واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1947
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
autogamous
گیاهی که مادگی آن با گردۀ گل همان گیاه بارور شود
باروری مادگی یک گیاه با گردۀ همان گیاه
گفت‌وگویی درونی که در آن فرد عبارات یا جملاتی را خطاب به خود ادا می‌کند
autoignition/ auto-ignition, automatic ignition, self-ignition 1, spontaneous ignition
گیرش خودبه‌خود مخلوط سوخت و هوا در سیلندر موتورهای درون‌سوز، ناشی از گرمای حاصل از تراکم بسیار یا وجود کربن داغ
گیرنده‌ای پیش‌همایه‌ای که میزان آزادسازی عصب میانجی خود را واپایش می‌کند
← فیلم خودمثبت
egocentric
فردی که به خودمحوری تمایل دارد
egocentrism, egocentricity
تمایل به تمرکز بر نیازها و مسائل فردی به جای نیازها و مسائل گروه یا اجتماعی که فرد به آن تعلق دارد
اختیار محدود مردم یک منطقه یا سرزمین یا یک قوم برای حکومت بر خود در داخل یک کشور
مراقبت‌های فردی یا پزشکی‌ای که خود بیمار با راهنمایی ارائه‌کنندگان مراقبت‌های سلامت انجام می‌دهد
زیرگروه H از یک گروه G که با مرکزی‌ساز خود برابر است
ابزاری که در آن یک تک‌عدسی نور واگرای خارج‌شده از یک شکاف را موازی می‌کند
self-publishing
نوعی نشر که در آن کلیۀ فعالیت‌های مربوط به چاپ و توزیع و فروش اثر با پدیدآور است
نامی که با استفاده از آرایه‌های فروتیره‌ای (infrafamilial)، فروسرده‌ای (infrageneric) و فروگونه‌ای (infraspecific) ساخته شده باشد
← خودبهنجارساز
خیال‏بافی شایع در دوران کودکی که در آن کودک تصور می‌کند فرزندِ والدین‏ خویش نیست، بلکه فرزند نجیب‏زادگان و خاندان سلطنتی است
autopoiesis
فرایندی که در آن یک سامانه یا ساختار زنده یا نظام انسانی از رهگذر بازتعریف مرزهایش با محیط، پیوسته خود را نو می‌کند
autoguider 2
هدایتگری که با ارسال نشانک‌ها/ سیگنال‌های هدایتی به سامانۀ حرکتی تلسکوپ، دنبال‌ کردن خط سیر ستارۀ راهنما را امکان‌پذیر می‌سازد
self-pruning
← هرس طبیعی
autodigestion
کاهش مقدار زیست‌توده در نتیجۀ سوخت‌وساز مواد در درون یاخته یا مواد ذخیره
autocorrelation
مقدار همبستگی بین دو مقدار مختلف از یک سری زمانی مانا در دو نقطۀ زمانی به فاصلۀ معین
spatial autocorrelation
آمارة نشان‌دهندة همبستگی متغیرها با خود که به وجود الگوهای منظم در توزیع مکانی می‌انجامد
automerization
نوعی بازآرایی مولکولی که در آن محصول اصلی بدون نشانه‌گذاری ایزوتوپی از واکنش‌دهندۀ اصلی قابل تشخیص نیست متـ . همپارش جای‌گشتی permutational isomerization
در سری‌های زمانی مانا، ملاک تغییرات مشترک دو مقدار مختلف سری در دو نقطۀ زمانی با فاصلۀ معین متـ . اتوکوواریانس
self-reversal
ایجاد مانده‌مغناطش طبیعی در سنگ در خلاف جهت میدان مغناطیسی محیط در هنگام تشکیل سنگ
self vulcanisation
ولکانشی در دمای اتاق یا بالاتر از آن که به‌کمک مادۀ شیمیایی و بدون گرمادهی از منبع بیرونی رخ می‌دهد متـ . خودپزش 1 self curing 1
friendly
← هواگرد خودی
recovering person
فردی که در حال طی کردن مراحل خودیابی است متـ . بهبود‌یابنده
recovery 1
رهایی از اعتیاد و بازگشت به وضعیت سلامت متـ . بهبود 2
نوعی خودیابی با بهره‌گیری از تجارب دینی و شرکت در مناسک و اجتماعات مذهبی متـ . بهبود ایمان‌مدار