واژه‌نامه تعاريف قانونی


واژه‌نامه تعاریف قانونی، تعریف قانون‌گذار ايراني را از واژه‌هايي که در متن قوانين و مقررات به کار رفته‌اند، ارائه می‌کند. تعاریف در این واژه‌نامه از زبان قانون‌گذار و بنابراین قابل استناد هستند. واژه‌نامه تعاریف قانونی در اینجا تنها‌ واژه‌هایی را که با حرف‌ «الف» و «ب» آغاز می‌شوند،‌ در بر دارد. این واژه‌ها از چاپ دوم کتابی با نام فرهنگ تعاریف قانونی، نوشتة صفر بیگ‌زاده از انتشارات کلک صبا (1394) بر گرفته شده‌اند.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 570
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 757
اسناد عادی سندی است که غیر از اسناد رسمی باشد
اسناد کتبی عبارت است از کلیه نوشتجات طرفین، اعم از این‌که رسمی باشد یا عادی
اسناد مثبته گمرکی که در موارد سوء‌ظن قاچاق ممکن است به آن استناد نمود عبارت است از: پروانه ورود گمرکی، پته مسافری، قبض سپرده که به موجب آن کالا مرخص شده، قبض خرید کالا از گمرک، پته عبور داخلی، پروانه ترانزیت خارجی، پروانه کابوتاژ، پروانه کالای مرجوعی، پروانه ورود موقت، پروانه صدور موقت، مشروط بر این‌که مشخصات مذکور در این اسناد با مشخصات کالا از هر حیث تطبیق نماید و فاصله بین تاریخ صدور سند و تاریخ کشف کالا با توجه به نوع کالا و نحوه مصرف آن متناسب باشد
اسناد و اوراق راکد در این آیین‌نامه عبارت است از کلیه نوشته‌ها، نامه‌ها، گزارش‌ها، صورتجلسه‌ها و صورتمجلس‌ها، قراردادها و عهدنامه‌ها، ابلاغ‌ها و فرمان‌ها، نمونه‌ها و فرم‌ها، دفترها و پرونده‌ها، قبوض، نسخه‌ها، بارنامه‌ها، و مدارک و سوابق تحصیلی، نمودارها، نقشه‌ها، عکس‌ها، کلیشه‌ها، فیلم‌ها و میکروفیلم‌ها، صفحه‌ها و نوارهای ضبط‌صوت و سایر اسناد و مدارکی که توسط مقامات و دستگاه‌های دولتی و وابسته به دولت در اجرای وظایف و تکالیف قانونی و اداری تهیه یا دریافت و نگهداری شده و برای انجام دادن وظایف و مسئولیت‌های قانونی و اداری جاری به تشخیص وزارتخانه یا مؤسسه مربوط مورد مراجعه و استفاده مستمر نباشد
به آن دسته از اسناد و پرونده‌هایی اطلاق می‌شود که در آن‌ها به هر نحو به بحث استیفای حقوق ملت ویا آشکار شدن پاره‌ای از وقایع مهم و ملی کشور کمک شود
منظور از اسناد و مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی در این اساسنامه، تمامی آثار مکتوب، سمعی و بصری و آثار ارزشمندی است که محتوای کلی آن‌ها با انقلاب اسلامی و تحولات ناشی از آن در جهان ارتباط داشته باشد
منظور از «اسناد یا سیاهه نادرست»، اسناد یا سیاهه‌ای است که در آن خصوصیات کالا صحیحاً و منجزاً قید نشده است و صاحب کالا از عدم تصریح خصوصیات به زیان دولت اقدام و کالای دیگری را با حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض کم‌تر اظهار نموده باشد
وضع افرادی است که در مشاغل سازمانی خود انجام وظیفه می‌نمایند
مراکز، مؤسسات و دارالوکاله‌هایی که مطابق قوانین ایران، تابعیت ایرانی داشته و با توجه به تخصص، تبحر و تعهد نسبت به نظام و عدم احراز قصد سوء علیه منافع جمهوری اسلامی ایران می‌توان از خدمات تخصصی ایشان در داخل و خارج از کشور استفاده کرد
مراکز، مؤسسات و دارالوکاله‌هایی که تابعیت ایرانی نداشته و از صلاحیت علمی و تخصصی لازم برخوردار بوده و از افراد مغرض به منافع دولت و ملت ایران نبوده و با جلب اعتماد و احترام متقابل می‌توان از خدمات تخصصی ایشان در امور مربوط استفاده نمود
اتباع ایرانی مقیم ایران یا خارج از کشور به‌ویژه اساتید دانشگاه، اعضای هیأت علمی، مدیران و کارکنان دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی، فارغ‌التحصیلان ممتاز دانشگاه‌ها و نیروهای کارشناس مراکز علمی و اجرایی که می‌توانند خدمات مفید و ارزنده‌ای را ارائه نمایند. استفاده از خدمات این افراد به صورت مأموریت از سایر دستگاه‌ها، انعقاد قرارداد یا توافقتنامه همکاری امکان‌پذیر می‌باشد
اتباع خارجی مقیم ایران یا خارج از کشور که از تخصص و صلاحیت لازم برخوردار بوده و مغرض به اهداف و منافع نظام جمهوری اسلامی ایران شناخته نشده باشند و با ابراز تمایل، خدمات تخصصی خویش را در اختیار مرکز [= مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری] قرار می‌دهند
