واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 2565
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
quantitative structure-activity relationship
رابطۀ کمی بین ساختار شیمیایی دارو و فعالیت زیستی آن متـ . رساک QSAR
3-D quantitative structure activity relationship
رابطۀ کمی سه‌بعدی بین ساختار شیمیایی دارو و فعالیت زیستی آن متـ . رساک سه‌بعدی 3-DSAR
نسبت شاخص قیمت صادرات به شاخص قیمت واردات یک کشور
نوعی رابطۀ مبادله که باتوجه‌به یک مبنای مشخص یا در مقایسه با تجربه‌ای در گذشته، نامناسب پنداشته شود
رابطۀ میان دو بخش یک سامانه یا دو اندام یک گیاه در فرایند فتوسنتز (photosynthesis) که در آن یک بخش در حکم تولیدکننده، یعنی مبدأ، عمل می‌کند و بخش دیگر در حکم محل تجمع یا مصرف، یعنی مقصد
symmetric relation
رابطه‏ای دوتایی مانند R در یک مجموعه به‌طوری‌که اگر aRb آنگاه bRa
counseling relationship
تعامل و رابطۀ حرفه‌ای بین مُراجع و مشاور که مشخصۀ آن همدلی و صداقت بین آن‌ دو است
equivalence relation, equals relation
رابطه‏ای دوتایی که بازتابی و متقارن و ترایا باشد
same-sex relationship
ارتباط بین دو مرد یا دو زن
syntagmatic relation/ syntagmatic relationship
اصطلاحی بنیادی در زبان‌شناسی که نخستین بار سوسور برای اشاره به توالی عناصر حاضر در گفتار به کار برد متـ . هم‌نشینی syntagmatic
آفت‌کشی که از آن برای از بین بردن نرم‌تنان به‌ویژه حلزون‌ها استفاده می‌شود
← رایانه‌های اصلی پرواز
bursary award, scholarship, bourse 2 (fr.)
هزینه‏ای که برای تحصیل در رشته یا دوره‏ای معین به شخصی اختصاص داده شود
bursar, boursier (fr.)
شخصی که تأمین هزینۀ تحصیلی او بر عهدۀ دولت یا مؤسسه‏ای معین باشد
← راهبرد جهانی حفاظت
فله‏بری با ظرفیت حمل 35 تا 50 هزار تن و آبخور کمتر از 12 متر که می‏تواند به اکثر بنادر وارد شود
ride quality
میزان آسودگی و رضایتی که مسافر در یک وسیلۀ نقلیۀ درحال‌حرکت ازلحاظ شدت و بسامد ارتعاش، تاب، غلت، تکان ناشی از تغییر آهنگ شتاب و جز آن احساس می‌کند
radar, radio detection and ranging
سامانه‏ای که در آن از باریکه‏های امواج الکترومغناطیسی با بسامدهای رادیویی بازتابیده از سطح اشیا برای آشکارسازی آنها استفاده شود
راداری که برای آشکارسازی ذرات اَبر و متمایز کردن آنها از ذرات بزرگ‌تر تشکیل‌دهندۀ بارش طراحی شده است
primary radar
راداری که در آن نشانک‌های بازگشتی، پژواک هدف هستند
راداری که با پردازش پژواک‌های بازگشتی به آنتن، تصویر سطح زمین یا دریا را می‌سازد
precision approach radar, PAR 2
رادار اولیه‌ای که موقعیت دقیق هواگَرد را در هنگام تقرب مشخص می‌کند
راداری که فرستنده و گیرندۀ آن در یک محل یا سکو قرار دارد
راداری که بسامد خود را بر مبنای تپ/ پالس به تپ/ پالس در محدودۀ یک باند بسامد تغییر می‌دهد
multistatic radar
راداری دارای یک فرستنده و چند گیرنده که ازنظر مکانی جدا از یکدیگر قرار دارند
راداری که برای انجام عملیات در بیش از یک وضعیت و با قابلیت تغییر سریع از یک وضعیت به وضعیت دیگر طراحی شده ‌است
surface-movement radar, SMR
نوعی رادار مستقر در فرودگاه‌های بزرگ برای دستیابی به تصویری بسیار دقیق از شدآمد در سطح فرودگاه
راداری که فرستنده و گیرندۀ آن در یک محل قرار ندارد و از یکدیگر مجزا هستند
راداری که دارای دو وضعیت «نشان‌دهندۀ هدف متحرک» و نیز سامانۀ تصویربرداری است
ابزاری قابل‌حمل که با ارسال تَپ‌هایی که از دیوار می‌گذرد فعالیت دشمن را کشف می‌کند