واژه‌نامه تعاريف قانونی


واژه‌نامه تعاریف قانونی، تعریف قانون‌گذار ايراني را از واژه‌هايي که در متن قوانين و مقررات به کار رفته‌اند، ارائه می‌کند. تعاریف در این واژه‌نامه از زبان قانون‌گذار و بنابراین قابل استناد هستند. واژه‌نامه تعاریف قانونی در اینجا تنها‌ واژه‌هایی را که با حرف‌ «الف» و «ب» آغاز می‌شوند،‌ در بر دارد. این واژه‌ها از چاپ دوم کتابی با نام فرهنگ تعاریف قانونی، نوشتة صفر بیگ‌زاده از انتشارات کلک صبا (1394) بر گرفته شده‌اند.




a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 570
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 757
آب آشامیدنی، آب گوارایی است که عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آن در حد استانداردهای مصوب باشد و مصرف آن، عارضه سوئی در کوتاه‌مدت یا درازمدت در انسان ایجاد نکند
«آب توازن» یعنی آب و مواد معلق همراه آن که به منظور کنترل تراز طولی، انحراف جانبی، آبخور، پایداری یا تنش‌های کشتی به درون آن آورده می‌شود
مقصود از آب و زمین خالصه که در موارد فوق ذکر شده است آب و زمینی است که در تصرف دولت باشد و خالصجات انتقالی را که در حکم املاک اربابی است و همچنین طاحونه‌هایی را که با آب نهرهای اربابی مشتقه از رودخانه‌ها کار می‌کند شامل نمی‌شود
قسمتی از دریا که به فاصله 6 میل بحری از سواحل ایران از حد پست‌ترین جزر و موازی با آن در طول سواحل ممتد می‌باشد «آب ساحلی ایران» محسوب می‌شود.
آب مورد نیاز برای مصارف کشاورزی شامل زراعت، باغبانی، دام، طیور، آبخیزداری، بیابان‌زدایی، شیلات، آبزی‌پروری، صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی
مقدار آبی است که براساس الگوی مصرف بهینه آب کشاورزی با رعایت قانون توزیع عادلانه آب به‌ویژه مواد 21و 26قانون یادشده تحویل و به عنوان آب کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد
آب معدنی، آبی است که دارای خاصیت بهداشتی ویا درمانی عمومی ویا موضعی باشد
لایه‌هایی از خاک و سنگ دارای خلل، فرج و شکستگی در مخروط‌افکنه‌های کوهپایه‌ای و دشت‌های آبرفتی که قابلیت ذخیره‌سازی آب‌های مازاد سطحی به صورت طبیعی یا مصنوعی جهت استفاده‌های کوتاه‌مدت یا درازمدت بعدی در آن‌ها وجود دارد
مجموعه علوم و فنون لازم برای مدیریت جامع و هماهنگ منابع حوزه‌های آبریز بدون ایجاد اثرات منفی در منابع زیستی
عبارت است از رهاسازی گونه‌های بومی آبزی که ذخایر آن از بین رفته یا در حال انقراض است و نیز رهاسازی گونه‌های غیر بومی به یک منبع جاری یا ساکن از آب‌های داخلی به دلایل زیستی، اکولوژیکی یا اقتصادی.
الف) تکثیر: به فعالیتی گفته می‌شود که موجب ازدیاد یک گونه خاص از موجودات آبزی به روش مصنوعی، نیمه‌مصنوعی ویا طبیعی گردد.
ب) پرورش آبزیان: شامل مجموعه فعالیت‌هایی است که جهت نگهداری موجود آبزی پس از خروج از تخم و آغاز فعالیت تغذیه‌ای تا مرحله عرضه به بازار انجام می‌شود
عبارتند از کلیه موجودات زنده، اعم از جانوری و گیاهی آب‌های شیرین، شور و لب شور دریا یا موجوداتی که مراحلی از چرخه زندگی (شامل کلیه مراحل رشد و نمو از قبیل تخم، لارو و نوزادی و غیره) ویا مدت زیادی از عمر خود را در آب طی می‌کنند
«آبزیان قابل پرورش» عبارتند از آن دسته از ماهی‌ها، سخت‌پوستان، نرم‌تنان، گیاهان آبزی و سایر آبزیانی که ارزش اقتصادی و پرورشی دارند
عبارت است از آن دسته از ماهی‌ها، سخت‌پوستان، نرم‌تنان، گیاهان آبزی که ارزش اقتصادی و پرورشی دارند
آب‌های ایران عبارت است از کلیه آب‌های داخلی و ساحلی و دریای سرزمینی که تحت حاکمیت دولت جمهوری اسلامی ایران قرار دارد
آب‌های پذیرنده، عبارت است از آب‌های سطحی و زیرزمینی، از جمله قنوات، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و دریاها که فاضلاب به آن‌ها تخلیه می‌گردد
آب‌های واقع بین ساحل کشور و خط مبدأ و همچنین آب‌های واقع بین جزایر متعلق به ایران که فاصله آن‌ها از یکدیگر از 12 میل دریایی تجاوز نکند آب‌های داخلی کشور محسوب می‌گردد
