واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1778
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
diet-induced thermogenesis
فرایند ایجاد گرما براثر جذب مواد غذایی موجود در یک رژیم غذایی
adaptive thermogenesis
کاهش یا افزایش کارمایۀ مصرفی براثر تغییر شدید مقدار انرژی دریافتی بدن
وسیله‌ای حرارتی که با استفاده از گاز یا برق محیط را گرم می‌کند
calorimeter
دستگاهی برای اندازه‏گیری مقدار گرمای تولیدشده در فرایندهایی مانند واکنش‌های شیمیایی یا تغییر حالت یا تشکیل محلول * مصوب فرهنگستان اول
ابزاری برای اندازه‌گیری انرژی هادرون‌ها در آشکارسازهای ذرات بنیادی
calorimetry
اندازه‏گیری مقدار گرمای مبادله‏شده، در فرایندهایی نظیر واکنش‌های شیمیایی و تغییر حالت ماده
differential scanning calorimetry, DSC
روشی برای تخمین پایداری پروتئین‌های محلول ازطریق مقایسۀ دو حالت متفاوت آنها
thermochemistry
علم اندازه‏گیری و تفسیر و تجزیه‏وتحلیل گرما که با تغییرات شیمیایی و تغییر حالت همراه است
thermolysis
فرایند تفکیک شیمیایی براثر گرما
thermoelastic
مربوط به پدیده‏های ترمودینامیکی ناشی از تغییر شکل مادۀ کشسان
thermoelasticity
مبحثی در ترمودینامیک که در آن تراکم‏پذیری مواد بررسی می‏شود
وضعیت هر سامانۀ بسته که آنتروپی آن حداکثر است و ماده در حالت بی‏نظمی کامل دمای یکسانی دارد و انجام کار در آن امکان‏پذیر نیست
روشی تحلیلی بر مبنای اندازه‏گیری تغییرات وزن ترکیب یا آمیزه با افزایش دما
heat of mixing, heat of admixture
تفاوت میان محتوای گرمایی مخلوطی از اجزای سازنده و مجموع محتوای گرمایی تک‌تک اجزای سازنده به‌طور جداگانه، در دما و فشار یکسان
heat of solution, enthalpy of solution
گرمای آزادشده یا جذب‏شده براثر حل شدن کامل یک مول از یک مادۀ معین در حجم زیادی از حلاّل
دوره‌ای در میانه یا اواخر پاییز با گرمای غیرعادی و روزهای صاف و آفتابی و شب‌های سرد
heat of formation, heat of combination
مقدار گرمایی که در هنگام شکل‌گیری مقدار معینی از یک جسم مرکب در دما و فشار معین آزاد یا جذب می‌شود
heat of dissociation
انرژی لازم برای تفکیک عناصر سازندۀ یک مول از مادۀ معین در حالت گازی
روشی برای سترون‌سازی با استفاده از هوای خشک و داغ که به‌ویژه برای سترون‌سازی شیشه‌آلات و دیگر مواد جامد مقاوم به حرارت کاربرد دارد
heat of neutralization, enthalpy of neutralization
مقدار گرمای آزادشده در هنگام واکنش یک اسید قوی با یک باز قوی
بیشینه‌مقدار انرژی گرمایی‌ای که در شرایط آرمانی از احتراق سوخت خاصی به دست می‌آید
روشی برای سترون‌سازی با استفاده از حرارت مرطوب، به‌ویژه بخار آب، که در آن با منعقد کردن پروتئین‌ها یاخته‌ها کشته می‌شوند
گرمایی که در طی فرایند تغییر حالت هر واحد جِرم یا مول ماده در دما و فشار ثابت جذب یا گسیل شود
latent heat of vaporization
مقدار انرژی لازم برای تبدیل هر مول یا هر واحد جِرم جسم مایع به بخار در دما و فشار ثابت
latent heat of sublimation
مقدار انرژی لازم برای تبدیل هر مول یا هر واحد جِرم جسم جامد به بخار در دما و فشار ثابت
latent heat of fusion
مقدار انرژی لازم برای تبدیل هر مول یا هر واحد جِرم جسم جامد به مایع در دما و فشار ثابت
specific heat
مقدار گرمایی که باید به واحد جِرم جسم داده شود تا دمای آن یک درجه بالا رود
سقف گرم‏سپهر در ارتفاع حدود 500 کیلومتری سطح زمین
← گرمایش آلفایی
alpha particle heating
گرم شدن پلاسما براثر انرژی ناشی از گداخت هسته‏ای دوتریوم و تریتیوم که به تولید ذرۀ آلفا می‏انجامد متـ . گرمایش آلفاگداختی fusion heating