واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 293
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
كلمه اي فرانسوي به معناي « پايان » يا « خاتمه » كه در پايان كتابي قديمي چاپ مي شد ، يا در انتهاي فيلم هاي سينمايي قديمي پديدار مي گرديد . مقايسه كنيد با : explicit
واژه اي عام براي اشاره به بافت سطح برخي از كاغذها ، كه نوع اين بافت با مواد و فنون مورد استفاده در ساخت ( الياف موجود ، آهار زني ، اتوزدن ، اندودكردن ، خشك كردن ، . . . ) تعيين مي شود . واژه هاي مورد استفاده براي توصيف روكش ، توصيفي هستند : عتيقه ، كيسيده ، پوست تخم مرغي ، گلاسه ، مات ، آبله اي ، . . . . در صحافي ، به استفاده از حرفنويسي و / يا تزيين در جلد كتاب ( در فرايندي به نام « پرداخت » ) اطلاق مي شود .
در صحافي دستي ، فرايند استفاده از حرفنويسي و / يا عناصر تزييني در روكش كتاب با استفاده از قلمكاري ، توكاره زني يا روكاره زني ، كه توسط شخصي به نام « پرداختگر » ( finisher ) انجام مي شود . همچنين ، واژه اي عام براي مراحل پاياني ( از جمله برش ، تازدن ، صحافي ماشيني ، منگنه كردن ، لايچه كشيدن ، الصاق روكش ، . . . ) در روند فرآوري مطلب حروفچيني شده ، پس از اين كه به چاپ رسيد .
رايانه اي اختصاصي كه به عنوان مرز امنيتي عمل مي كند ، و ترافيك بخشي از شبكه به بخش ديگر - معمولاً ارسال داده ها از شبكه اي بزرگ تر به شبكه ي محلي - را مسدود مي كند . اين ديواره ها به منظور محدودكردن دسترسي به شبكه ( ها ) ي رايانه اي شخصي و فايل هاي انحصاري ، يا كنترل ترافيك ورودي و ممانعت از دسترسي كاربران غيرمجاز ، نصب مي شوند . ديواره ي قرمز در جلوگيري از خروج اطلاعات محرمانه به بيرون نيز سودمند است .
در فراهم آوري ، سفارشي كه به ناشر ، كارگزار ، يا سوداكار داده شده و در آن ، حداكثر قيمت و محدوده ي زماني تحويل ( كه نبايد بدون تأييد كتابخانه ي سفارش دهنده افزايش يابد ) تعيين شده . سفارش هاي تغييرناپذير براي مواد مورد نياز ، توسط گزينشگرهايي كه مسئول گسترش مجموعه هستند ، ارائه مي شوند . مقايسه كنيد با : continuation order
نمايه اي كه در آن ، خطوط آغازين اشعار ( ترانه ها ، سرودهاي مذهبي ، . . . ) به ترتيب الفبايي فهرست شده اند ، و در هر مدخل ، عنوان اثر و نام شاعر نيز ارائه گرديده . اين نمايه معمولاً در بخش مرجع كتابخانه قفسه چيني مي شود .
دستورالعملي در رده بندي دهدهي ديويي كه به موجب آن ، به آثاري كه درباره ي دو موضوع هستند ، شماره رده ي آن موضوعي داده مي شود كه در فرانماها ، قبل از ديگري پديدار شده است ، خواه اين موضوعات در سياهه ي رده ها به هم نزديك ، يا بسيار دور از هم باشند . نيز نگاه كنيد به : rule of three
اصلاحيه ي اول قانون اساسي ايالات متحده ( مصوب سال 1791 ) كه آزادي بيان را تضمين مي كند : « كنگره در باب رسميت مذهب ، يا ممنوعيت عمل آزادانه به آن ، يا محدودكردن آزادي بيان يا مطبوعات ، يا حق مردم براي تجمع صلح آميز و درخواست از دولت براي جبران نارضايتي ها ، هيچ قانوني وضع نخواهد كرد » . « بيانيه ي آزادي مطالعه » و « اعلانيه ي حقوق كتابخانه ها » ( مربوط به « انجمن كتابخانه هاي امريكا » ) بر اين حمايت قانوني مبتني مي باشند .
اولين ويراست منتشر شده در ايالات متحده ، از اثري كه قبلاً در كشور ديگري چاپ شده .
واژه اي كه در بازار كتاب ، در موارد زير به كار مي رود : 1 ) اولين حضور ( نام ) پديدآورنده به شكل چاپي ؛ 2 ) اولين باري كه اثر پديدآورنده اي ، بخصوص اثر كوتاه ( جـُستار ، شعر ، يا داستان كوتاه ) چاپ مي شود ؛ يا 3 ) پيش نويس اوليه ي يك موضوع كه قرار است به شكل كتاب منتشر شود . نيز نگاه كنيد به : first book
در نشر ، اولين حضور اثري ( به شكل چاپي ) كه حجمي در حد يك كتاب دارد و تماماً توسط پديدآورنده نوشته شده . كتاب هاي آغازينِ بسياري از نويسندگان مشهور ، نسبتاً ناشناخته مي مانند .
