واژه‌نامه تعاريف قانونی


واژه‌نامه تعاریف قانونی، تعریف قانون‌گذار ايراني را از واژه‌هايي که در متن قوانين و مقررات به کار رفته‌اند، ارائه می‌کند. تعاریف در این واژه‌نامه از زبان قانون‌گذار و بنابراین قابل استناد هستند. واژه‌نامه تعاریف قانونی در اینجا تنها‌ واژه‌هایی را که با حرف‌ «الف» و «ب» آغاز می‌شوند،‌ در بر دارد. این واژه‌ها از چاپ دوم کتابی با نام فرهنگ تعاریف قانونی، نوشتة صفر بیگ‌زاده از انتشارات کلک صبا (1394) بر گرفته شده‌اند.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 187
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 757
یک سیستم الکتروشیمیایی است که انرژی الکتریکی دریافتی را به صورت شیمیایی ذخیره کرده و سپس آنرا به صورت انرژی الکتریکی بازپس می‌دهد
بار، شامل هرگونه محموله، اعم از اموال و اشیا و هر کالای دیگر می‌باشد، به استثنای حیوانات زنده و بارهایی که بر طبق مفاد قرارداد باربری باید روی عرشه کشتی حمل شود و عملاً هم بدین ترتیب حمل شده باشد
منظور از بار متعارف در این آیین‌نامه، باری است که با توجه به شکل، اندازه، ابعاد، نوع و درجه حرارت آن، کارگری که دارای شرایط جسمانی مناسب باشد بتواند آن را به راحتی حمل نماید [ماده 3) حداکثر وزن مجاز برای حمل بار متعارف با دست و بدون استفاده از ابزار مکانیکی برای کارگر زن حدود 20 کیلوگرم می‌باشد/ ماده 4) حداکثر وزن مجاز برای حمل بار متعارف با دست و بدون استفاده از ابزار مکانیکی برای کارگران زن نوجوان حدود 10 کیلوگرم می‌باشد/ ماده 5) حداکثر وزن مجاز برای حمل بار متعارف با دست و بدون استفاده از ابزار مکانیکی برای کارگر مرد نوجوان حدود 20 کیلوگرم می‌باشد]
وزن بار واقعی منتقل‌شده به روسازی جاده‌ها از طریق چرخ‌های متصل به یک محور یا گروهی از محورهای خاص
عبارت است از بخشی از بارندگی ماهانه که در طول فصل زراعی نازل می‌شود و به مصرف تبخیر و تعرق گیاه می‌رسد و از خالص نیاز آبی گیاه می‌کاهد و مقدار آن به صورت حجم آب ماهانه قابل محاسبه است
کسی که اشیا و اجناس دیگران را در شهرها در مقابل دستمزد به وسیله چرخ‌های دستی یا دام یا بی‌وسیله حمل می‌نماید «باربر» نامیده می‌شود
هر نوع وسیله نقلیه‌ای که برای حمل بار ساخته شده [است]
الف) کامیون: وسیله نقلیه موتوری باری که قسمت بارگیر آن به صورت پیوسته به کشنده متصل است. کامیون‌ها به طور کلی با وضعیت حداقل دو محور وجود داشته و ظرفیت حمل 6 تن بار و بیش‌تر [را] دارند.
الف - 1. کامیون اتاق‌دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق 5/1 متر باشد.
الف - 2. کامیون لبه‌دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق 80 سانتی‌متر باشد.
الف - 3. کامیون تیغه‌دار: کامیونی که قسمت بار آن به وسیله تیغه‌ای طولی به دو نیمه مساوی تقسیم شده باشد.
الف - 4. کامیون کفی: کامیونی که قسمت بار آن دیواره نداشته باشد.
الف - 5. کامیون سقف‌دار (مسقف): کامیونی که قسمت بار آن به صورت محفظه سرپوشیده ساخته شده است.
الف - 6. کامیون یخچال‌دار: کامیون سقف‌داری که قسمت بار آن دارای تجهیزات سردکننده باشد.
الف - 7. کامیون تانکر (باری مخزنی): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده است.
الف - 8. کامیون بونکر: کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع جامدات شکل‌پذیر (فله) ساخته شده است.
الف - 9. کامیون مخلوط‌کن (میکسر): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و دارای دستگاه مخلوط‌کن باشد.
