واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 3270
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
Tamarindus officinalis
نگاه کنید به : Tamarindus indica
Tamarix
سرده‌ای از گزیان درختی یا درختچه‌ای همیشه‌سبز یا خزان‌دار با حدود 50 تا 60 گونه که بومی نواحی خشک اوراسیا یا افریقا هستند و معمولاً در خاک‌های شور می‌رویند و میتوانند شرایط قلیایی را نیز تحمل کنند؛ برگ‌های آنها فلس‌مانند است و در طول ساقه با هم هم‌پوشانی دارند و معمولاً از نمک پوشیده شده‌اند و گل‌هایشان از سفید تا صورتی است که در سنبله‌های متراکم قرار دارند
Tamarix aphylla
گونه‌ای گز به شکل گیاهی درختی به بلندی حداکثر 12 متر و بی‌کرک با غده و برگ‌های غلافی و گل‌آذین خوشه‌ای به طول 2 تا 7 سانتی‌متر و پهنای 4 تا 7 میلی‌متر و 5 تا 7 پرچم و پنج گلبرگ‌ زوداُفت و به رنگ صورتی یا صورتی مایل به سفید
tambourine, timbrel, tabor
یکی از سازهای خانوادۀ طبل‌های طوقه‌ای یک‌طرفه با بدنۀ چوبی که در طوقۀ آن حلقه‌ها یا زنگوله‌هایی فلزی تعبیه شده ‌است که با برخورد به هم و بدنۀ طوقه صدا ایجاد می‌کنند
فشردن سابۀ قهوه در سبد قهوۀ دستگاه اسپرسو (espresso machine)
دستگاهی مجهز به یک موتور ارتعاش‌دهنده و دو بازویی و یک شمشۀ چوبی به ابعاد دویست در هفتادوپنج میلی‌متر و طولی برابر با سطح مقطع راه که از آن برای تسطیح و خروج هوا از داخل بتن و ایجاد شیب عرضی مناسب استفاده می‌شود
tamper-evident packaging
tamper-proof packaging
tamper-resistant packaging, TRP, tamper-evident packaging, tamper-proof packaging
نوعی بسته‌بندی با طراحی ویژه که موجب می‌شود کاربر غیرمجاز نتواند به محتوای بسته دست یابد یا آن را دست‌کاری کند
tamper, coffee tamper
افزاره‌ای برای فشردن سابۀ قهوه در سبد قهوۀ دستگاه اسپرسو (espresso machine)
تسطیح سطح روسازی صلب و خارج کردن هوا از داخل بتن و ایجاد شیب عرضی مناسب
فرایند متراکم کردن پارسنگ در زیر ریل‌بند برای ایجاد ظرفیت باربری و حفظ تراز هندسی خط آهن
tamping 3
فرایند فشردن سابۀ قهوه در سبد قهوۀ دستگاه اسپرسو (espresso machine)
tamping bar, lollipop
میله‌ای بلند که انتهای آن پهن است و از آن در زیرکوبی استفاده می‌کنند
وسیله‌ای کلنگ‌‌مانند که از آن در زیرکوبی دستی استفاده می‌کنند
وسیله‏ای در دو سر واگن یا لوکوموتیو که با مستهلک کردن انرژی ضربه‏ای قطار، در هنگام حرکت یا عملیات تنظیم، از صدمه دیدن واگن‌ها و لوکوموتیوها جلوگیری کند
سرده‌ای از تمیسیان بالاروندۀ علفی با برگ‌های قلبی‌شکل و آرایش مارپیچی و میوه‌های ستۀ قرمز درخشان
شتاب‌دهنده‌ای ایستابرقی/ الکترواستاتیکی که در آن یون‌های منفی هیدروژن از پتانسیل زمین تا پتانسیل زیاد شتاب می‌گیرند و سپس با گذار از محفظه‌ای گازی یا برگه‌ای نازک، هر دو الکترونِ یون از آن کنده می‌شوند و پروتون باقی‌مانده مجدداً شتاب می‌گیرد و به پتانسیل زمین می‌رسد
tandem array
نگاه کنید به : tandem repeat
tandem duplication
نگاه کنید به : tandem repeat
tandem repeat, tandem duplication, tandem array
توالی‌های خاص نوکلئوتیدی که به‌صورت پشت سر هم چندین بار در مولکول دِنا تکرار شده باشند
tandem rotor helicopter
بالگَرد دوچرخانه‏ای که یک چرخانۀ آن در جلو و دیگری در عقب قرار دارد
دویست‌متر سرعت با دوچرخة دونفره
اگر زاویه‏ای در نظر بگیریم که رأس آن در مبدأ یک دستگاه مختصات قائم در صفحه و ضلع اول آن منطبق بر قسمت مثبت محور X باشد، تانژانت آن زاویه عبارت است از عرض هر نقطه واقع بر ضلع دوم زاویه به‌جز رأس، تقسیم بر طولِ ناصفر آن نقطه
tangent bundle
برای یک خمینۀ هموار، اجتماع مجزای فضاهای مماس بر خمینۀ مفروض در همۀ نقطه‏های آن
tangent of curve
نگاه کنید به : tangent to curve
tangent of spiral
نگاه کنید به : tangent to spiral
tangent space
در نقطه‏ای از یک خمینۀ هموار مفروض، همۀ بُردارهای مماس بر خمینۀ مفروض در آن نقطه
tangent to curve, TC 2, tangent of curve, curve tangent
نقطه‌ای بر روی قوس ساده که در آنجا مماس پایان می‌یابد و قوس آغاز می‌شود
tangent to spiral, TS 2,tangent of spiral, spiral tangent
نقطه‌ای بر روی قوس که در آن مماس پایان می‌یابد و منحنی مارپیچ آغاز می‌شود