واژه‌نامه تعاريف قانونی


واژه‌نامه تعاریف قانونی، تعریف قانون‌گذار ايراني را از واژه‌هايي که در متن قوانين و مقررات به کار رفته‌اند، ارائه می‌کند. تعاریف در این واژه‌نامه از زبان قانون‌گذار و بنابراین قابل استناد هستند. واژه‌نامه تعاریف قانونی در اینجا تنها‌ واژه‌هایی را که با حرف‌ «الف» و «ب» آغاز می‌شوند،‌ در بر دارد. این واژه‌ها از چاپ دوم کتابی با نام فرهنگ تعاریف قانونی، نوشتة صفر بیگ‌زاده از انتشارات کلک صبا (1394) بر گرفته شده‌اند.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 187
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 757
بخش، واحدی است از تقسیمات کشوری که دارای محدوده جغرافیایی معین بوده و از به هم پیوستن چند دهستان همجوار، مشتمل بر چندین مزرعه، مکان، روستا و احیاناً شهر که در آن، عوامل طبیعی و اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی واحد همگنی را به وجود می‌آورد، به نحوی که با در نظر گرفتن تناسب، وسعت، جمعیت، ارتباطات و دسترسی و سایر موقعیت‌ها، نیل به اهداف و برنامه‌ریزی‌های دولت در جهت احیای امکانات طبیعی و استعدادهای اجتماعی و توسعه امور رفاهی و اقتصادی آن تسهیل گردد [کذا]
اشخاص حقوقی ایرانی که صددرصد سهام آن‌ها بانام بوده و متعلق به اتباع دولت جمهوری اسلامی ایران باشد و همچنین اشخاص حقیقی ایرانی
بخش عشایری، واحدی است از تقسیمات کشوری که با داشتن یک بخشدار سیار، مسئول گرفتن خدمات و هماهنگی با ادارات مربوطه خواهد بود و عشایر در فصول مختلف در هر منطقه که اسکان می‌کنند تابع فرمانداری و استانداری همان منطقه هستند
بخش‌های خصوصی، تعاونی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی
انواع شرکت‌ها، مؤسسات، سازمان‌ها، نهادها، تشکل‌ها، انجمن‌ها، جمعیت‌ها، کانون‌ها و شوراهایی که دارای مجوز قانونی برای فعالیت هستند، به استثنای وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی مشمول مواد 1، 2 و 3 قانون مدیریت خدمات کشوری و نهادهای عمومی غیر دولتی که بیش از پنجاه درصد بودجه سالانه آن‌ها از محل منابع دولتی تأمین می‌شود
کلیه زیربخش‌های زراعت، باغبانی، دام، طیور، آبزیان، جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری و کلیه موارد مربوط به آن‌ها از جمله آب و خاک، بیابان‌زدایی، شهرک‌های گلخانه‌ای و دامپروری و صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی
بدنه راه مذکور در این تصویبنامه عبارت است از قسمتی که در آن عملیات به منظور ایجاد راهانجام می‌گیرد
منظور از عبارت «بدهی درازمدت خارجی» به نحوی که در بند «الف» بالا به کار رفته هر نوع بدهی خواهد بود که به پولی غیر از پول رایج وام‌گیرنده قابل پرداخت باشد و سررسید آن کم‌تر از یک سال از تاریخ استقراض نباشد
مقصود از بدهی‌های محققه، بدهی‌هایی است که طبق مدارک قانونی قابل پرداخت باشد
بدون‌کار، وضع افسر و کارمندی است که به علل زیر موقتاً از کار برکنار گردد: 1) در صورتی که تحت تعقیب قانونی درآمده و کیفرخواست جنایی برای او صادر گردد (از تاریخ صدور کیفرخواست)، اعم از این‌که کیفرخواست از دادسراهای عمومی صادر شده باشد یا دادسرای نظامی؛ 2) در صورتی که محکوم به حبس قطعی گردد که طبق قانون دادرسی و کیفر ارتش مستلزم اخراج نباشد. «: محکومین به حبس با خدمت مشمول مقررات بند 2 این ماده نخواهند بود؛ 3) در صورتی که تنبیه انتظار خدمت مؤثر واقع نشده و طبق مواد 116 و 117 این قانون بدون‌کار گردد [: حدود اختیارات رؤسای ستادهای سه‌گانه و مقامات بالاتر در مورد تنبیه افسران متخلف و همردیفان تا سرهنگ دوم (داخل) علاوه بر آنچه که در آیین‌نامه انضباطی پیش‌بینی شده به شرح زیر است: الف) انتظار خدمت حداکثر تا شش ماه موضوع ماده 12؛ بدون‌کاری حداکثر تا سه ماه موضوع ماده 13
ماده 117
الف) برابر احکام صادره از دادگاه‌های صالح زندانی شوند.