الف - 10. کامیون کمپرسی: کامیون اتاق‌داری که تخلیه بار آن به وسیله دستگاه کمپرس انجام می‌شود.
الف - 11. کامیونت: به دو صورت زیر وجود دارد:
11-1. خودروی ون باربری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از 5/3 تن تا کم‌تر از 5 تن است.
11-2. لوری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از 5 تن تا کم‌تر از 6 تن است.
الف - 12. کشنده: وسیله نقلیه‌ای است که یدک ویا نیمه‌یدک را به دنبال خود کشیده و به حرکت درمی‌آورد.
الف - 13. وانت دوکابین: وسیله نقلیه موتوری دومنظوره که اتاق راننده و سرنشینان و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه باشد و برای حمل بار و اشخاص به کار می‌رود.
الف - 14. وانت یک‌کابین: وسیله نقلیه موتوری که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و برای حمل بار ساخته شده و مجموع وزن خودرو و ظرفیت حمل بار آن کم‌تر از 5/3 تن است.
ب) تریلر (یدک): عبارت از وسیله نقلیه‌ای است که با یک وسیله نقلیه موتوری کشیده می‌شود.
پ) نیمه‌تریلر (نیمه‌یدک): عبارت از یدکی است که به یک وسیله نقلیه دیگر به طوری متصل می‌گردد که بخشی از وزن بار آن به وسیله کامیون یا کامیون‌های کشنده حمل می‌شود
بارگیری به طور معمول از زمانی شروع می‌شود که چنگال جرثقیل، باری را که فرستنده آماده بارگیری کرده است به منظور بارگیری در کشتی از اسکله یا بارانداز یا وسایل باربری که بدین منظور مورد استفاده قرار گیرد، گرفته و بلند نماید
بارنامه، سندی است مبین مالکیت کالا که حمل‌کننده یا نماینده وی، پس از وصول کالا صادر می‌نماید و حاکی از حمل کالای معینی از یک نقطه (مبدأ حمل) به نقطه دیگر (مقصد حمل) با وسیله حمل مورد توافق (کشتی، کامیون، قطار، هواپیما یا ترکیبی از آن‌ها) در مقابل کرایه حمل معین می‌باشد
بارنامه الکترونی عبارت است از مجموعه اطلاعات به شکل الکترونی که کار بارنامه کاغذی را به عنوان قرارداد حمل انجام می‌دهد
بارنامه بین‌المللی موضوع این قانون عبارت است از سند کاشف از حقوق مالکیت که طرح آن توسط وزارت راه و ترابری تهیه و از طریق وزارت امور اقتصادی و دارایی چاپ و پس از وصول حق تمبر به میزان 250 ریال به موجب حواله وزارت راه و ترابری در اختیار شرکت‌های مجاز حمل و نقل جاده‌ای بین‌المللی کالا قرار خواهد گرفت
بارنامه داخلی موضوع این قانون عبارت است از سند کاشف از حقوق مالکیت که طرح آن توسط وزارت راه و ترابری تهیه و از طریق وزارت امور اقتصادی و دارایی چاپ و پس از وصول حق تمبر به میزان 100 ریال به موجب حواله وزارت راه و ترابری در اختیار شرکت‌ها و مؤسسات مجاز حمل و نقل جاده‌ای داخلی کالا جهت جابه‌جایی محمولات بین شهرهای کشور قرار خواهد گرفت
بارنامه دریایی، سندی است که مشخصات کامل بار در آن قید و توسط فرمانده کشتی یا کسی که از طرف او برای این منظور تعیین شده امضا گردد و به موجب آن تعهد شود بار توسط کشتی به مقصد، حمل و به تحویل‌گیرنده داده شود. بارنامه دریایی یا اسناد مشابه آن به منزله رسید دریافتِ بار است
بارنامه کشتی عبارت از سندی است که قابل ظهرنویسی و قابل انتقال و قابل معامله می‌باشد و به اسم فرستنده مال‌التجاره ویا به حواله‌کرد او تنظیم ویا مال‌التجاره که از راه دریا حمل شده [یا] ارسال می‌شود[کذا]
به فضایی جغرافیایی یا مجازی اطلاق می‌شود که در آن خریداران و فروشندگان، کالاها و خدمات مشابه یا جانشین نزدیک را مبادله می‌کنند
