واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1450
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
linear algebra
مبحثی که به مطالعه فضاهای بُرداری و تبدیل‌های خطی می‏پردازد
group algebra
جبری که از گروه و میدان مفروضی به نحو خاصی ساخته می‏شود
جبری که عنصرهای آن ماتریس و عمل‌های آن جمع و ضرب ماتریس‌ها و ضرب نرده در ماتریس است
alternative algebra
جبری که یک حلقۀ متناوب است
abstract algebra
مبحثی که به مطالعۀ آن دسته از دستگاه‌های ریاضی می‏پردازد که شامل یک مجموعه و یک یا چند عمل دوتایی و چند قاعده برای عمل متقابل اعضا و اعمال دوتایی برهم باشد
algebra of sets, set algebra
گردایه‌ای (collection) ناتهی از زیرمجموعه‌های مجموعه‌ای مفروض که نسبت‌ به اجتماع و اشتراک متناهی و مکمل‌گیری بسته باشد
locally finite algebra
جبری که هر زیرجبر متناهی‌مولد آن متناهی‌بُعد است
noncommutative algebra
جبری که در آن عمل ضرب، جابه‏جایی نیست
map algebra
نوعی مدل‌سازی با استفاده از فرایندهای جمع و تفریق و ضرب و تقسیم نقشه‌ها با بهره‌گیری از عملگرهای ریاضی برای ترکیب دو یا چند نقشه متـ . مدل‌سازی نقشه‌نگاشتی cartographic modelling
normed algebra
جبری که فضای بُرداری مربوط به آن هنج زیرضربی دارد
جبری که عنصر یکه دارد
dosage compensation
سازوکار متعادل کردن بیان ژن‌های وابسته به فام‌تن جنسی بین دو جنس نر و ماده در گونه‌هایی که ترکیب فام‌تن‌های جنسی آنها xx و xy است
predation compensation
سازوکاری که در آن جمعیت شکار با وجود تغییر مقدار شکارگری براثر دخالت عوامل دیگر ثابت می‌ماند
food restoration
افزودن مواد مغذی‌ای که در طی فراوری غذا از دست رفته‌اند
image-motion compensation, IMC, forward-motion compensation, FMC
بی‌حرکت نگه‌داشتن تصویر در صفحۀ کانونی دوربین در ضمن حرکت نسبی دوربین و شیء، برای جلوگیری از تارشدگی تصویر
isostatic compensation
فرایندی که در آن سنگکرۀ زمین برای برقراری توازن میان واحدهایی با جِرم و چگالی متفاوت سازوکاری تنظیمی دارد متـ . تعدیل هم‌ایستایی isostatic adjustment
Babinet compensator
وسیله‏ای برای تحلیل نور قطبیده، متشکل از دو منشور کوارتز که در کنار هم قرار می‌گیرند
static-stability compensator, static-stability augmenter
سامانه‌ای با پایداری محدود که هواگرد را در حالت فرمان‌رها (stick-free) پایدار نگه می‌دارد
filter impedance compensator
نوعی جبرانگر رهبندی که در دو سر یک پالایۀ الکتریکی نصب می‌شود
environmental determinism
مکتبی ناظر بر اینکه یک یا چند عنصر محیط طبیعی تعیین‌کنندۀ نوع و سطح تمدنی است که جامعه می‌تواند به آن دست یابد
algebric
مربوط به جبر
rupture front
مرزی که در لحظه میان بخش‌های درحال‌لغزش و قفل‌شدة گسل در هنگام زمین‌لرزه تشکیل می‌شود
Algieba
ستارۀ دوتایی شامل یک غول از ردۀ ک‌1 با قدر 2/6 و یک غول از ردۀ جی‌7 با قدر 3/5، واقع در فاصلۀ تقریبی 76 سال نوری از زمین که با تناوبی تقریباً 600 ساله دور یکدیگر می‌گردند
منطقۀ گذر بین دو تودۀ هوا با چگالی‌های مختلف
frontogenetical/ frontogenetic
مربوط به جبهه‏زایی
frontogenesis
1. شکل‏گیری اولیۀ یک جبهه یا منطقۀ جبهه‏ای 2. عموماً افزایش گرادیان افقی خواص توده‏هوا، به‏ویژه چگالی آن و گسترش سیماهای مربوط به میدان باد که یک جبهه را مشخص می‌کند
1. واپاشی یک جبهه یا منطقۀ جبهه‏ای 2. عموماً کاهش گردایان افقی خواص توده‏هوا، به‌ویژه چگالی آن و واپاشی سیماهای میدان باد مربوط به جبهه
equatorial front
← جبهۀ درون‏حارّه‏ای
جبهه‏ای در فصل گرم بین شارش بادهای بسامان اقیانوسی و هوای گرم قاره‏ای
جبهه‌ای که تغییرات دما و سمت و سرعت باد در دو سوی آن ضعیف است