ب) به علت عدم پرداخت محکومٌ‌به یا بدهی منجر به صدور اجراییه، زندانی بشوند.
ج) به علت ارتکاب تخلفات انضباطی یا قرارهای صادره از مراجع ذیصلاح قضایی موقتاً بدون‌کار شوند.
د) در صورتی که محکوم به اقامت اجباری یا ممنوع از اقامت در محل معین بشوند
الف) به موجب قرارهای صادره از مراجع ذیصلاح قضایی بازداشت ویا تعلیق از شغل شوند.
ب) برابر احکام صادره از دادگاه‌های صالح زندانی شوند.
ج) به علت عدم پرداخت محکومٌ‌‌به یا بدهی منجر به صدور اجراییه، زندانی شوند.
د) به علت ارتکاب تخلفات انضباطی بدون‌کار شوند.
ه‍) در صورتی که محکوم به اقامت اجباری یا ممنوع از اقامت در محل معین شوند
الف) به موجب قرارهای صادره از مراجع قضایی، بازداشت یا از شغل معلق شوند.
ب) برابر احکام صادره از دادگاه‌ها زندانی شوند.
ج) در صورتی که محکوم به اقامت اجباری یا ممنوع از اقامت در محل معین شوند
شامل افرادی است که به علل زیر موقتاً از کار برکنار می‌گردند: الف) در صورتی که تحت پیگرد باشند؛ ب) در صورت محکومیت قطعی به حبس در مواردی که طبق قانون دادرسی و کیفر ارتش مستلزم اخراج نباشد، برای تمام مدت حبس که مورد حکم واقع گردیده، اعم از این‌که حبس مزبور قبل از قطعیت حکم باشد یا بعد از آن؛ ج) در صورتی که در اثر عدم پرداخت محکومٌ‌به یا بدهی منجر به صدور اجراییه زندانی شود برای مدت حبس؛ د) در صورتی که طبق بند «و» ماده 49 این آیین‌نامه بدون‌کار گردد [اعمالی که برخلاف مقررات و دستورها و نظم و ترتیب و مخالف شئون گارد بنادر و گمرکات صورت گیرد تخلف محسوب می‌شود. انواع تنبیهات انضباطی که برحسب مورد ممکن است درباره افراد گارد بنادر و گمرکات اعمال گردد به شرح زیر می‌باشدو) بدون‌کاری تا مدت چهار ماه]
نوعی اندام گیاهی که برای تکثیر استفاده می‌شود
بذر حاصل از رقمی که به طور مستقیم توسط به‌نژادگر تولید می‌شود و منبع اولیه بذر پایه می‌باشد
[بذری که] از ازدیاد بذر به‌نژادگر به دست می‌آید و منبع بذر سوپرالیت محسوب می‌شود
بذری که از تکثیر بذر پایه به دست می‌آید و منبع بذر مادری می‌باشد
طبقه‌ای از بذر که از بذر مادری ویا لاین‌های والدین حاصل شده است و دارای کلیه استانداردهای این طبقه باشد
برات عبارت از حواله‌ای است کتبی یا تلگرافی که به وسیله آن، حواله‌دهنده از شخص دیگری (محالٌ‌علیه) تقاضا می‌نماید که به رؤیت یا عندالمطالبه ویا به وعده، مبلغی به خود حواله‌دهنده یا به شخص معینی ویا به حواله‌کرد آن شخص بپردازد
برات رجوعی براتی است که دارنده برات اصلی پس از اعتراض برای دریافت وجه آن و مخارج صدور اعتراضنامه و تفاوت نرخ به عهده برات‌دهنده یا یکی از ظهرنویس‌ها صادر می‌کند
