واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 293
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
نام كوتاهي كه توسط برنامه نويس يا كاربرِ رايانه به يك فايل داده ها اختصاص مي يابد تا براي بازيابي هاي بعدي ، آن را شناسايي كند . نام فايل معمولاً سرنخ و ردّي از محتواي فايل را به دست مي دهد . پس نشانه ي سه يا چهار حرفي كه به انتهاي نام فايل افزوده مي شود ، نوع فايل را نشان مي دهد ( مثل txt . براي يك فايل متني اَسكي ، html . براي فايلي به زبان « اچ تي ام ال » ) . املاي ديگر : file name
سبكي ظريف و زيبا در تزيين كه در دستنوشته ها و در چاپ فاخر مورد استفاده قرار مي گيرد و در آن ، حرف آغازين يا خط حاشيه با نقشي از خطوط درهم تنيده ي منحني كه شبيه به توردوزي است ، حاشيه گذاري مي شود .
حرف آغازين در دستنوشته يا كتاب چاپي ، كه طرحي تزييني يا پس زمينه اي از خطوط به هم بافته شده ي ظريف ( شبيه به توردوزي ) به آن داده شده .
راهنمايي كه براي تعيين چگونگي اتخاذ تصميمي خاص درباره ي ترتيب فايل كردن مدخل ها در فهرست كتابخانه تدوين مي شود . اولين ويراست از « قواعد انجمن كتابخانه هاي امريكا براي برگه آرايي فهرست » كه در سال 1942 منتشر شد ، براي انطباق با « قواعد فهرستنويسي انگلو - امريكن » ، در سال 1967 مورد بازنگري قرار گرفت . ويراست جديد « قواعد برگه آرايي انجمن كتابخانه هاي امريكا » كه در سال 1980 منتشر شد درباره ي تمام قالب هاي نمايش كتابنگاشتي ( چاپي ، ريزنمودي ، رقومي ، . . . ) صدق مي كند . طبق رهنمودهاي كنوني ، برگه آرايي به صورت حرف به حرف تا پايان هر كلمه ، و كلمه به كلمه تا پايان هر عنصر برگه آرايي ، انجام مي شود . اعداد قبل از حروف مي آيند و حروف الفباي انگليسي قبل از الفباهاي غيررومي مي آيند .
filing title
نگاه كنيد به : uniform title
filing word
نگاه كنيد به : entry word
در فراهم آوري ، درصد مواد سفارش داده شده اي كه عملاً توسط ناشر ، كارگزار يا سوداگر مربوطه ، در مدت زمان معيني ارسال شده . نيز نگاه كنيد به : canceled
filler
برگ هاي سفيد شماره گذاري نشده اي كه به انتهاي يك اثر چاپي اضافه مي شوند تا در هنگام صحافي ، حجم آن را افزايش دهند ، و در بازار كتاب به نام « لايي گذاري » ( padding ) شناخته مي شود .
fillet
در صحافي كتاب ، نواره يا خطي ظريف كه براي ايجاد تأثير تزييني ، بر طرفين و /يا شيرازه ي جلد كتاب نقش مي شود . به ابزاري غلطكي ، كه داغ مي شود و براي ايجاد چنين خطوطي به كار مي رود ، نيز اطلاق مي شود . فيله ي فرانسوي ( French fillet ) از سه خط با فاصله ي بينابيني نابرابر كه طلاكوبي نيز به آن ها اضافه مي گردد تشكيل مي شود .
نوار يا صفحه اي باريك از ماده اي ( معمولاً پلاستيك ) انعطاف پذير ، شفاف يا نيمه شفاف كه با امولسيوني حساس به نور ، اندود شده و وقتي در معرض نور قرار مي گيرد مي توان از آن براي به دست آوردن تصاوير عكاسي استفاده كرد . دوام ناپذيري و اشتعال پذيري نيترات سلولز مورداستفاده به عنوان پايه ي فيلم تا قبل از سال 1950 ، انجام كار فراواني را براي حفاظت از فيلم ها ضروري مي كند . براي جلوگيري از فساد ، بايد فيلم هاي قديمي تر را بر پايه ي بادوام تري مثل اَسِتات يا پـُلي استِر كپي كرد ، كه فرايندي وقتگير و پرهزينه است . به فيلم هاي سينمايي بازرگاني و آموزشي در عرض هاي 8 ، 16 ، 35 يا 70 ميليمتري ، از جمله فيلم هاي مستند ، فيلم هاي بلند ، و فيلم هاي كوتاه نيز اطلاق مي شود . نيز نگاه كنيد به : film archives film library filmography filmstrip microfilm International Federation of Film Archives National Film Registry
