واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 1778
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
texting neck, text-neck
درد گرفتن و آسیب دیدن گردن براثر پایین انداختن سر و نگاه کردن مکرر به گوشی همراه هوشمند یا رایانک یا سایر افزاره‌های همراه ص.ک. نشانگان‌ گردن‌پیامی text neck syndrome
gooseneck 2, pacific iron
نوعی اتصال شبیه ‌به گردن غاز که از آن برای بستن کفی‌های غلتکی به کشنده استفاده می‌شود
ریزهاگ‌های (microspores) حاوی کامه‌های گیاهی نر که در بَساک گل‌ها تولید می‌شود متـ . دانۀ گَرده pollen grain * مصوب فرهنگستان اول
platelet, plaquette (fr.)
ساختاری سکه‏مانند به قطر 2 تا 4 میکرومتر که در خون همۀ پستانداران موجود است و در انعقاد خون نقش دارد
عواملی مانند آب و باد و گرانش که موجب انتقال دانۀ گرده از بساک به کلاله شود
عامل زنده‏ای که دانۀ گرده را از بساک به کلاله انتقال دهد
انتقال دانۀ گرده از بساک به کلاله
نوعی گرده‌افشانی که در آن گل‌های گیاه را در کیسه‌هایی قرار می‌دهند تا در زمان مناسب با گردۀ گیاه دلخواه بارور شوند بی‌آنکه در معرض گردۀ گیاهان دیگر قرار گیرند
نوعی وام‏گیری که در آن سازه‏های واژه یا عبارت وام‏گرفته‏شده در زبان وام‏گیرنده یک‌به‏یک ترجمه و برای هریک معادلی برگزیده می‌شود
قسمتی از تنۀ یک درخت جنگلی پس از قطع که معمولاً استوانه‏ای‏شکل است
مادۀ آلی میکروسکوپی با دیواره‌های مقاوم که در بازمانده‌های ماسرالی (maceralic) گرده‌شناسی یافت می‌شود
پژوهش دربارۀ گونه‌های سنگواره‌شده و کنونی هاگ‌های گل‌سنگ‌ها و خزه‌ها و گرده‌های گیاهان گل‌دار
palynology 2, pollen analysis
علم بررسی و مطالعۀ گَرده‌ها و هاگ‌ها یا فسیل آنها
excessive reinforcement
برآمدگی موضعی بیش از حد مجاز
weld reinforcement
فلز جوش مازاد بر مقدار لازم برای پر کردن شیار جوش
face reinforcement
گُردۀ جوش در طرفی از اتصال که جوشکاری بر روی آن انجام گرفته است
root reinforcement
گُردۀ جوش در طرفی غیر از طرف رویۀ جوش
گردۀ دماهای متناوب بالا و پایین یخ‌بندان که سبب یخ‌بندان و آب‌شوند لایۀ بالایی خاک می‌شود
Juglans
سرده‌ای از گردوئیانِ درختی خزان‌دار به بلندی 10 تا 40 متر با برگ‌های مرکب شانه‌ای و 21 گونه
Juglandaceae
تیره‌ای از راش‌سانانِ درختی با برگ‌های مرکب و گُل‌آذین دُم‌گربه‌ای (catkin) تک‌جنسی و گل‌های بدون گلبرگ
مواد جامد کوچک و نامنظم معلق در جوّ، اغلب با ابعاد میکروسکوپی
atmospheric dust
ذرات ریز معلق در هوا در اندازه‌های 1 تا 100 میکرومتر
ذرات ریز گردوخاک معلق در هوا که از زمین برخاسته و در منقطه‏ای پهناور پخش شده‌ باشد
غبار حاصل از وزش باد در هوا
← گردونۀ تک‌نویس ـ بس‏خوان
افزاره‏ای که به‌کمک آن می‌توان اطلاعات را بر روی دیسک (disc) نوری گذاشت یا از آن ‏خواند؛ داده‏ها فقط یک بار قابل نوشتن است و پس از آن فقط قابل خواندن ‏است متـ . گردونۀ تک ـ بس
واحد ساختمانی و کارکردی کلیه در مهره‏داران
هرنوع گل‌آذین محدود
dichasium, dichasial cyme
گل‌آذینی محدود که در امتداد دو محور رشد می‌کند و یک یا چند جفت محور جانبی متقابل تشکیل می‌دهد
scorpioid cyme, cincinnus
گل‌آذینی محدود که انشعابات آن در جهت‌های متناوب هر محور به‌صورت متوالی باز می‌شوند و ظاهری زانودار یا زیگزاگی دارند