بازاری است که اولین عرضه و پذیره‌نویسی اوراق بهادار جدیدالانتشار در آن انجام می‌شود و منابع حاصل از عرضه اوراق بهادار در اختیار ناشر قرار می‌گیرد
بازاری است که اوراق بهادار پس از عرضه اولیه در آن مورد داد و ستد قرار می‌گیرد
بازاری است که در آن، قراردادهای آتی و اختیار معامله مبتنی بر اوراق بهادار یا کالا داد و ستد می‌شود
بازارچه مرزی، محوطه‌ای است محصور، واقع در نقاط مرزی و در جوار گمرکات مجاز به انجام تشریفات ترخیص کالا یا مکان‌هایی که طبق تفاهم‌نامه‌های منعقدشده بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همجوار تعیین می‌شود. اهالی دو طرف مرز می‌توانند تولیدات و محصولات محلی خود را با رعایت مقررات صادرات و واردات، جهت داد و ستد در این بازارچه‌ها عرضه نمایند
کارگزار / معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد
بازاری است در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیر الکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه مذاکره صورت می‌گیرد
بازخریدبازپرداخت اعتبار دریافتی یک عضو از صندوق [=صندوق بین‌المللی پول] از طریق تبدیل پول عضو دریافت‌کننده اعتبار با پول سایر اعضا
فرایندی است که در آن معلم، واکنش‌های خود را در قبال تلاش و عملکرد دانش‌آموز، با هدف راهنمایی، تشویق و کمک به وی و با استفاده از روش‌ها و ابزارهای مختلف (کلامی، غیرکلامی، مکتوب و) ارائه می‌دهد
[وضعیت پرسنل مشمول این قانون از لحاظ خدمت حسب مورد به شرح زیر خواهد بود: الف) خدمت آزمایشی، ب) خدمت آموزشی، ج) حاضر به خدمت، د) مأمور، ﻫ) مأمور به خدمت، و) مرخصی، ز) غایب، ح) فراری، ط) بازداشت، ی) منتظر خدمت، ک) بدون‌کار، ل) منتسب] بازداشت وضع پرسنلی است که به موجب قرارهای صادره از مراجع ذیصلاح قضایی تا صدور حکم قطعی در توقیف به سر برده ویا برابر مقررات انضباطی در بازداشتگاه یا محل خدمتی تحت نظر باشند
بازداشتگاه، محل نگهداری کسانی است که تحت تعقیب بوده و طبق دستور یا قرار مقامات قضایی تا اتخاذ تصمیم نهایی در آن‌جا بازداشت می‌باشند
بازداشتگاه امنیتی، محل نگهداری متهمانی است که به لحاظ حساسیت‌های امنیتی و نظامی و با قرار کتبی مقام‌های صلاحیتدار قضایی تا اتخاذ تصمیم نهایی به آن‌جا معرفی می‌شوند و تحت نظر سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشوراداره خواهد شد.
تبصره:
بازداشتی به کسی اطلاق می‌گردد که طبق قوانین و مقررات تا اتخاذ تصمیم نهایی در بازداشتگاه نگهداری می‌شود
به هریک از افرادی اطلاق می‌شود که براساس دستورالعمل ابلاغی از طرف سازمان [دامپزشکی کشور] برای انجام خدمات بهداشتی مربوط به کشتارگاه و بازرسی و معاینات بهداشتی گاو تعیین می‌گردد
بازرسی بهداشتی-نباتی به بازرسی به منظور جلوگیری از ورود و شیوع آفات نباتی و محصولات نباتی در طول مرزهای ملی اطلاق می‌شود [بازرسی بهداشتی-گیاهی که در بند «ث» ماده یک این کنوانسیون تعریف شده است، شامل بازرسی وسایل و شرایط و وضعیت حمل و نقل گیاهان و فراورده‌های گیاهی نیز می‌باشد. این بازرسی می‌تواند دربرگیرنده اقداماتی با هدف حفاظت از گونه‌های گیاهی در معرض [خطر] نیز باشد]
بازرسی پزشکی-بهداشتی به آن بازرسی که برای حفاظت از زندگی و سلامت اشخاص، به استثنای بازرسی دامپزشکی صورت می‌گیرد، اطلاق می‌شود