واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 295
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
membrane
لایه‏ای نازک که نسبت ابعاد جانبی به ضخامت آن بسیار زیاد است و با عبور سیال از آن، جداسازی براثر نیروهای رانشی انجام می‏شود
dynamic membrane formation
فرایند تشکیل لایۀ فعال بر سطح غشا براثر رسوب مواد موجود در سیال مورد استفاده
asymmetric membrane
غشایی با دو یا چند لایه که بافت‌های متفاوتی دارند
periodontal membrane
رباط پیرادندانی در مرحلۀ میانی تکامل که به‌صورت یک غشا اطراف ریشۀ دندان را فرا‌می‌گیرد
excitable membrane, excitable cell membrane
غشایی که بتواند در پاسخ به محرک، واقطبشی در حد پتانسیل کنش ایجاد کند
dense membrane, non-porous membrane
غشایی با منافذ غیرقابل‌تشخیص و تراوایی کم
composite membrane
غشایی که ازنظر ساختار فیزیکی یا شیمیایی لایه‏های مختلفی دارد
milk fat globule membrane
غشایی حاوی چربی و پروتئین که گویچۀ چربی شیر را احاطه کرده است و با تخریب آن در هنگام کره‌زنی خامه، گویچه‌های چربی شیر آزاد می‌شوند و به هم می‌پیوندند
synthetic membrane, artificial membrane
غشایی که فرایند تشکیل آن طبیعی نباشد
homogeneous membrane
غشایی با ساختار و ویژگی‌های انتقال‏دهندگی یکسان در تمام ضخامت آن
plasmic membrane
لایۀ نازکی از درون‏یاختۀ مرکب از لیپیدها و پروتئین‌ها که سطح همۀ یاخته‏ها را می‏پوشاند
cladding 2
روکشی بیرونی از جنس شیشه که هستۀ تار نوری را در بر می‌گیرد
holomorphically convex hull
فرمول‌دار متـ . غلاف تمام‌ریخت‌محدب
← غلاف تمام‌ریخت‌کوژ
فرمول‌دار متـ . غلاف چندجمله‌ای‌محدب
← غلاف چندجمله‌ای‌کوژ
convex hull
برای زیرمجموعۀ در یک فضای بُرداری، اشتراک همۀ مجموعه‌های کوژ شامل متـ . غلاف محدب
غلافی از الیاف بسیار ستبر و محکم که برای جلوگیری از فرسایش طناب مهار به دور آن می‌پیچند
پیوند غلاف‌شکلی که میلۀ سوزن را به میلۀ حرکت متصل می‌کند
myelin sheath
لایه‌ای فسفولیپیدی که بعضی عصب‌ها را می‌پوشاند
بخشی از برگ که از ساقه یا شاخه محافظت می‌کند
Monochoria
سرده‌ای از گیاهان علفی مردابی یا آبزی چندساله یا در شرایط نامساعد یکساله با هشت گونه که در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری افریقا و آسیا و استرالیا می‌رویند؛ ساقۀ آنها ایستاده یا خزنده و گُل‌آذینشان خوشه‌ای یا شبه‌چتری است که در جوانی غلاف‌های برگ‌مانند پهنی آن را در بر می‌گیرد؛ گل‌های این سرده شش پرچم با تخمدانی سه‌خانه‌ای و تخمک‌های فراوان در هر خانه دارد؛ و گل‌های این گیاه یا دُمگل ندارند یا دُمگلشان کوتاه است و قطعات آنها تقریباً تا قاعده از هم جدا هستند؛ میوۀ آنها پوشینۀ حجره‌گشای سهکفه‌ای است
sheathing
ویژگی برگ یا قاعدۀ آن دارای ساختاری خمیده یا نیمه‌لوله‌ای که قسمتی از ساقه یا تمام آن را در بر می‌گیرد
← پونته‌دریائیان
strict dominance
وضعیتی در بازی که در آن یک راهبرد، به‌طور مطلق، برتر از راهبردهای دیگر باشد
stochastic dominance
رتبه‌بندی تصادفی توزیع‌های متفاوتی که در آن یک توزیع در دامنۀ توزیع، به توزیع دیگر برتری دارد
glide 2
ویژگی همخوانی که در تولید آن مجرای گفتار تنگ می‌شود، ولی به انسداد یا سایش نمی‌انجامد
roll 2
دَوران هواگَرد حول محور طولی
trill 1, shake 2, tr
نوعی زینت عبارت از تناوب سریع یک نغمه و نغمه‏ای بالاتر از آن