واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1232
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
فرایند وارد کردن اطلاعات در یک سامانۀ اطلاعاتی
← وارسی‌کننده
on-hire survey/ on hire survey
وارسی وضعیت کلی کشتی در ابتدای دورۀ اجاره که یک بازرس مستقل آن را انجام می‌دهد
information audit
بررسی و ارزیابی منابع و خدمات و کالاهای اطلاعاتی موجود در سازمان به‌منظور ارتقای سطح بهره‌وری
وارسی و بازبینی کلیدهای انتخاب سلاح برای جلوگیری از پرتاب یا رهاسازی تصادفی آن، توسط خدمۀ پرواز
off-hire survey/ off hire survey
وارسی کشتی پس از پایان دورۀ اجاره و در زمان تحویل به مالک کشتی برای مقایسۀ وضعیت کنونی آن با وضعیت آن در زمان اجاره
classification survey
وارسی‌ای که نمایندۀ انجمن رده‌بندی به‌صورت ادواری یا پس از بروز سانحه برای اطمینان از برخورداری کشتی از حداقل الزامات انجام می‌دهد
descent check
نوعی بازبینی سوخت و اکسیژن و وضعیت اتاقک خلبان توسط خلبان، پیش از کاهش ارتفاع
technical survey
بازرسی الکترونیکی و فیزیکی کامل اتاق‌های جنگ و مکان‌های همایش عملیاتی و دیگر مکان‌های حساس برای کسب اطمینان از امن بودن آنها در برابر تجهیزات شنود
تعیین مقیاس عکس هوایی یا به عبارت دقیق‌تر تعیین ارتفاع عکس‌برداری از سطح دریا به‌نحوی‌که بهترین برازش (fit) را با عکس داشته باشد
هستاری که هویت ادعایی هستار دیگر را با استفاده از یک قرارداد احراز اصالت (authentication protocol) بررسی می‌کند متـ . وارس
سرده‌ای از نعنائیان شامل گیاهان علفی چندساله با ساقه‌های چهارگوش و پوشیده از کرک‌های غده‌دار یا کرک‌های ساده و با برگ‌های بزرگ و دُم‌برگ‌دار و پهنک تخم‌مرغی و دندانه‌دار و با گل‌های چرخه‌‌ای در محور برگ‌های زبرین؛ جام گل از کاسۀ گل بیرون آمده و دارای لوله‌ای خمیده است ودرون لوله بی‌کرک و لبۀ زبرینِ جام گل راست و در وسط دارای بریدگی است و لبۀ زیرین گسترده و دارای سه دندانه است که دندانۀ میانی پهن‌تر و قلبی‌شکل است و چهار پرچم دارد
گونه‌ای وارنگ‌بو به شکل علفی چندساله به ارتفاع 30 تا 125 سانتی‌متر و پوشیده از کرک‌های نرم و کوتاه و با ساقه‌های چهارگوش راست و برگ‌های دُم‌برگ‌دار تخم‌مرغی به طول حداکثر 6 سانتی‌متر و به عرض حداکثر 3 سانتی‌متر و گاه در سطح زیرین دارای کرک‌های غده‌ای یا غده‌ای ترشحی نقطه‌ای و با کاسۀ گل استکانی و کرکدار و لبۀ زبرین پهن و مسطح و دارای سه دندانۀ کوتاه نوک تیز و با گل‌‌های سفید یا صورتی به طول 13 تا 15 میلی‌متر متـ . بادرنجبویه common balm, balm mint, balm, lemon balm
← رنگ‌بَری 2
retrotransposition
فرایند ورود واروترانهشه به دِنای هدف
retrotransposon, viral-like retroposon, viral-like element, retroviral-like element
ترانهشه‌ای که رِنا واسطۀ انتقال آن است متـ . وارونهشه retroposon
invertasome
ترکیبی نوکلئوپروتئینی که فرایند وارونگی یک توالی نوکلئیک‌اسیدی را تسهیل می‌کند
Q inverse, Q-1
وارون مقدار Q که آهنگ فرواُفت انرژی را برای موج‌های حجمی یا سطحی در هر دوره مشخص می‌کند متـ . وارون ضریب کیفیت
multiplicative inverse, reciprocal element
برای عضوی از یک گروه ضربی، وارون آن عضو
فرمول‌دار
نوعی بَدهمایی که در آن خط بَرهمایی دندان‌های فک پایین نسبت ‌به فک بالا قدامی‌تر و/ یا لُپی‌تر است
نوعی وارون‌‌بَست که در آن یک یا بیش از یک دندان خلفی شیری یا دائمی در سمت زبانی دندان‌های فک پایین قرار گرفته است
نوعی وارون‌‌بَست که در آن یک یا بیش از یک دندان پیشِ فک بالا در سمت زبانی دندان‌های پیشِ فک پایین قرار گرفته باشد
روشی که در آن پارامترهای مربوط به چند جسم هندسی سادة مفروض با حل مسائل بیش‌متعین (overdetermined) به دست می‌آید
مداری که رهبندی ورودی آن در هنگام اتصال به بار با وارون رهبندی آن متناظر باشد
inversion 5
[علوم جَوّ] انحراف از روند طبیعی نمایۀ قائم یک فراسنجِ (parameter) جوّی [مهندسی محیط‌زیست و انرژی] پدیده‏ای جوّی که در آن هوای گرم بالاتر از هوای سرد قرار می‏گیرد و باعث می‏شود دمای هوا با زیاد شدن ارتفاع از سطح زمین افزایش یابد و مواد آلوده‏کننده بین لایه‏های هوا محبوس شود [شیمی] تبدیل آرایش فضایی یک مولکول به تصویر آینه‌ای خودش
وارونگی دما در کمربند بادهای بسامان ناشی از فرونشینی هوا از ترازهای بالا
radiation inversion
وارونگی ناشی از سرد شدن شدید سطح زمین براثر اتلاف تابش که معمولاً در طول شب ایجاد می‌شود
population inversion, population reversal
وضعیتی در سامانۀ اتمی که در آن تعداد اتم‌های برانگیخته در تراز بالاتر، از تعداد اتم‌های تراز پایین‌تر، بیشتر است