واژه‌نامه تعاريف قانونی


واژه‌نامه تعاریف قانونی، تعریف قانون‌گذار ايراني را از واژه‌هايي که در متن قوانين و مقررات به کار رفته‌اند، ارائه می‌کند. تعاریف در این واژه‌نامه از زبان قانون‌گذار و بنابراین قابل استناد هستند. واژه‌نامه تعاریف قانونی در اینجا تنها‌ واژه‌هایی را که با حرف‌ «الف» و «ب» آغاز می‌شوند،‌ در بر دارد. این واژه‌ها از چاپ دوم کتابی با نام فرهنگ تعاریف قانونی، نوشتة صفر بیگ‌زاده از انتشارات کلک صبا (1394) بر گرفته شده‌اند.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 570
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 757
اعتبار اسنادی داخلی ریالی که توسط وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و شرکت‌های دولتی برای پرداخت مبالغ مربوط به قراردادهای پروژه به نفع پیمانکار طرف قرارداد، حسب ضوابط مربوط، نزد شبکه بانکی کشور افتتاح و پرداخت‌های پروژه براساس آن صورت می‌گیرد
اعتبار درمانی و بهداشتی، عبارت است از هزینه اداری و فنی بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، اعتبار هزینه معالجه، حقوق یا دستمزد پزشکان و پزشکان معتمد و هر نوع هزینه دیگر از این قبیل، اعم از این‌که از اعتبارات منظور در بودجه کل کشور یا از محل هدایای نقدی و درآمدهای اختصاصی پرداخت شده باشد
اعتبار دیون بلامحل عبارت است از اعتباری که برای پرداخت بدهی‌های قابل پرداخت سال‌های گذشته وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی که در بودجه مربوط، اعتباری برای آن منظور نشده است به مصرف می‌رسد
اعتبارات اضافی، اعتباراتی است که برای تکمیل اعتبارات پیش‌بینی‌شده در بودجه، لازم می‌گردد.
منظور اعتباراتی است که در برنامه عمرانی پنج‌ساله به صورت کلی و در بودجه عمومی دولت به‌تفکیک جهت تأمین هزینه‌های جاری دولت و همچنین هزینه نگه‌داشت سطح فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی دولت پیش‌بینی می‌شود
منظور اعتباراتی است که در برنامه عمرانی پنج‌ساله به صورت کلی و در بودجه عمومی دولت به‌تفکیک جهت اجرای طرح‌های عمرانی (اعتبارات عمرانی ثابت) و همچنین توسعه هزینه‌های جاری مربوط به برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی دولت (اعتبارات عمرانی غیر ثابت) پیش‌بینی می‌شود
اعتبارات مربوطه به مخارج غیر مستمر که برای انجام عملی از قبیل خرید کارخانه یا بنای عمارت، ساختمان کشتی و غیره لازم خواهد بود و زمان خرج آن، محدود به مدت معین نبوده و منوط به انجام عمل است.
اعتبارات فوق‌العاده، اعتباراتی است که برای احتیاجات جدیده لازم می‌شود.
اعتبارات مربوط به مخارج مستمر که برای جریان امور ادارات و مؤسسات دولتی در ظرف یک سنه مالی لازم است؛ از قبیل حقوق پرسنلی، لوازم‌التحریر، سوخت و روشنایی و امثالهم.
اعتبارات منحصراً تحقیقاتی عبارت است از اعتبارات عمومی پژوهشی یا مربوط به مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت، در برنامه‌های مربوط به فصل تحقیقات ذیل دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده یک این آیین‌نامه به استثنای کل طرح‌های ساختمانی، تأسیساتی و تجهیزاتی و آن قسمت از سایر اعتبارات که برای پرداخت حقوق و مزایای مستمر کارکنان هزینه می‌شود
(مجموعه مصوبات ادوار اول و دوم قانونگذاری مجلس شورای ملی، ص 532، قانون اصول تشکیلات عدلیه و محاضر شرعیه و حکام صلحیه، مصوب 21 رجب 1329 قمری کمیسیون عدلیه، کتاب سوم: قوانین موقتی اصول محاکمات حقوقی، مصوب 26 رمضان و 19 ذیقعده 1329 قمری کمیسیون قوانین عدلیه، ماده 516).
