واژه‌نامه تعاريف قانونی


واژه‌نامه تعاریف قانونی، تعریف قانون‌گذار ايراني را از واژه‌هايي که در متن قوانين و مقررات به کار رفته‌اند، ارائه می‌کند. تعاریف در این واژه‌نامه از زبان قانون‌گذار و بنابراین قابل استناد هستند. واژه‌نامه تعاریف قانونی در اینجا تنها‌ واژه‌هایی را که با حرف‌ «الف» و «ب» آغاز می‌شوند،‌ در بر دارد. این واژه‌ها از چاپ دوم کتابی با نام فرهنگ تعاریف قانونی، نوشتة صفر بیگ‌زاده از انتشارات کلک صبا (1394) بر گرفته شده‌اند.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 570
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 757
اتصال کوتاهعبارت است از اتصال مستقیم دو هادی به یکدیگر یا اتصال آن‌ها به وسیله جسم هادی دیگری که مقاومت بسیار ناچیز داشته باشد و در نتیجه، شدت جریان مدار را به طور فوق‌العاده افزایش دهد
«اتصال زمین» وقتی «مؤثر» است که مقاومت کلیه اجزای آن (سیم زمین اتصالی‌ها و زمین) کم باشد تا جریان را به‌خوبی به زمین هدایت نماید
رأی متفقٌ‌‌علیه کلیه اعضای شرکت‌کننده در رأی
راهی بدون تقاطع هم‌سطح که اطراف آن محصور و مسیر رفت و برگشت آن از یکدیگر مجزا و در هر سمت حرکت، حداقل دارای دو خط عبور و شانه با عرض سه متر یا بیش‌تر باشد
هر نوع وسیله نقلیه موتوری که گنجایش بیش‌تر از 16 نفر مسافر را داشته باشد
اتوبوسی که به وسیله باتری یا نیروی برق که از سیم‌های هوایی دریافت می‌دارد حرکت نماید، ولی روی ریل نباشد
اتوبوسی که چند کابین را به صورت شبه‌یدک می‌کشد
خودروی جمعی بزرگ که ظرفیت حمل 27 نفر مسافر یا بیش‌تر را دارد
اتوشویی، محلی است که در آن، شستشو و تنظیف اتومبیل و تعویض روغن و روغنکاری انجام می‌گیرد
هر نوع وسیله نقلیه موتوری که لااقل دارای دو چرخ در جلو و دو چرخ دیگر در عقب بوده و برای حمل بار یا انسان به کار رود
اتومبیلی که برای تعلیم رانندگی اختصاص داده شده و باید دارای دو کلاج و دو ترمز و دو آینه بوده و متعلق به یکی از آموزشگاه‌های مجاز تعلیم رانندگی باشد
اتومبیل تعلیماتی، اتومبیلی است که دارای علائم مشخصه مندرج در این آیین‌نامه بوده و به وسیله آن به هنرآموزان آموزشگاه تعلیم رانندگی آموزش داده می‌شود
(، قسمت «آیین‌نامه‌ها»، ص 72، آیین‌نامه اجرایی استفاده از اتومبیل‌های دولتی موضوع تبصره 68 قانون بودجه سال 1344 کل کشور، مصوب 21/10/1344 کمیسیون مشترک دارایی مجلسین، ماده 4).
اتومبیلی که برای حمل انسان ساخته شده و ظرفیت آن با راننده حداکثر 6 نفر است
اتومبیلی که برای رفت و آمد شاگردان آموزشگاه‌ها اختصاص داده شده [است]
سطحی است استاندارد عموماً از جنس مقوا، پلاستیک یا ورق نازک فلزی که معمولاً بر روی قطعه‌ای از تجهیزات یا ماشین‌آلات چسبانیده، آویزان ویا پرچ می‌شود و برای مشخص کردن و هشدار خطر موجود یا احتمال وجود شرایط خطرناک به کار می‌رود
اموالی که در همان کشتی برای یک مسافر حمل می‌شود، خواه نزد مسافر باشد یا خیر که می‌تواند شامل پول نیز باشد، تا آن‌جا که آن اموال براساس یک قرارداد حمل یا قرارداد مشابه دیگری حمل نشده باشد
از نظر این قانون به «مؤلف» و «مصنف» و «هنرمند»، «پدیدآورنده» و به آنچه از راه دانش یا هنر ویا ابتکار آنان پدید می‌آید بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان ویا ظهور ویا ایجاد آن به کار رفته «اثر» اطلاق می‌شود
اثر ثانوی بر روی برش‌ها و لنگرهای اجزای قاب است که به واسطه عملکرد بارهای قائم بر روی سازه تغییر شکل‌یافته ایجاد می‌شود
