واژه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی


واژه‌گزینی از کارهای کلیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. شورای این فرهنگستان پس از بررسی،‌ گفت‌وگو، و رای‌زنی‌های بسیار، اصول و ضوابط واژه‌گزینی را بر پایه 60 سال پیشینه واژه‌گزینی در ایران، در نشست پنچاه و هشتم (1373/7/11) و یکصد و پانزدهم (1376/4/2) در نه اصل به تصویب رساند. بر این پایه، تاکنون 13 دفتر با نام «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان» منتشر شده است. این واژه‌ها که تا پایان دفتر سیزدهم به نزدیک 45 هزار می‌رسند، با اجازه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نامه شماره 306 / 1120 تاریخ 1395/2/6) در اینجا ارائه شده‌اند. در این فرهنگ، تعریف واژه، مترادف، ارجاع،‌ صورت اختصاری واژه بیگانه،‌ و صورت اختصاصی واژه فارسی با قابلیت جست‌وجو در دسترس کاربران است.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 4822
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 65413
leaning against the wind, leaning into the wind
سیاست‌ پولی پادچرخه‌ای که براساس آن بانک مرکزی برای کاهش تورم، سیاست‌های انقباضی و برای رشد اقتصاد و برون‌رفت از رکود، سیاست‌های انبساطی اجرا می‌کند
cognitive flexibility
توانایی ارزیابی عینی و رفتار منعطف که بر سازگاری و عینیت و بی‌تعصبی دلالت دارد
ویژگی فرد دچار انعطاف‌ناپذیری
نوعی ویژگی شخصیتی که برحسب آن فرد در مقابل هرنوع تغییر به‌شدت مقاومت می‌کند
coagulation 1
ناپایدار شدن و مجتمع شدن اولیۀ ذرات معلق ریز و کلوئیدی موجود در آب با افزودن مواد شیمیایی مناسب
inversion 1
با مفروض بودن نقطه‌ای مانند o در یک صفحه یا فضا، نگاشتی از صفحه یا فضا به خودش که هر نقطه را به نقطۀ منعکس آن نسبت به دایره یا کره‌ای به مرکز o می‌نگارد
← انرژی مصرفی فعالیت بدنی
عملکرد هرنوع مادۀ منفجره که موج لرزه‌ای ایجاد کند
پدیده‏ای که در هنگام رسیدن گازهای آتشفشانی به حد انفجار رخ می‌دهد
information explosion
افزایش روبه‌رشد اطلاعات به‌گونه‌ای‌که مدیریت آن را دشوار سازد
افزایش انبوه و سریع یک اندامگان در غیاب موانع طبیعی رشد و تولیدمثل آن
انفجار حاصل از غبار ذرات قابل‌اشتعال در هنگام آسیاب کردن آرد یا شکر یا خشک کردن پاششی شیر و قهوۀ فوری در مجاورت منبع آتش
همخوانی انسدادی که در تولید آن بست مجرای گفتار به‌طور کامل و ناگهانی باز و جریان هوای برون‏سو به‏یک‌باره رها شود
contraction 2
کوتاه شدن طول یا کاهش حجم
انقباض زودهنـگام قلب که خارج از آهنگ طبیعـی آن و براثر تحریک خارج از گـره سینـوسی ‌ـ دهلیزی رخ می‌دهد
ventricular extrasystole, ventricular premature complex, VPC, infranodal extrasystole
انقباض زودهنگام بطن
انقباض زودهنگام دهلیزی بعد از انقباض بطن‌ها، به‌علت بازگشت محرک درجهت معکوس از بطن به دهلیز
atrial extrasystole, atrial premature complex, APC 1
انقباض منفردی که فقط در دهلیز رخ می‌دهد و نتیجۀ بیماری ساختاری قلب است
nodal extrasystole, atrioventricular extrasystole, atrioventricular junctional premature complex, AV extrasystole, junctional extrasystole
انقباض منفردی که در اتصال دهلیزی‌ـ بطنی رخ می‌دهد و به‌سمت دو دهلیز و دو بطن حرکت می‌کند
انقباض خفیف قلب که به نبض‌زنی (pulsation) سرخرگ محیطی مرتبط نیست
length contraction
کم‏ شدن طول جسم در جهت حرکت نسبت به چارچوبی که جسم در آن با سرعت نزدیک به سرعت نور در حرکت است
منقبض شدن یا دورۀ انقباض قلب به‌ویژه انقباض بطن‌ها
lanthanoid contraction, lanthanide contraction
پدیده‌ای در عناصر خاک‌های کمیاب که در آن به علت وارد شدن الکترون‌ها در لایۀ 4f عدد اتمی افزایش و شعاع اتمی عناصر سری لانتانوئید کاهش می‌یابد
isovolumic contraction
مرحله‌ای در ابتدای انقباض قلب که در آن تارهای ماهیچه‌های قلب شروع به کوتاه شدن می‌کنند و در طی آن حجم بطن ثابت باقی می‌ماند
extinction 1
از بین رفتن کامل یک گونه یا آرایۀ بالاتر به شکلی که دیگر در هیچ جا یافت نشود
mass extinction
از بین رفتن کامل یک یا چند خانواده از موجودات زنده
extirpation, local extinction
ناپدید شدن یک جمعیت یا گونه از یک محدوده یا ناحیه
1. نقطه‏ای روی نیمۀ شمالی دایره‏البروج که در بیشترین فاصلۀ زاویه‏ای از استوای آسمان است وبا رسیدن مرکز خورشید به آن، تابستان در نیمکرۀ شمالی آغاز می‏شود 2. زمانی که خورشید به این‏ نقطه در آسمان برسد
تحولات بزرگی که در نتیجۀ کاربرد رایانه در تمامی امور زندگی انسان‌ها پدید آمده است
1. نقطه‏ای روی نیمۀ جنوبی دایره‏البروج که در بیشترین فاصلۀ زاویه‏ای از استوای آسمان است و با رسیدن مرکز خورشید به آن، زمستان در نیمکرۀ شمالی آغاز می‏شود 2. زمانی که خورشید به این نقطه در آسمان برسد