واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 2565
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
displaced right turn, DRT
در تقاطع‌های جدید، راهی مجزا در کنار راه اصلی که امکان تردد خودروهایی را که قصد گردش به راست دارند، بدون مزاحمت برای دیگر خودروها فراهم می‌کند
فرایندی که در آن با شعلة اُکسی‌استیلنی محل‌های موردنظر سازه را گرم می‌کنند تا امکان انبساط و تغییر شکل به‌گونه‌ای فراهم شود که سازه راست شود
پنجمین رتبۀ رسمی در آرایه‏شناسی موجودات زنده، بالاتر از تیره و پایین‏تر از رده
بخشی از لاشۀ دام که در دو طرف ستون فقرات پیش‌تر از بالاران قرار دارد
strip mall, shopping plaza, shopping centre 2, mini-mall
بازاری بزرگ در فضای باز با مغازه‌هایی که در یک ردیف قرار گرفته‌اند و محل عبور عابران پیاده در جلوی آنها قرار دارد
تیره‌ای از راستۀ گوشت‌خوارسانان با بدن لوله‏ای‌شکل و اندام حرکتی کوتاه و گردن بلند و سر کوچک
Fagus
سرده‌ای از راشیانِ خزان‌دار با گل‌های تک‌جنسی و گل‌آذین دُم‌گربه‌ای (catkin)
راسته‌ای از دولپه‌ای‌ها شامل درختانی مانند توسکا و فندق و راش و گردو و غان
تیره‌ای از راش‌سانانِ درختی یا درختچه‌ای با برگ‌های سادۀ متناوب و کامل و دندانه‌دار یا لَپ‌‌دار و گل‌های تک‌جنسی با گُل‌آذین دُم‌گربه‌ای (catkin) و میوۀ فندقی یک یا دودانه‌ای که گریبانی پیاله‌مانند آن را احاطه کرده است
← رمزینۀ جهانی فراورده
سرده‌ای انگلی از رافلزیائیان با پانزده تا نوزده گونه که همگی بومی آسیای جنوب شرقی هستند؛ این گیاهان ساقه و ریشه و برگ واقعی ندارند و تنها بخش قابل‌رؤیت آنها در بیرون از بافت میزبان، گلی درشت و پنج‌گلبرگی است که در گونه‌های مختلف ممکن است بیش از 100 سانتیمتر قطر و تا ده کیلوگرم وزن داشته باشد؛ بو و ظاهر این گل مانند گوشتِ فاسد است که موجب جمع شدن مگس به‌ دور آن و انتقال گرده از گل‌های نر به گل‌های ماده میشود * نام این سرده و تیرۀ منسوب به آن از نام سِر توماس استمفورد رافلز (Sir Thomas Stamford Raffles) حاکم بریتانیایی سوماترا گرفته شده است.
تیره‌ای از مالپیگی‌سانان انگلی با سه سرده و حدود بیست گونه که در شرق و جنوب شرقی آسیا می‌رویند؛ این گیاهان ساقه و برگ و ریشه و هیچ‌گونه بافت فتوسنتزکننده‌ای (photosynthetic) ندارند و گل‌های آنها بر روی ریشه‌ها یا بخش‌های پایینی ساقۀ گیاه میزبان قرار دارد؛ برخی از این گیاهان انگل داخلی سرده‌ای از انگوریان هستند
← دستاک 2
mitochondrion
اندامکی کروی یا میله‏ای‏شکل در درون میان‏یاختۀ یاخته‏های هوهسته‏ای که عهده‏دار تنفس هوازی و تولید انرژی است
mitochondrial
مربوط به راکیزه
← راهنمای گویای تعاملی
petshop, pet store
فروشگاهی که در آن انواع حیوانات خانگی و ملزومات آنها ازقبیل غذا و قفس و گاه نشریات و کتاب‌های مربوط فروخته می‌شود
shank 2
هریک از اندام‌های حرکتی پسین دام
تفاوت آهنگ کارکرد یک ساعت با ساعت مرجع که ممکن است ناشی از عوامل مختلف باشد
drift 2
الگوی تغییری که در آن زبان‌های مرتبط یا گونه‌های یک زبان پس از جدا شدن از منشأ مشترک ضمن ازسرگذراندن تغییرات و تحولات شباهت‌هایی با یکدیگر پیدا می‌کنند که نشان می‌دهد تحولات آنها سیری متوازی داشته‌اند
emission 1
تخلیۀ منی از اندام‌های داخلی تناسلی به سمت مجرای پیشاب‌راه
repulsion
هر نیرو که به افزایش فاصلۀ بین دو جسم منجر شود متـ . دافعه
نیروی آئرودینامیکی ملخ یا موتور جت که هواگَرد را به پیش می‌راند
← رانش اثیر
فرضیه‌ای که بنا بر آن اثیر نسبت به کرۀ زمین در حرکت است متـ . رانش اتر
حرکت ذرات باردار در جوّ بالا (upper atmosphere) که ناشی از ترکیب نیروی میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی است
cycloidal drive, Voith-Schneider drive, cycloidal propulsion, Voith-Schneider propulsion
نوعی سامانۀ رانش در شناورها که در آن، بدون نیاز به سکان، بلافاصله می‌توان با تغییر جهت رانش، شناور را ‌چرخاند
نوعی حرکت فیلم به جلو یا عقب در دستگاه‌های مختلف دوربین و نمایش و تدوین، به‌وسیلۀ چرخ دندانه‏دار
رانش موتور توربینی هواگرد در هنگامی که دسته‌گاز در وضعیت دوردرجا قرار دارد
genetic drift
نوسانات تصادفی در فراوانی نسبی دگره‌های ژن‌ها در جمعیت‌های کوچک