اثری که با همکاری دو یا چند پدیدآورنده به وجود آمده باشد و کار یکایک آنان، جدا و متمایز نباشد «اثر مشترک» نامیده می‌شود و حقوق ناشی از آن، حق مشاع پدیدآورندگان است
اثرات سوء تغییر آب و هوا به معنای تغییرات در محیط فیزیکی یا زندگی گیاهی و جانوری ناشی از تغییرات آب و هوا است که دارای اثرات زیان‌آور بر ترکیب جهندگی یا بهره‌وری اکوسیستم‌های طبیعی یا تحت کنترل یا بر عملکرد سیستم‌های اقتصادی، اجتماعی یا سلامت و رفاه بشر می‌باشد
اجاره عقدی است که به موجب آن، مستأجر مالک منافع عین مستأجره می‌شود. اجاره‌دهنده را «موجر» و اجاره‌کننده را «مستأجر» و مورد اجاره را «عین مستأجره» گویند
مجوزی است که از طرف وزارت معادن و فلزات به مؤسسات دولتی و نهادهای قانونی ویا پیمانکاران آن‌ها جهت استخراج و مصرف مقدار مشخصی مصالح ساختمانی برای کار مورد نظر در منطقه یا محدوده مشخص داده می‌شود
اجازه‌نامه‌ای است که با رعایت مقررات این آیین‌نامه توسط راهنمایی و رانندگی صادر و به متقاضی واجد شرایط تسلیم می‌گردد. [آموزشگاه رانندگی گروه «الف»] باید برای آموزش‌های مربوط، دارای شرایط و تجهیزات زیر باشد:
الف) در اختیار داشتن کلاس مناسب آموزشی به تعداد لازم، دفتر کار، سالن انتظار، نمازخانه و سرویس‌های بهداشتی مناسب؛ حداقل به مساحت اعیانی 130 متر مربع زیربنای مفید برای آموزش حداکثر 250 نفر هنرآموز در ماه. مساحت زیربنا متناسب با تعداد هنرآموزان افزایش خواهد یافت.
تبصره:
ب) محلی آسفالته و محصور به مساحت حداقل 1000 متر مربع برای آموزش عملی رانندگی هنرآموزان با استانداردهای تعیین‌شده واقع در خارج از بافت مسکونی شهرها و با نصب علائم و خط‌کشی‌های مورد نظر که از هر حیث ایمن‌سازی گردیده و مورد تأیید راهنمایی و رانندگی محل قرار گیرد.
تبصره:
پ) در اختیار داشتن حداقل 5 دستگاه موتورسیکلت دنده‌ای سالم و آماده به کار متناسب با نوع آموزش متقاضی که مدل آن‌ها حداکثر از 3 سال بیش‌تر نبوده و دارای برگ معاینه فنی معتبر و بیمه شخص ثالث و مجهز به گارد محافظ بوده و دو دستگاه از آن‌ها دارای سایدکار باشند.
ت) در اختیار داشتن حداقل 3 دستگاه دوچرخه و 3 دستگاه موتورسیکلت گازی جهت تمرین و تعلیم متقاضیان.
ث) تجهیزات ایمنی و کمک‌های اولیه مطابق دستورالعمل‌های مربوط.
ج) دارا بودن مربیان واجد شرایط حداقل متناسب با تعداد موتورسیکلت‌ها].
[آموزشگاه‌های رانندگی گروه «ب» باید برای آموزش‌های مربوط، دارای شرایط و تجهیزات زیر باشند:
الف) در اختیار داشتن کلاس‌های مناسب آموزشی به تعداد کافی، دفتر کار، سالن انتظار، نمازخانه و سرویس‌های بهداشتی مناسب؛ حداقل به مساحت اعیانی 130 متر مربع زیربنای مفید برای آموزش حداکثر 250 نفر هنرآموز در ماه. مساحت زیربنا متناسب با تعداد هنرآموزان افزایش خواهد یافت.
ب) در اختیار داشتن حداقل 10 دستگاه خودرو سواری آموزشی (در شهرهایی که بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارند) و حداقل 3 دستگاه (در سایر نقاط کشور) که سالم و فاقد عیب و نقص و دارای برگ معاینه فنی معتبر بوده و بیش از 5 سال از مدل سال عقب‌تر نباشند.
پ) در اختیار داشتن حداقل 25 متر مربع محل توقف (اعم از زمین محصور یا توقفگاه) به ازای هر وسیله نقلیه، جهت توقف خودروهای آموزشگاه، با درب ورود و خروج مناسب خودرو و حداکثر به فاصله یکصد متر از محل آموزشگاه.
ت) مجهز بودن به سیستم رایانه‌ای مناسب.
ث) دارا بودن مربیان واجد شرایط مندرج در این آیین‌نامه حداقل به تعداد وسایل نقلیه موجود و متناسب با تعداد هنرآموزان برای آموزش‌های نظری و عملی.