آب‌های سرحدیبه قسمتی از رودخانه‌ها اطلاق می‌شود کهخط مرز در امتداد آن عبور می‌نماید
اصطلاح «آپارتاید» اطلاق می‌شود به یک سیستم سازمان‌یافته جدایی و تبعیض نژادی، به منظور ایجاد و حفظ تسلط یک گروه نژادی از اشخاص بر گروه نژادی دیگر از اشخاص و ظلم مداوم در حق آنان، به گونه‌ای که در آفریقای جنوبی اعمال می‌شود
آتشبار، شخصی است که عملیات مربوط به استفاده از مواد ناریه و چاشنی و فتیله را از مرحله تحویل از انبار تا مرحله نهایی انفجار به عهده دارد
آتشباری عبارت است از مجموعه عملیاتی که در محل انفجار به وسیله آتشبار انجام می‌گیرد
آتش‌بند عبارت است از صفحاتی که روی آن‌ها خاک نرم ریخته شده ویا ظرف‌هایی که از آب پر شده و زیر سقف تونل [=تونل معدن] در نقاط مناسب نصب گردیده است. این صفحات و ظرف‌ها در اثر تغییرات فشار هوای حاصل از انفجار، خودبه‌خود واژگون شده و مواد آن، سدی در مقابل انتشار آتش به وجود می‌آورد
آثار سمعی و بصری مبتذل به آثاری اطلاق می‌گردد که دارای صحنه‌ها و صور قبیحه بوده و مضمون مخالف شریعت و اخلاق اسلامی را تبلیغ و نتیجه‌گیری کند
آثار سمعی و بصری مستهجن به آثاری گفته می‌شود که محتوای آن‌ها نمایش برهنگی زن و مرد ویا اندام تناسلی ویا نمایش آمیزش جنسی باشد
آثار سمعی و بصری مستهجن به آثاری گفته می‌شود که محتوای آن‌ها نمایش برهنگی زن و مرد ویا اندام تناسلی ویا نمایش آمیزش جنسی باشد
آثار طبیعی ملی عبارت از پدیده‌های نمونه و نادر گیاهی یا حیوانی یا اشکال یا مناظر کم‌نظیر و کیفیات ویژه طبیعی زمین یا درختان کهنسال یادگار تاریخی می‌باشد که با منظور داشتن محدوده متناسبی، تحت حفاظت قرار می‌گیرد
آجر ماسه آهکی از اختلاط گرد آهک زنده با ماسه سیلیسی یا ماسه سیلیکاتی تهیه می‌شود؛ به این ترتیب که مواد یادشده را به نسبت وزنی 1 به 8 تا 1 به 12 درهم می‌آمیزند و سپس روی آن کمی آب اضافه می‌کنند. خمیر ماسه آهک را در قالب‌های فولادی می‌ریزند و آن را تحت فشار 400 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع شکل می‌دهند. آن‌گاه قالب‌ها را به مدت 4 تا 8 ساعت در استوانه‌های فولادی ته‌بسته در محیطی دارای بخار آب 180 تا 200 درجه و در فشار 8 تا 12 آتمسفر قرار می‌دهند. در وضعیت فوق، مخلوط ماسه و آهک به سیلیکات کلسیم تبدیل می‌شود. محصول نهایی را به نام «آجر ماسه‌آهکی» به بازار عرضه می‌کنند
منظور از آخرین دستمزد، خواه در این ماده، خواه در سایر مواد این لایحه قانونی، عبارت است از یک‌دوازدهم دستمزد ثابت آخرین سالِ [کارِ] کارگر. در صورتی که قسمتی از مزد کارگران به صورت جنسی داده شود بهای اجناس مزبور به دستمزد نقدی اضافه [می‌شود]
آخرین مزد یا حقوق روزانه بیمه‌شده به منظور محاسبه غرامتِ دستمزد ایام بیماریِ غیر ناشی از کار، عبارت است از جمع کل دریافتی بیمه‌شده که به مأخذ آن، حق بیمه دریافت شده است در آخرین سه ماه قبل از شروع بیماری، تقسیم بر روزهای کار. در مورد بیمه‌شدگان کارمزد، آخرین مزد، عبارت است از جمع کل دریافتی بیمه‌شده که به مأخذ آن، حق بیمه دریافت شده است در آخرین سه ماه قبل از شروع بیماری، تقسیم بر 90 مشروط به این‌که این مبلغ از غرامت دستمزدی که به حداقل مزد کارگر عادی تعلق می‌گیرد، کم‌تر نباشد
آرای مأخوذه، آرایی است که طبق تعرفه‌های انتخاباتی به صندوق ریخته می‌شود و چنانچه اوراق اضافی به صندوق ریخته شده باشد، این اوراق به ترتیبی که ذکر شد باطل می‌گردد و جزء آرای مأخوذه محسوب نمی‌شود
آزادراه به راهی گفته می‌شود که حداقل دارای دو خط اتومبیل‌رو و یک شانه حداقل به عرض سه متر برای طرف رفت و برگشت بوده و دو طرف آن به نحوی محصور بوده و در تمام طول آزادراه از هم کاملاً مجزا باشد و ارتباط آن‌ها با هم تنها به وسیله راه‌های فرعی که از زیر یا بالای آزادراه عبور کند تأمین شود و هیچ راه دیگری آن را قطع نکند