شکایت شخصی است نسبت به عملیات اجرایی که از طرفین پرونده اجرایی نمی‌باشد
[اعتراض شخص ثالث بر دو قسم است:] ب) «اعتراض طاری» (غیر اصلی) عبارت است از اعتراض یکی از طرفین دعوا به رأیی که سابقاً در یک دادگاه صادر شده و طرف دیگر برای اثبات مدعای خود، در اثنای دادرسی، آن رأی را ابراز نموده است
امتناع از تأدیه وجه برات باید فردای روز وعده به وسیله نوشته‌ای که «اعتراض عدم تأدیه» نامیده می‌شود معلوم گردد و اگر فردای روز وعده، تعطیل باشد، اعتراض روز بعد آن به عمل خواهد آمد
نکول برات باید به موجب تصدیقنامه‌ای که رسماً تنظیم می‌شود محقق گردد. تصدیقنامه مزبور موسوم است به «اعتراض (پروتست) نکول»
اعتصاب عبارت است از خودداری دسته‌جمعی از انجام وظیفه
منظور از اعتیاد مضر، هر نوع ابتلا به مواد مخدره یا نوشابه‌های الکلی یا قمار یا امثال و نظایر آن‌ها است که استمرار داشته باشد و موجب صدمات و خسارات بهداشتی، مادی و معنوی به شخص معتاد یا همسر او گردد
یعنی مرتهن از وثیقه‌اش بگذرد؛ زیرا عقد رهن از سوی مرتهن جایز است و او می‌تواند آنرا یک‌جانبه فسخ کند و حق وثیقه‌اش را ساقط نماید. پس دین با وثیقه او مبدل به دین بی‌وثیقه می‌شود و سند رهنی او سند ذمه‌ای می‌گردد و مقررات اجرای اسناد ذمه‌ای بر آن مترتب می‌شود
اعزامی (ارزبگیر) به دانشجویی اطلاق می‌گردد که با رعایت ضوابط و مجوز ارزی دولت، هزینه‌های ریالی خود را پرداخت می‌کند
اعضای اصلیاعضایی که در کنفرانس برتن‌وودز حضور داشتند و قبل از 31 دسامبر 1945 به عضویت صندوق بین‌المللی پول درآمدند
اصطلاح «اعضای پست کنسولی» یعنی مأموران کنسولی و کارمندان کنسولی و خدمه کنسولگری
اعضای ثابت کادر هیأت علمی به مستخدمین رسمی دانشگاه‌ها و مؤسسات عالی آموزشی و پژوهشی اطلاق می‌شود که تابع مقررات استخدامی تمام‌وقت اعضای هیأت علمی دانشگاه یا مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی مربوط باشند
«اعضای مأموریت» به رئیس مأموریت و کارمندان او اطلاق می‌گردد
اصطلاح «اعضای مأموریت مخصوص» اطلاق می‌شود به رئیس مأموریت مخصوص، نمایندگان دولت فرستنده در مأموریت مخصوص و کارکنان مأموریت
اعضای هیأت علمی تمام‌وقت جغرافیایی به آن دسته از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی اطلاق می‌شود که به صورت تمام‌وقت در دانشگاه محل خدمت خود اشتغال داشته و حق انجام فعالیت در زمینه خدمات درمانی به صورت انتفاعی خارج از دانشگاهِ مربوط را نداشته باشند. دستورالعمل این بند توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تنظیم و ابلاغ خواهد شد
«اعضای هیأت نمایندگی» به نمایندگان و کارمندان هیأت اطلاق می‌شود
اعطای پایه (ترفیع) عبارت است از دادن پایه بالاتر
پرداخت هرگونه وجه در قالب تنزیل اسناد و هرگونه اوراق بهادار، مساعده، وام، اعتبار، تسهیلات مالی به اشخاص تحت هر عنوان و به هر شکل بابت تأمین نیاز نقدینگی متقاضیان، خرید اموال منقول و غیر منقول و فروش یا اجاره اموال به آنان طبق مقررات این آیین‌نامه و موارد مشابه به نحوی که بازپرداخت به صورت وجه نقد یا با استفاده از سایر ابزار پرداخت به طور قسطی یا یکجا صورت پذیرد
اعلام قبولی، هر اقدامی [است] که در حقوق بین‌المللی، متضمن قبول توافق حقوقی باشد، اعم از امضای قطعی، تصویب، پذیرش و الحاق
اعلام‌کننده کسی است که مکلف به اعلام واقعه [ولادت، مرگ، ازدواج و طلاق] می‌باشد و می‌تواند به شخص دیگری رسماً وکالت دهد تا از طرف او واقعه را اعلام نماید