ج) داشتن تجهیزات کمک آموزشی مناسب].
[آموزشگاه‌های رانندگی گروه‌های «پ» و «ت» باید برای آموزش‌های مربوط، دارای شرایط و تجهیزات زیر باشند:
الف) برای آموزش نظری
1. در اختیار داشتن کلاس‌های مناسب آموزش آیین‌نامه و سایر قوانین و مقررات، به تعداد کافی.
2. در اختیار داشتن کلاس‌های مناسب آموزش فنی مجهز به قطعات منفصله خودرو، به تعداد کافی.
3. دفتر کار مناسب.
ب) برای آموزش عملی
1. در اختیار داشتن حداقل دو دستگاه کامیون با ظرفیت بارگیری حداقل 6 تن و دو دستگاه اتوبوس که سالم و فاقد عیب و نقص و دارای برگ معاینه فنی معتبر بوده و بیش از 7 سال از مدل سال عقب‌تر نباشند.
2. در اختیار داشتن توقفگاه به میزان کافی جهت توقف وسایل نقلیه آموزشگاه، متناسب با تعداد آن‌ها، با امکان دسترسی ایمن و درب ورودی و خروجی مناسب.
3. در اختیار داشتن مجوز بهره‌برداری از منطقه‌ای دارای معابر شیب‌دار که حداقل مقدار شیب آن نسبت به سطح افق 10 درصد بوده و موقعیت آن برای آموزش در منطقه کوهستانی و شیب‌دار به تأیید راهنمایی و رانندگی رسیده باشد و استفاده از آن محل نیز طبق مقررات مجاز باشد.
پ) سایر شرایط
1. مجهز بودن به سیستم رایانه‌ای مناسب.
2. دارا بودن مربیان واجد شرایط مندرج در این آیین‌نامه حداقل به تعداد وسایل نقلیه موجود و متناسب با تعداد هنرآموزان برای آموزش‌های نظری و عملی.
3. داشتن تجهیزات کمک‌آموزشی مناسب.
4. نمازخانه، سالن انتظار و سرویس‌های بهداشتی مناسب در محل آموزش‌های نظری و عملی.
تبصره 1:
تبصره 2:
[آموزشگاه‌های رانندگی ویژه باید برای آموزش‌های مربوط، دارای شرایط و تجهیزات زیر باشند:
الف) برای آموزش نظری:
ب) برای آموزش عملی:
1. در اختیار داشتن ماشین‌آلات سبک و سنگین مورد نیاز عمرانی، راه‌سازی، کشاورزی و فوق سنگین ویا این‌که براساس توافقنامه استفاده از ماشین‌آلات، امکانات و تجهیزات وزارت راه و ترابری یا وزارت جهاد کشاورزی ویا دیگر دستگاه‌ها و نهادها برای آن‌ها فراهم شده باشد.
2. در اختیار داشتن توقفگاه به میزان کافی جهت توقف وسایل نقلیه آموزشگاه متناسب با تعداد آن‌ها، با امکان دسترسی ایمن و درب ورودی و خروجی مناسب.
3. در اختیار داشتن محلی خارج از مناطق مسکونی و مناسب آموزش مهارت عملی و با وسعت متناسب با نوع ماشین‌آلاتی که داوطلبان را آموزش خواهند داد با تأیید راهنمایی و رانندگی.
پ) سایر شرایط:
اجازه مصرف [آب] حقی است که به منظور استفاده مفید و معقول از آب با رعایت مقررات پیش‌بینی‌شده در این قانون از طریق صدور پروانه به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می‌شود
اجازه مقدم، مجوز مجلس شورای اسلامی است که برای انعقاد توافق حقوقی حسب مورد یا موضوع اخذ شده باشد
اجازه‌نامه وکالت عبارت از دفترچه‌ای است مطابق نمونه که اداره وکالت تهیه می‌کند، دارای صفحات متعدده برای درج هویت وکیل و الصاق عکس و نمونه امضای دارنده و غیره
اجبار به خدمت در مقابل دین، یعنی حال یا وضعی که از تعهد مدیون نسبت به خدمات شخصی خود یا شخص دیگری که در فرمان او است برای تضمین قرض ناشی می‌شود، در صورتی که ارزش آن خدمات به نحوی که صحیحاً تقویم شود به مصرف استهلاک قرض نرسد یا طول مدت و نحوه آن خدمات محدود و مشخص نباشد
گروهی از طیور که در چهار خط مختلفاز گله‌های لاین به دست آمده و به منظور تولید جوجه یک‌روزه مادر و پدر نگهداری می‌شوند
اجرا عبارت است از استفاده عملی و کاربردی از نرم‌افزار در محیط‌های رایانه‌ای