واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1114
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
framework
ساختاری از روابط توصیفی یا علّی میان عناصر یک مفهوم برای درک بهتر آن
container end frame, end frame
هریک از سازه‌های بارگُنج که عمود بر محور طولی دو سر آن است
container side frame, side frame 1
هریک از سازه‌های موازی با محور طولی بارگُنج که شامل ستون بارگُنج و شیارهای جانبی بالا و پایین است
چارچوبی که به جسم غیرنقطه‌ای وصل است و همراه آن می‌چرخد یا حرکت می‌کند
هر یک از سه چارچوب ممکن خواندن یک توالی نوکلئوتیدی به شکل‌ رمزه‌های سه‌گانه متـ . خوانه
open reading frame, ORF
توالی نوکلئوتیدی شامل رمزۀ آغاز و پایان و توالی‌های حدّفاصل آنها متـ . خوانۀ باز
blocked reading frame, closed reading frame
خوانه‌ای که رمزۀ پایان آن نابجا یا پیش‌رس است و مانع از ترجمۀ پروتئین می‌شود متـ . خوانۀ بسته
unidentified reading frame, unassigned reading frame, URF
توالی ژن‌مانند با رمزه‌های آغاز و پایان صحیح و کارکرد ناشناخته متـ . خوانۀ ناشناخته
derrick post, Samson post, king post
سازة چهارگوش بسیار مستحکمی که دیرک و افزارهای متعلق به آن بر روی آن نصب می‌شوند
watertight frame
چارچوبی با تیغه‌های محکم که به‌دلیل مجاورت با مخازن آب ترازه بخش‌هایی از آن ضدآب است
چارچوب سه‌بعدی متعامدی که مبدأ و جهت محورهای آن در فضا ثابت می‌ماند
frame of reference
دستگاه مختصات برای نسبت دادن زمان و مکان به یک رویداد
فهرست تمامی اعضای یک جامعه که مبنایی برای نمونه‌گیری است
reading frame shift, frame shift, phase shift
تغییر چارچوب خواندن در نتیجۀ برخی جهش‌ها متـ . خوانه‌گردانی
قاب چوبی یا فلزی به ابعاد یک در یک متر که دارای شبکه‌بندی ده در ده سانتی‌متری است و برای ثبت جزئیات یافته‌های متراکم در محل کاوش از آن استفاده می‌شود
قطعۀ موسیقی که برای چهار خواننده یا چهار نوازنده تصنیف شده باشد متـ . چارنوازی
quadrupole
نوعی پیکربندی که از کنار هم قرار گرفتن دو دوقطبی الکتریکی یا مغناطیسی به دست می‏آید
نوعی توزیع بار الکتریکی پدیدآورندۀ میدان الکتریکی که مشابه میدان حاصل از دو دوقطبی با بزرگی گشتاورهای یکسان و جهت‌های مخالف است
quadrant
هریک‌ از چهار قسمت‌ حاصل‌ از تقسیم‌ قوس‌های‌ دندانی‌ بالا و پایین‌ به‌وسیلۀ خط‌ میانی‌
first quartile
← چارک پایینی
چارَکی از شنارو یا ناحیه‌ای از دریا در کمان چارَک شناور که در طرف بادخور است
مقداری که یک‌چهارم داده‌ها بزرگ‌تر از آن باشند متـ . چارک سوم third quartile
مقداری که یک‌چهارم داده‌ها کمتر از آن باشند متـ . چارک اول first quartile
third quartile
← چارک بالایی
ship's quarter, quarter 2
حدِّفاصل پاشنه تا ورگه در هریک از دو سوی میان‌خط (centre line)
rudder quadrant
سازه‌ای در سر محور سکان که نیروی چرخش را به آن منتقل می‌کند
brunch
وعدۀ غذایی شامل اقلامی از صبحانه و ناهار که بین 9 صبح و 30 : 2 بعد‌ازظهر صرف می‌شود