واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1232
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
← واکنش ناخواستۀ دارویی
secondary cardinal vowels
هشت واکۀ اصلی که در تولید آنها وضعیت لب‌ها عکس وضعیت لب‌ها در واکه‌های اصلی نخستین است متـ . مصوت‌های اصلی دومین
depropagation
فرایند قطع پیاپی زنجیر بسپار در هنگام وابسپارش که به تشکیل تکپار منتهی می‏شود
deexcitation
رفتن الکترون از لایۀ تراز با انرژی بالاتر به لایۀ تراز با انرژی پایین‏تر
مرحله‌ای در چرخۀ ضربان قلب، پیش‌از انقباض دهلیزی که در آن بطن‌ها به آرامی پر می‌شوند
← واقعیت برافزوده
← واحد بیست‌‌پایی
← واپایش با برنامۀ اندوخته
cloud-to-cloud discharge, intercloud discharge
تخلیۀ الکتریکی میان دو ابر با بارهای ناهمنام
deinterleaver
افزاره‌ای متناظر با بُرزن که دنبالۀ بیت‌ها را به آرایش اولیۀ آنها بازمی‌گرداند
depolymerization
فرایند تجزیۀ ترکیبات درشت‏مولکولی به ترکیبات نسبتاً ساده‏تر
dependency
هر رابطة میان دو عنصر یا دو جایگاه در یک جمله که در آن بود یا نبود یا صورت یک عنصر در یک جایگاه با بود یا نبود یا صورت عنصری دیگر در جایگاهی دیگر همبستگی دارد
dependence
نوعی رابطه میان امور واقع (facts) که بر اتکای معرفتی یا مفهومی یا هستی‌شناختی یک جزء‌ بر جزء دیگر دلالت می‌کند
حالتی که به‌صورت مجموعه‌ای از علائم رفتاری و شناختی و کاراندام‌شناختی بروز می‌کند و ناشی از مصرف مداوم مواد استنشاقی است
تداوم وضعیت یا محدود شدن تصمیمات به‌دلیل تجربیات و تصمیمات پیشین علی‌رغم تفاوت شرایط فعلی با شرایط پیشین
substance dependence
← وابستگی شیمیایی
نام سازمانی که پدیدآور، رسماً به آن وابسته است
نیاز روانی و گاهی جسمی به مصرف الکل یا مواد یا دارو به‌رغم پیامدهای منفی آن متـ . وابستگی به مواد substance dependence
← به‌هم‌وابستگی
epistemic dependence
نوعی وابستگی که در آن شناخت امری بدون شناخت امری دیگر میسر نیست؛ مثلاً علم به روشن بودن اجاق گاز مستلزم داشتن برخی تجربه‌های حسی است، ازجمله حس کردن گرما یا دیدن شعلة آتش
conceptual dependence
نوعی وابستگی که در آن مفهومِ امری بدون شناختن مفهومِ امری دیگر میسر نیست؛ مثلاً مفهوم «عزب» تنها از طریق شناخت مفهوم «مرد» امکان‌پذیر است
spatial dependency
هم‌وردایی ویژگی‌ها میان مکان‌های جغرافیایی
ontological dependence
نوعی وابستگی که در آن وجود یک موجود، به لحاظ منطقی یا مابعدالطبیعی، وابسته به وجود موجودی دیگر است؛ مثلاً برای اینکه سایه‌ای بر سطحی بیفتد باید سطحی وجود داشته باشد
dependence potential
قابلیت یک ماده در ایجاد وابستگی‌های دارویی یا جسمانی یا روانی در فرد متـ . اعتیادآوری addictive potential
dependent
عنصر توصیف‌کنندة هسته در گروه نحوی
attaché, assistant attaché
1. پایین‌ترین رتبة دیپلماتی در سفارت 2. کارشناسی با عنوان دیپلمات که در سفارتخانه مسئولیت تنظیم روابط را با کشور میزبان در امور نظامی یا بازرگانی یا فرهنگی یا جز آنها بر عهده دارد
فرایند یا نتیجۀ تشکیل رابطه پایه و پیرو میان دو بند متـ . پیروسازی
devernalization
عمل وابهاره کردن
از بین بردن تأثیر بهاره شدن بذر