در صورتی که برات ورودی نبوده، بدین معنا که برای ادای وجه مهلت قرار داده شده، خواه از حال رؤیت و خواه از حال تحریر، دارنده برات حق دارد برات را ارائه داده، قبولی بنویساند یا فقط تاریخ رؤیت را نویسانده در سر وعده در صورت عدم نکول، مطالبه وجه را بنماید
در صورتی که برات ورودی بوده، بدین معنا که بعد از رؤیت، مهلتی برای ادای وجه مقرر نشده، هرگاه در حین مطالبه وجه، کسی که برات به عهده او است تا چهل و هشت ساعت ادای وجه را نکند دارنده برات حق پروتست آن را داشته و بدون پروتست، حق رجوع به حواله‌کننده ندارد
صفحه حاوی اطلاعات مربوط به مصرف انرژی ویا بازده انرژی در هر کالا و مقایسه آن با معیارهای مصوب که قابل نصب بر روی کالاها باشد
(معادل) هرگونه تراکنشی که تکمیل آن مستلزم ارتباط بدون وقفه با سامانه‌های رایانه‌ای مرکزی برای سنجش اعتبار و صحت تراکنش باشد
برداشتاستفاده از منابع اعتباری صندوق بین‌المللی پول
بردگی به نحوی که در قرارداد بردگی مورخ 1926 تعریف شده است به معنای حال یا وضع کسی است که اختیارات ناشیه از حق مالکیت، کلاً یا جزئاً نسبت به او اعمال می‌شود و «برده» کسی است که در چنین حال یا وضعی باشد
برده‌فروشی، به معنا و شامل کلیه اعمالی است که به منظور اسارت و تملک یا واگذاری شخص به قصد تنزل دادن او به درجه بردگی یا غلامی صورت می‌گیرد و همچنین به معنا و شامل کلیه اعمالی است که به عنوان تملک بر روی برده، به منظور فروش یا مبادله انجام می‌گیرد و ضمناً کلیه اعمال مربوط به انتقال حق تملک از طریق فروش یا مبادله نسبت به شخصی که به قصد فروش یا مبادله تحت تملک قرار گرفته و همچنین به طور کلی، هرگونه تجارت یا حمل و نقل برده، اعم از این‌که به هر نوع وسیله نقلیه انجام شود
بررسی‌های ژئوتکنیکی، لایه‌های زمین و آب‌های زیرزمینی را به عنوان عوامل دخیل در پایداری و رفتار مناسب ابنیه موقتی و دائمی مورد مطالعه قرار می‌دهد. این بررسی‌ها به منظور ارائه داده‌های مربوط به رفتار خاک که در طراحی و ساخت بناها لازم می‌آید صورت می‌گیرد. همچنین اثرات بنابر محیط اطراف را نیز همین بررسی‌ها مشخص می‌کنند
برزگر، کسی است که مالک زمین و عوامل دیگر زراعتی نیست و در مقابل انجام کار زراعتی برای مالک یا گاوبند، سهمی از محصول را می‌برد
مقدار کل نیروی جانبی ویا برش طرح در تراز پایه
مجموع نیروهای جانبی طراحی در ترازهای بالاتر از طبقه مورد نظر
این نوع برشکاری براساس بالا بردن دمای فلز تا حد مذاب با ایجاد شعله بوده و سپس توسط فشار گاز اکسیژن، ماده مذاب را از محل خود خارج نموده تا ایجاد شیار برش صورت پذیرد
مدارها و وسایل الکتریکی وقتی «برق‌دار» است که به منبع جریان برق وصل شده باشند