همه ي آن نسخه هاي ويراستي از يك كتاب يا اثر منتشره ي ديگر كه قبل از نوبت چاپ بعدي ، به يكباره چاپ و منتشر شود . چاپ هاي بعدي از همان مجموعه ي حروفچيني شده ، نوبت چاپ جديد به شمارمي آيند ، اما هنوز بخشي از ويراست اول هستند . دومين ويرايش با حروفچيني جديدي انجام مي شود ، يا تغييرات مهمي در متن يا قالب بندي آن اِعمال مي گردد . به هر نسخه ي يك اثر كه با استفاده از حروفچيني اوليه چاپ مي شود نيز اطلاق مي گردد . در بازار كتاب هاي قديمي ، ويراست هاي اول معمولاً ارزشمندتر از ويراست هاي بعدي هستند . مترادف با : princeps edition edito princeps مقايسه كنيد با : reprint revised edition نيز نگاه كنيد به : all firsts به اولين چاپ از روزنامه در يك تاريخ بخصوص ، در جايي كه هر روز دو يا چند ويراست منتشر شوند ، نيز اطلاق مي شود .
نام رايج براي اولين ويراست گردآوري شده از آثار نمايشي شكسپير . اين ويراست كه در سال 1623 منتشر شده ، يكي از معروف ترين و ارزشمندترين كتاب هاي چاپي در جهان است . نيز نگاه كنيد به : Folger Library
first generation
نگاه كنيد به : camera microfilm
همه ي آن نسخه هايي از يك كتاب كه در اولين چاپ ، قبل از هر گونه تغييرات در متن ، توليد شده اند . چاپ هاي بعدي كه با همان حروفچيني و در مدت كوتاهي پس از اولين چاپ توليد مي شوند ، به ترتيب شماره گذاري مي شوند و ممكن است حاوي تغييرات اندكي به منظور اصلاح غلط هايي كه بعد از اولين چاپ پيدا شده ، باشند . مقايسه كنيد با : first edition
اولين جزء از يك ادواري تازه منتشرشده ( نشريه ي شماره ي يك از دوره ي اول ) . به اولين جزء دريافت شده توسط كتابخانه پس از اشتراك يك ادواري جديد ( كه ممكن است لزوماً اولين شماره ي منتشرشده ي آن ادواري نباشد ) نيز اطلاق مي شود . نيز نگاه كنيد به : current issue back issue
اولين نام از يك يا چند نام مادرزادي يا نام تعميدي ، كه از نام خانوادگي كه اعضاي يك خانواده را مشخص مي كند متمايز است . در قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » ، سرعنوان هاي مربوط به اسم شخصي براي افرادي كه با حروف آغازين شناخته مي شوند ، با نام خانوادگي آغاز مي شود ، سپس با يك ويرگول ، بعد حروف آغازين ، و سپس شكل كامل اسم هاي كوچك ادامه مي يابد ( مثل : Eliot , T . S . Thomas Stearns ) .
ويراستي كه بعد از توزيع در ميان مخاطباني محدود ، براي فروش به عموم مردم منتشر مي شود ، مثل يك فيلم سينمايي كه بعد از اين كه توسط مخاطبان محدودي كه معمولاً توسط تهيه كننده و كارگردان انتخاب مي شوند پيش تماشا شده ، براي نمايش عمومي توزيع مي شود .
firsts
نگاه كنيد به : first edition
FirstSearch ( FS )
خدمتي از « اُسي ال سي » كه دسترسي به بيش از پنجاه داده پايگاه كتابنگاشتي درونخطي در طيف وسيعي از رشته ها را فراهم مي كند . بعضي از داده پايگاه ها شامل متن كامل هستند . براي كسب اطلاعات بيش تر درباره ي « فرست سرچ » اينجا را كليك كنيد .
fiscal value
نگاه كنيد به : archival value
fiscal year
دوره ي دوازده ماهه ، كه لزوماً با سال تقويمي همزمان نيست ، و توسط كتابخانه يا نظام كتابخانه اي براي حسابداري امور مالي مورد استفاده قرار مي گيرد . در ايالات متحده ، سال مالي اكثر كتابخانه هاي عمومي و آكادميك كه وابسته به حمايت مالي دولتي هستند از يك جولاي ( 11 تيرماه ) شروع و به سي ژوئن ( 10 تيرماه ) ختم مي شود . كتابخانه هاي آكادميك در دانشگاه ها و دانشكده هايي كه پشتوانه ي مالي خصوصي دارند ممكن است از سال مالي همزمان با تقويم آكادميك استفاده كنند . در كتابخانه هاي فدرال ، سال مالي ممكن است از يك اكتبر ( 10 مهر ) شروع و به 30 سپتامبر ( 9 مهر ) ختم شود . در كتابخانه هاي ويژه ، سال مالي معمولاً با سال مالي سازمان مادر منطبق است . مترادف با : accounting year
واژه ي عاميانه ي چاپچي ها براي نمادي به شكل يك دست بسته با انگشت سبابه ي باز ، كه براي جلب توجه به چيزي بر روي صفحه ي چاپي ، و در علامتگذاري براي نشان دادن جهت ، به كار مي رود . مترادف با : digit hand
Five Laws of Library Science
نگاه كنيد به : Ranganathan , S . R .
