظت‌های متوسط که در آن ذرات نسبت به هم در موقعیت ثابتی قرار می‌گیرند و تودۀ ذرات به‌صورت یکپارچه ته‌نشین میشود
نوعی پوشه با ابعاد بزرگ و جلد ضخیم که معمولاً در ادارات برای بایگانی مدارک از آن استفاده می‏شود * معادل "پروندان" از ادغام واژۀ "پرونده" و پسوند "ـ دان" ساخته شده است.
zoocoenosis/ zoocenosis
مجموعۀ جانورانی که در یک بوم‏سازگان زندگی می‏کنند
شاخه‌ای از علم زیست‌شناسی که در آن سلسلۀ جانوری شامل همۀ جانوران زنده و منقرض‌شده ازلحاظ ساختار و رویان‌شناسی و تکامل و رده‌بندی و رفتار و پراکنش جغرافیایی بررسی می‌شود
نوعی جلوۀ اپتیکی یا نوری که به‌کمک عدسی دارای فواصل کانونی متغیر به دست می‏آید
نزدیک‏نمایی موضوع با تغییر فاصلۀ کانونی عدسی زوم
نوعی عدسی با فاصلۀ کانونی متغیر که از آن برای دورنمایی و نزدیک‏نمایی موضوع، بدون نیاز به حرکت دوربین، استفاده می‏شود
zoom out, zoom back
دورنمایی موضوع با تغییر فاصلۀ کانونی عدسی زوم
نمایی که به‌کمک عدسی زوم (zoom) گرفته می‏شود و در آن، بدون نیاز به حرکت دوربین، پهنۀ رویداد بازتر یا بسته‏تر می‏شود
تمایل بسیار شدید یا فعال انسان به جماع با حیوانات
هر یافتۀ هنری مربوط به دوران باستان که در آن پیکر حیوان به‌نحوی بازنمایی شده باشد
ترس مرضی از حیوانات
سرده‌ای از نواریان اغلب چندسالۀ علفی با حدود دوازده‌ گونه که بر روی بسترهای شنی یا خورها به‌صورت غوطه‌ور یا تاحدودی شناور می‌رویند؛ برگ‌های این گیاهان به‌صورت نوار بلند سبز روشنی است که حدود یک سانتیمتر پهنا دارد و ساقۀ کوتاه آنها از زمین‌ساقه‌ای سفید و منشعب میروید؛ گل‌های آنها در غلاف قاعدۀ برگ‌ها احاطه شده است
Zosteraceae
تیره‌ای از قاشق‌واش‌سانان علفی دریایی چندساله با سه سرده و هجده گونه که در بیشتر دریاهای نواحی معتدل به‌صورت غوطه‌ور می‌رویند؛ زمین‌ساقۀ آنها زیرزمینی خزنده یا غده‌ای و ساقۀ آنها پهن و برگ‌هایشان خطی و غلاف‌دار است و گل‌های تکجنسی آنها در ردیف‌های عمودی در غلاف برگ در یک طرف ساقه میشکفد و فاقد گُل‌پوش است
مربوط ‌به گونه
استخوانی چهاروجهی که برجستگی گونه و دیوارۀ جانبی و لبۀ کاسۀ چشم و دوسوم قدامی قوس گونه را تشکیل می‌دهد
کاشتینه‌ای درون‌استخوانی، بلند و پیچی‌شکل، که در ناحیۀ نزدیک به استخوان گونه‌ای جانشین یک دندان آسیا می‌شود
zygomatic process of maxilla, malar process
برجستگی نامنظمی در استخوان بَرواره که محل اتصال به استخوان گونه است
zygomatic region, regio zygomatica
ناحیه‌ای بر روی برجستگی استخوان گونه