واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 617
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
شبکه‌ای از ماهیوارها یا صفحات تخت متقاطع در مقطعی از تونل باد یا مجرای سیال برای از بین بردن تلاطم جریان سیال
← آشیانه‌ساز
← آشیانه‌سازی
← آشیانه‌گاه
فرایند چسبیدن و نفوذ و جایگزینی تخم لقاح‌یافته (blastocyst) در جدار زهدان در مراحل تکوین رویان
محل انباشت موضعی آهن‌سولفات بر روی سطح آهن زنگ‌زده که در آن آهنگ خوردگی براثر جذب آب و ایجاد برق‌کاف و تسهیل عبور جریان خوردگی افزایش می‌یابد
silt 2
1. ذرات ریز معدنی خاک، حدِّفاصل رُس و شن، با قطر بین 0/05 تا 0/002 میلی‌متر 2. طبقه‏ای از بافت خاک که کمتر از دوازده درصد رس و بیشتر از هشتاد درصد لای دارد
نوعی شارش برشی میان دو جریان شارة موازی و در تماس با یکدیگر که سرعت‌های متفاوت دارند
suppressed layer
لایه‌ای که مقاومت‌ویژة آن بین مقاومت‌ویژه‌های لایه‌های مجاور است و به‌جز هنگامی که ضخیم باشد، مشاهده نمی‌شود
fixed layer, inner Helmholtz double layer, bound layer
لایه‌ای فشرده از یون‌ها و مولکول‌ها که، براثر نیروهای برجذبی شیمیایی یا الکتریکی، بر روی الکترود یا جسم جامد قرار می‌گیرد
equivalent layer
لایه‌ای فرضی که میدان مغناطیسی حاصل از یک توزیع مغناطش را با آن برآورد می‌کنند
شناور مخصوص لایه‏برداری از بستر دریا و کانال (canal) و حوضچه و رودخانه، برای رسیدن به عمق مطلوب
oceanographic dredge
افزاره‌ای که برای بالا آوردن نمونه‌های بزرگی از رسوبات و نهشته‌های بستر اقیانوس بر روی کشتی نصب می‌کنند
سنگی تورق‌ناپذیر و سخت‌شده که دانه‌های آن عمدتاً از لای تشکیل شده است
band 2, pocket
مجموعه‌ای از چند لایه که بر استوانه‌ای فلزی بر روی هم قرار می‌گیرند و جزء سازندۀ مَنجید تایر هستند
یک واحد لایه‌نگاشتی متشکل از چند لایه که دربرگیرندۀ مجموعه‌ای از بناها و اشیای متعلق به یک مرحلۀ فرهنگی است
کوچک‌ترین واحد در سنگ‌های رسوبی چینه‏ای
layer 2, level 4, strata
بخشی متشکل از چند رگه در لایه‌نگاری که از لایۀ بالاتر و پایین‌تر خود متمایز است
ply, tyre ply, carcass ply
مجموعه‌ای از رَسَن‌‌های نخی یا فولادی موازی و اندود‌شده با لاستیک که استخوان‌بندی تایر را می‌سازند
stratum 2
لایه‌ای از افراد جامعه که جایگاه فرهنگی و اقتصادی و سیاسی و تحصیلی نسبتاً یکسانی دارند
ویژگی سنگ‌هایی که از لایه‏های مختلف تشکیل شده باشد
عاملی که باعث جدا شدن لایۀ شاخی پوست می‌شود
جدا کردن لایۀ شاخی (horny layer) پوست
bedding 1, layering 2
چگونگی استقرار سنگ‌های رسوبی در لایه‏هایی با ضخامت و ویژگی متفاوت
[باستان‏شناسی] ساختاری که در نتیجۀ فرایند نشست پی‌درپی نهشته‌ها به‌صورت رگه‌ها و لایه‌ها در یک محوطۀ باستانی قابل تشخیص و تفکیک است [جامعه‌شناسی] فرایند تقسیم‌بندی جامعه به لایه‌ها یا گروه‌های اجتماعی که معمولاً در پژوهش‌های مربوط به نابرابری‌های نظام‌مند یا ساختارمند به کار می‌رود
arbitrary stratification
لایه‌بندی با عمق قراردادی که با لایه‌نگاری واقعی نهشته‌ها هم‌خوانی و تناسبی ندارد
ساختاری رسوبی که در آن مواد به سمت بالا به‌تدریج ریزتر می‌شوند
نوعی لایه‌بندی شامل برگ‌لایه‌هایی با ضخامت کمتر از 2 میلی‌متر
نوعی ساختار لایه‏ای حاصل از نهشته شدن لایه‏های مورب بر روی سطح شیب‏دار متـ . چینه‏بندی چلیپایی cross stratification
نوعی لایه‌بندی چلیپایی که براثر برافزایش جانبی سد نقطه‌ای یک رود به وجود می‌آید