اشخاص حقیقی دارای تابعیت خارجی یا فاقد تابعیت جمهوری اسلامی ایران (مانند دارندگان گذرنامه خارجی، دفترچه پناهندگی، برگه یا کارت معتبر آوارگی، فاقد مدرک یا دارای مدرک غیرمعتبر) که در کشور حضور دارند یا متقاضی ورود، اقامت یا عبور از کشور هستند و همچنین اشخاص حقوقی خارجی اعم از شرکت، مؤسسه، سازمان بین‌المللی، سازمان‌های غیردولتی و نظیر آن‌ها که به نحوی با جمهوری اسلامی ایران مرتبط می‌باشند
منظور از «اشیای عتیقه»، اشیایی است که برطبق ضوابط بین‌المللی، یک‌صد سال یا بیش‌تر از تاریخ ایجاد یا ساخت آن گذشته باشد. در مورد اشیایی که قدمت آن از یک‌صد سال کم‌تر باشد پس از تأدیه خمس بهای تقویم‌شده آن از طرف کاشف به نفع بیت‌المال، اشیای مکشوفه به وی تعلق خواهد گرفت
اشیای عتیقه ایرانی، اشیایی است که در قانون حفظ آثار ملی، مصوب دی‌ماه 1309 و آیین‌نامه اجرایی آن و سایر مقررات مربوط به اشیای عتیقه و آثار ملی، مشخصات آن‌ها تعیین شده است
اشیای عتیقه خارجی، اشیایی است که در کشور مبدأ یا کشور محل پیدایش آن، عتیقه شناخته شده باشد
از نظر این کنوانسیون، «اشیای فرهنگی» اشیایی است که به دلایل مذهبی یا غیر مذهبی در زمینه‌های باستان‌شناسی، ماقبل تاریخ، تاریخی، ادبی، هنری یا علمی حائز اهمیت بوده و به یکی از طبقات مندرج در ضمیمه این کنوانسیون تعلق دارد
این کنوانسیون درخصوص ادعاهایی که جنبه بین‌المللی دارد در موارد زیر شمول می‌یابد: الف) استرداد اشیای فرهنگی مسروقه؛ ب) اعاده اشیای فرهنگی که از سرزمین یک کشور متعاهد برخلاف قوانین آن که ناظر بر صدور اشیای فرهنگی است خارج شده، در جهت حمایت از میراث فرهنگی آن عضو که از این پس «اشیای فرهنگی غیر قانونی خارج‌شده» نامیده می‌شود
مشابهت صفات توارثی بذر و نهال تکثیرشده با رقم ثبت‌شده براساس استانداردهای طبقه مورد نظر
اصطلاح «اصل المپیک» یعنی اصلی که به موجب آن هیچ‌گونه تبعیضی به سبب نژاد، مذهب یا وابستگی‌های سیاسی مجاز نمی‌باشد
اصلاح اول موافقتنامه صندوق بین‌المللی پول که به موجب آن، مقررات مربوط به حق برداشت مخصوص در موافقتنامه گنجانده شد
اصلاح دوماصلاح دوم صندوق بین‌المللی پول که در سال 1976 به تأیید هیأت نمایندگان صندوق رسید و طبق آن، موارد متعددی از اساسنامه و از جمله نظام نرخ‌های برابری ثابت تغییر داده شد
منظور از «اصلاح ساختار» در این آیین‌نامه، اقداماتی از قبیل بازنگری و اصلاح تشکیلات، اصلاح فرایندها و روش‌های انجام کار، استفاده از فناوری‌های مناسب و بهینه‌سازی روند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، ایجاد نظم و انضباط اداری مالی، ایجاد تحول در ماهیت انجام کار، استفاده بهینه از فضا و ساختمان‌های اداری می‌باشد، به نحوی که با افزایش کارایی و بهره‌وری و کاهش نیروی انسانی باعث صرفه‌جویی گردد
اصل‌سازمنشأ اصلی داده‌پیام است که داده‌پیام به وسیله او یا از طرف او، تولید یا ارسال می‌شود، اما شامل شخصی که درخصوص داده‌پیام به عنوان واسطه عمل می‌کند، نخواهد شد
اصناف، کسانی هستند که بدون داشتن کارت بازرگانی به هر نوع معاملات و تجارت داخلی، اعم از عمده‌فروشی یا خرید و فروش دلالی، اعم از ملکی و بازرگانی، امور حمل و نقل، تصدی مهمانخانه، کافه‌رستوران و تماشاخانه و امثال آن‌ها ویا به هر قسم کارهای صنعتی، اعم از دستی یا ماشینی و مانند آن اشتغال دارد
اصول (بندگی رعایا)، یعنی وضع یا حال رعیت که به موجب قانون یا عرف یا قرارداد مکلف باشد در زمین متعلق به فرد دیگری زندگی و کار کند و برای فرد اخیر، خدمات معینی را با دریافت اجرت یا رایگان انجام دهد و به هر حال، حق تغییر وضع [و] حال خود را نداشته باشد
اصول فنی استخراج، مجموعه اطلاعات و دستورالعمل‌هایی است که برای انجام عملیات معدنی، اعم از اکتشاف، تهیه و تجهیز، استخراج و آرایش مواد به کار می‌رود و جهت آموزش حرفه و فن مهندسی معدن نیز در نظر گرفته می‌شود
هر جریان بیش از جریان نامی تجهیزات یا بیش از جریان قابل تحمل یک هادی که ناشی از اضافه بار، اتصال کوتاه یا عیب سیستم اتصال به زمین باشد
«اضافه‌کاری» به مفهوم انجام کار بیش از ساعات متعارف کار است---
منظور، آشنایی به رموز مختلف اداری و درک ارتباط آن‌ها با یکدیگر است