واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1947
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
autoprocessing
تغییر خودالقای فعالیت و عملکرد در یک پپتید یا پروتئین متـ . خودفراوری پروتئین protein autoprocessing
← خودفراوری
حالتی از شاره که در آن سطوح چگالی‏ثابت (constant density) یا دماثابت و سطوح فشارثابت پیوسته بر هم منطبق‏اند
automatic
ویژگی هر وسیله‏ای که بدون دخالت انسان و خودبه‏خود کار کند؛ عملی که بدون فکر کردن انجام شود متـ . خودبه‏خود * مصوب فرهنگستان اول
هرگونه فرایند کاربرد دستگاه‌های خودکار یا پیشرفته برای آسان‏سازی فعالیت‌های انسان یا گسترش توانایی‌های ذهنی و بدنی وی
هر دستگاهی مانند روبات که به‌طور خودکار عمل می‏کند
automaticity
نوعی پردازش شناختی که در آن رفتارهای تمرین‌شده به‌سرعت و با تلاش اندک یا بدون توجه آگاهانه انجام می‌شود متـ . فرایند خودکار automatic process
کیفیت خودکار بودن یا به‌صورت ماشینی عمل‏کردن
[زیست‌شناسی-میکرب‌شناسی] کافت یاخته در اثر خودکافتینه‌های آن [علوم و فنّاوری غذا] تجزیۀ یاخته‏ها و بافت‌ها به‌وسیلۀ زی‏مایه‏ها/ آنزیم‌های داخلی آنها که در پی آسیب‏دیدگی یا مرگ یاخته‏ها به وقوع می‏پیوندد
زی‌مایه‌‌ها/ آنزیم‌های درون‌زادی که با تخریب بعضی اجزای موجود در ساختار یاخته موجب خودکافت آن می‌شوند متـ . زی‌مایۀ خودکافتی autolytic enzyme
رفتار هر نظام سیاسی که در آن یک فرد به‌صورت مطلق و با اِعمال زور حکومت می‏کند
فردی که به‌صورت مطلق و با اِعمال زور حکومت می‏کند
دارای ویژگی خودکامگی
قطاری که بعضی یا تمام واگن‌های آن دارای نیروی رانش باشد و برای حرکت نیازمند لوکوموتیو نباشد
electric multiple unit, EMU
وسیلۀ نقلیۀ حمل مسافر که با نیروی محرکۀ الکتریکی بر روی خط آهن حرکت می‏کند
diesel multiple unit, DMU
وسیلۀ نقلیۀ حمل مسافر که با نیروی محرک دیزلی بر روی خط آهن حرکت می‏کند
عملی ارادی برای کشتن خود
رفتاری زیان‌بار و انفعالی با نیتی نامشخص که گمان می‌رود فرد با انجام آن قصد از بین بردن خود را داشته باشد
عمل تعمدی فرد برای تحریک پلیس در شلیک به او
attempted suicide
خودکشی‌ای که به مرگ منجر نشده باشد
نوعی کلید که با استفاده از متن اصلی به ‌دست می‌آید
cipher text auto-key, CTAK
منطق رمزنگاشتی که در آن از متن رمزشدۀ قبلی برای تولید یک دنبالۀ کلید اجرایی استفاده می‌کنند
egoism, ethical egoism
دیدگاهی مبتنی بر اینکه افراد فقط باید کاری را انجام دهند که به سودشان باشد، خواه طبیعتاً خود‌محور باشند یا نباشند
در فرد و جامعه، ویژگی فرد یا جامعه‏ای که دارای خودگردانی است
دارا بودن استقلال و در دست داشتن سرنوشت خود
مرحلۀ دوم تحول در نظریۀ اریکسون که در آن کودکان تاحدی به خود اطمینان می‌یابند، اما اگر والدین بیش از اندازه عیب‌جو یا حمایت‌گر باشند، در توانایی‌شان برای تسلط بر خویش و جهان پیرامون دچار تردید می‌شوند
self assembly/self-assembly
قابلیت ایجاد ساختارهایی از زیرواحدهای سازندۀ آن بی‌آنکه منبعی بیرونی اطلاعاتی دربارۀ نحوۀ ساخت ساختارهای اولیه ارائه دهد
ویژگی گل یا گیاهی که گرده‌افشانی آن در خود گیاه صورت میپذیرد
نوعی گرده‌افشانی که در آن گردۀ گیاه مادگی همان گیاه را بارور می‌کند