واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 2903
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
cementum 2, cement 3, tooth cement
بافت‌ همبند استخوان‌مانندی‌ که‌ سطح‌ خارجی‌ ریشۀ دندان‌ را از زیر مینا تا نوک‌ ریشه‌ می‌پوشاند
تودۀ خوش‌‌خیم‌ دندانزاد (odontogenic) در ناحیۀ نوک‌ ریشۀ دندان‌ که‌ از ساروجه‌ یا بافت‌ ساروجه‌‌مانند تشکیل‌ شده‌ است‌
فرایند تشکیل‌ ساروجه‌
یاخته‌های‌ بزرگ‌ به اشکال‌ مختلف‌ که‌ نقش‌ آنها ساختن‌ ساروجه‌ بر سطح‌ ریشۀ دندان‌هاست‌
هریک‌ از غول‌یاخته‌های‌ (giant cells) چند‌هسته‌ای‌ که‌ ازلحاظ‌ شکل‌ شبیه‌ استخوان‌کاه‌ها (osteoclast) هستند و در تحلیل‌ ساروجه نقش‌ دارند
یاخته‌هایی‌ شبیه‌ به‌ یاخته‌های‌ استخوانی‌ که در حجره‌های‌ ساروجه‌های‌ یاخته‌دار محبوس‌‌اند
primary cementum
← ساروجۀ بی‌یاخته
ساروجه‌ای‌ که‌ نیمۀ تاجی‌ ریشه‌ را پوشانده‌ و عمدتاً از الیاف شارپی‌ (sharpey's fibers) تشکیل‌ شده‌ است‌ متـ . ساروجۀ اولیه primary cementum
secondary cementum
← ساروجۀ یاخته‌دار
ساروجه‌ای‌ که‌ نیمۀ نوکی‌ ریشه‌ را پوشانده‌ و بافتی‌ استخوان‌‌مانند دارد و دارای‌ ساروجه‌یاخته‌های‌ فراوان‌ است‌ متـ . ساروجۀ ثانویه secondary cementum
آخرین‌ و سطحی‌ترین‌ لایۀ ساروجۀ درحال‌تکامل‌ که‌ هنوز آهکی‌ نشده‌ است‌
musical instrument, music instrument
ابزار تولید صدا، به‌غیراز صدای انسان، در موسیقی
← سامانۀ اطلاعات زمین
acoustic instrument
سازی که در آن تولید و تقویت و تغییر شکل صوت به‌طور طبیعی و بدون استفاده از تمهیدات الکترونیکی یا برقی صورت می‌گیرد
electronic instrument, electric musical instrument, electrophonic instrument
سازی که در آن اصوات به‌کمک ابزارهای الکترونیکی تولید می‌شوند یا تغییر می‌کنند
transposing instrument
سازی که صدادهی آن با آنچه در نت‌نوشته مشاهده می‌شود متفاوت است
keyboard instrument, keyboard 1
سازی که برای نواختن آن از یک یا چند ردیف شستی استفاده می‏شود
orchestration, scoring, instrumentation 1
تعیین نقش سازها برای اجرای قطعات موسیقی
هر توالی ساختگی اُلیگونوکلئوتیدی که با کسب دست‌کم یک ساختار سه‌بعدی، مولکول هدف مشخصی را شناسایی می‌کند و به آن متصل می‌شود
نوعی سازة هواگرد که در آن پوسته به‌تنهایی همة نیروهای وارد بر سازه را تحمل می‌کند
جزئی واژگانی که معمولاً در ترکیب ظاهر می‌شود و برخلاف وند می‌‌تواند پایه قرار گیرد
track structure
اجزای خط راه‌آهن شامل ریل و صفحه‌های اتصال و ریل‌بندها (تراورس‌ها) و خزش‌گیرها و ریل‌های نگهبان
geodetic construction
نوعی سازة هواگرد که در آن نوارهای فلزی یا چوبی به شکل بافت درهم‌تنیده طراحی شده‌اند
semimonocoque/semi-monocoque, semimonocoque structure
نوعی سازة هواگرد که در آن بخشی از نیروهای وارد بر سازه در پوسته و بخشی دیگر در تیرک‌های افقی توزیع می‌شود
song without words
قطعه‏ای کوتاه و تغزلی برای پیانو
دانش مربوط به شناخت ساختار و ویژگی‌های سازهای موسیقی
شناخت کیفیت و امکانات اجرایی سازها برای آهنگ‌سازی
environment-friendly, environmentally friendly
ویژگی فعالیت‌ها یا فراورده‌ها یا شیوه‌های زندگی که پیامدهای زیست‌محیطی کمتری دارند
adaptation 4
[پزشکی] تطبیق بهنجار چشم با شدت‌های مختلف نور [زبان‏شناسی] فرایند تغییرآوایی وام‌واژه‌ها درجهت منطبق شدن با نظام‌ آوایی زبان وام‌گیرنده