فيلدي در ركورد مارك كه حاوي تعداد ثابتي از نويسه ها است ( مثل ليدر 24 نويسه اي ، يا فيلدهاي 005 ، 007 ، 009 ) - در برابر فيلدي كه طول متغير دارد . از آنجا كه كاركرد هر نويسه در فيلد ثابت ، با موقعيت نسبي آن تعريف مي شود ، براي تميزدادن عناصر داده اي به كدهاي فيلد فرعي نيازي نيست . نرم افزار فهرستنويسي ، معمولاً پيام ها يا پنجره هايي را براي كمك به فهرستنويسان در واردكردن داده ها به فيلدهاي ثابت ، ارائه مي كند .
فيلد 008 از ركورد مارك ، حاوي 40 نويسه ، كه از اين نويسه ها براي رمزگذاري اطلاعاتي استفاده مي شود كه شناسايي و بازيابي ركوردهايي را مجاز مي دارند كه داراي معيارهاي بخصوصي باشند ( مثلاً موادي كه قالب درشت چاپ داشته باشند ، به زبان بخصوص يا در كشور خاصي منتشر شده باشند ، يا مخاطبان نوجوان را مورد خطاب قرار داده باشند ) .
مكان فيزيكي خاصي در مجموعه ي كتابخانه ، كه همواره به يك فقره تخصيص مي يابد ، مثلاً پايه ي لغتنامه كه لغتنامه ي بزرگي بر روي آن قرار مي گيرد ، يا كمد اطلس كه براي تسهيل در دسترسي ، چندين اطلس بزرگ در آن نگهداري مي شوند . در كتابخانه هاي قرون وسطايي ، كتاب هاي خطي گاهي به قفسه ، ميز ، يا حـُجرك زنجير مي شدند تا از برداشتن شان جلوگيري شود . در اكثر كتابخانه هاي مدرن ، فقره ها مكاني نسبي دارند كه با نشانه ي رده بندي كه در فهرستنويسي به آن ها تخصيص داده شده ، تعيين مي شود . ولي موقعيت فيزيكي واقعي آن ها در قفسه ، در هنگام حذف يا فراهم آوري ديگر فقره ها ، يا با جابه جاكردن كل يك مجموعه ، تغيير مي كند . مترادف با : absolute location
نوعي قفسه بندي كه در آن ، هر قفسه به صورت دائم به پايه هاي عمودي يك رديف ، يا به كناره ي عمودي كتابجا ، متصل مي شود - برخلاف « قفسه بندي قابل تنظيم » ( adjustable shelving ) كه در آن ، قفسه ها جداشدني هستند و براي مطابقت با موادي كه ارتفاع متفاوت دارند ، به راحتي مي توان آن ها را بالا و پايين كرد .
عنوان روزنامه ، دقيقاً همان طور كه بر بالاي « روصفحه » چاپ شده ، كه شامل هر گونه عنصر طراحي در طرفين ( كه گوشك ناميده مي شوند ) نيز مي گردد . مترادف با : nameplate نيز نگاه كنيد به : masthead نيز به نوار بلند و باريكي گفته مي شود كه از كاغذ خَمِش ناپذير يا شميز نازك بريده مي شود و در ميان اوراق كتاب يا فقره اي ديگر قرار داده مي شود تا از وجود ويژگي ها ، حالت ، يا رهنمودهاي خاصي ( معمولاً در باب آماده سازي يا قفسه چيني ) به كاركنان كتابخانه هشدار دهد . اين نوارها ممكن است داراي كدهاي رنگي باشند تا اطلاعات خاصي را به شخصي كه آماده سازي يا قفسه چيني را انجام مي دهد منتقل كنند . براي اين كار بايد از كاغذ يا مقواي بدون اسيد استفاده كرد . در داده پردازي ، نويسه ي بخصوصي كه به نشانه ي وقوع حالتي كه از قبل مشخص شده بوده ، به كار مي رود .
ارتباط از طريق پست الكترونيكي با لحن عصباني ، تمسخرآميز ، يا انتقادي . مشاجره ي طولاني در يك گروه خبري يا بحث در فهرست پستي ، با نام « جدال آتشين » ( flame war ) شناخته مي شود . چنين مشاجراتي معمولاً توسط شركت كننده اي ديگر يا توسط مدير بحث ، ميانجي گري يا ختم مي شوند . نيز نگاه كنيد به : netiquette shouting