واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 2903
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
quaternary structure
ساختار ناشی از تجمع چند زیرواحد بس‌پپتیدی به شکل یک پروتئین یا یک ساختار به‌هم‌پیوسته که ازطریق اتصالات عرضی با رشته‌های دِنا ایجاد شده ‌است
ساختار رایج در بسیاری از سنگ‌های آتشفشانی که در نتیجۀ بیرون آمدن ماگما یا نزدیک شدن آن به سطح زمین ایجاد میشود و حفره‌های ریز در سنگ پدید می‌آید
soil structure
ترتیب و توالی طبیعی رسوبات در خاک یا توده ‌شدن طبیعی خاک که نتیجۀ فرایند خاک‌زایی است
1. مجموعه‏ای از عناصر یا اقلام داده‏ای (data element) که حکم یک واحد را داشته باشد 2. آرایش منطقی داده‏ها به‌نحوی‌که بتوان از آنها برای مدیریت داده‏ها در یک سامانه استفاده کرد
ساختار ماکروسکوپی فلزات و آلیاژها ازنظر شکل و اندازۀ دانه
secondary structure 1
روابط ریختاری (steric) مانده‌هایی که در یک توالی خطی در یک بسپار به یکدیگر نزدیک هستند
right-handed structure, right-handed
ساختار بلوری که ساختار چپ‌گرد آن مانند تصویر آینه‌ای آن است
age class structure
نحوۀ استقرار رده‏های سنی در یک جنگل
هریک از دو یا چند ساختار ممکنِ یک ترکیب که هندسۀ یکسان و آرایش زوج‌الکترون‌های متفاوت دارند
sedimentary structure
[باستان‏شناسی] ویژگی‌های قابل مشاهدۀ رسوبات، اعم از ترکیب، اندازه، شکل، حالت، وضعیت، جهت‌گیری و تراکم رگه‌ها و ذرات [زمین‏شناسی] ساختار سنگ رسوبی که هم‌زمان با نهشت یا در نتیجۀ فرایندهای رسوبی پس از نهشت به‌ وجود آمده‌ است
collapse structure, gravity-collapse structure
ساختاری که براثر لغزش سنگ تحت تأثیر گرانش به وجود می‌آید
ریزساختار یک قطعۀ ریختگی باتوجه‌به شکل و نحوۀ استقرار بلورها و جدایش ناخالصی‌های آن، پیش از آنکه عملیات مکانیکی یا حرارتی بر روی آن انجام شود
fine structure
ساختار ترازهای انرژی و خط‌های طیف اتم یا مولکول براثر جفت‏شدگی اسپین و تکانۀ زاویه‏ای مداری
genetic fine structure
ساختار ژن در سطح نوکلئوتیدها
organisational breakdown structure
فهرست اجزای سازمان پروژه در ساختاری سلسله‌مراتبی که ارتباط بسته‌های کار را با مجریان سازمانی نشان می‌دهد اختـ . سارسا OBS
work breakdown structure
فهرست کارهای تجزیه‌شدۀ پروژه در ساختاری سلسله‌مراتبی برای تسهیل دستیابی به اهداف پروژه و تحقق تحویلی‌ها اختـ . سارَک WBS
product breakdown structure
فهرست اجزای محصول پروژه در ساختاری سلسله‌مراتبی برای تسهیل واپایش و مدیریت پروژه اختـ . سارَم1 PBS
resource breakdown structure
فهرست اجزای منابع پروژه در ساختاری سلسله‌مراتبی که امکان تهیۀ گزارش و خلاصه‌سازی برنامه‌ریزی منابع را از سطوح پایین‌تر به سطوح بالاتر فراهم می‌سازد اختـ . سارَم2 RBS
cost breakdown structure
فهرست اجزای هزینه‌های پروژه در ساختاری سلسله‌مراتبی که چگونگی تخصیص منابع بودجۀ پروژه را به اجزای ساختار ریز کار نشان می‌دهد اختـ . ساره CBS
organizational structure
ساختاری که تعامل افراد و جریان ارتباطات و روابط قدرت در سازمان را نهادینه می‌کند
← ساختار ستونی دانه
ساختاری ستون‌مانند، با زوایۀ عمود یا مایل نسبت به لایه‌بندی، از جنس ماسه، که با قطع لایه‌بندی ظریف یا ساختارهای اولیۀ لایۀ ماسه‌ای و براثر گریز آب پس از نهشت لایه ایجاد شده است
columnar grain structure, columnar structure
ساختار دانه‏ای بلوری که سرعت رشد آن در یک جهت تقریباًً یکسان باشد متـ . ساختار ستونی
ساختاری متشکل از سطوح چندگانه متـ . ساختار پایگانی
stand age structure
نحوۀ استقرار سن توده
contributing structure
فرمولی ساختاری از مجموعه‌فرمول‌های مربوط به یک مولکول معین که هریک از این فرمول‌ها در تابع موج کل مولکول شرکت دارد
tertiary structure
[زیست‌شناسی-پروتگان‌شناسی] آرایش سه‌بعدی ساختارهای دوم زنجیرۀ بس‌پپتیدی به شکل‌های ورقه‌ای یا رشته‌ای یا کروی [شیمی، مهندسی بسپار] تاخوردگی سه‌بعدی زنجیرهای پلی‌پیتیدی و مشخصة مولکول‌های پروتئین
نوعی آرایش اتمی یا مولکولی که در آن پیوندهای اولیه یک شبکۀ سه‌بعدی ایجاد می‌کنند
ساختاری رسوبی متشکل از ستون‌های موجی یا شعله‌ای‌شکل که به‌صورت نامنظم در رسوبات واحدهای بالایی نفوذ کرده است
cognitive structure
الگوی ذهنی یا طرحواره‌ای که اطلاعات مربوط به یک موضوع معین را نظم و سامان می‌دهد