سازمان يا واحدي درون سازمان يا مؤسسه اي بزرگ تر كه مسئول نگهداري يك مجموعه ي دائمي فيلم ( معمولاً متشكل از فيلم هاي سينمايي ، مستند ، كارتون ) و مواد مرتبط با آن ها است . كنترل محيطي براي جلوگيري از فساد اين رسانه ، در آرشيوهاي فيلم ضروري است . بزرگ ترين مجموعه ي تصاوير متحرك دانشگاهي در جهان در آرشيو تلويزيون و فيلم « اوكلا » نگهداري مي شود . براي به دست آوردن سياهه اي بين المللي از آرشيوهاي فيلم ، به فهرست راهنماي « فدراسيون بين المللي آرشيو فيلم » ( فياف ) مراجعه كنيد . نيز نگاه كنيد به : National Film Preservation Foundation
قطعه فيلم كوتاهي كه معمولاً براي استفاده ي تبليغاتي يا نقد و بررسي ، يا به منظور ارائه ي نمايي كوتاه از كل اثر به بينندگان ، از اثري بلندتر برداشته شده . مقايسه كنيد با : trailer نيز نگاه كنيد به : video clip
نوعي از كتابخانه ي ويژه ، حاوي مجموعه اي از فيلم هاي متحرك 8 ، 16 ، 35 ، يا 70 ميليمتري ، مضبوطات ويديويي ، دي وي دي ، و مواد مرتبط با ساخت فيلم و مطالعات فيلم ، كه براي سهولت در دسترسي و بازيابي ، رده بندي شده اند . حقوق امانت ممكن است به اعضاي ثبت نام كرده محدود گردد ، يا لازم باشد مشتركين براي هر فقره ، بهاي اجاره را پرداخت كنند . نيز نگاه كنيد به : film archives
سياهه اي از فيلم هاي متحرك ، معمولاً محدود به آثاري از يك كارگردان يا بازيگر خاص ، در يك ژانر خاص ، مربوط به دوره ي زماني يا كشوري خاص ، يا موضوعي بخصوص ، كه معمولاً برحسب الفباي عنوان ، يا به ترتيب زماني و بر اساس تاريخ پخش ، سياهه شده . مدخل ها در فيلمشناخت ، همه يا قسمتي از عناصر توصيفي زير را شامل مي شوند : تهيه كننده ، توزيع كننده ، كارگردان ، بازيگران ، تاريخ پخش ، مدت نمايش ، زبان ، رنگي يا سياه و سفيد ، . . . مقايسه كنيد با : discography
يك فيلمعكس بسيار كوتاه كه به جاي نگهداري به صورت حلقه ي انعطاف پذير و كوتاه ، مانند اسلايد بر يك نگهدارنده ي محكم و انعطاف ناپذير سوار مي شود .
قطعه فيلم 35 يا 16 ميليمتري سياه و سفيد يا رنگي كه از تصاوير متوالي ثابت و مرتبط به هم ، با يا بدون متن يا زيرنويس ، به منظور نشان دادن بر روي پرده با استفاده از پروژكتور فيلمعكس با سرعت كم و به تدريج ، تشكيل شده . فيلمعكس ها طول هاي مختلف دارند ، و معمولاً از 50 كادر بيش تر نيستند . بعضي از فيلمعكس ها حاوي سيگنالي هستند كه « پروژكتور نمايش فيلمعكس » ( filmstrip projector ) را به صورت خود كار ، همزمان با روايتي كه ضبط شده ، به پيش مي برد .
filmstrip projector
نگاه كنيد به : filmstrip
برنامه اي رايانه اي كه هدف از طراحي آن اين بوده كه فقط عبور داده هايي را براي كاربر اجازه دهد كه از پيش گزينش مي شوند ، مثل يك سامانه ي پست الكترونيكي كه گيرنده را از پيام هاي ورودي منتخب آگاه مي كند ، يا نرم افزاري كه مانع از دسترسي به پايگاه هاي وبي مي شود كه حاوي مطالبي خاص ( معمولاً مطالب زننده ي جنسي و خشن كه براي نوجوان نامناسب تلقي مي شوند ) هستند . در ايالات متحده ، فيلتركردن به حوزه ي بحث كشوري از حيث آزادي فكري و سانسور تبديل شده . براي آگاهي بيش تر درباره ي فيلتر و فيلتركردن اينجا را كليك كنيد . نيز نگاه كنيد به : V - chip Children's Internet Protection Act
در رايانش ، استفاده از نرم افزار خاصي كه هدف از طراحي آن اين است كه با مسدودكردن دسترسي كاربر يك سامانه ، شبكه ، يا رايانه ي خاص ، از ديدن انواع بخصوصي از محتوا توسط وي ممانعت كنند . از فيلترها عمدتاً براي ممانعت كودكان از دسترسي به مطالب زننده ي جنسي و /يا خشن ، و توسط كارفرمايان براي ممانعت كارمندان از مشغول شدن به فعاليت هاي غيركاري در هنگام كار استفاده مي شود . در مورد كتابخانه ها ، متن « قانون حمايت اينترنتي كودكان » توسط كنگره ، صافي كردن را به موضوعي بحث انگيز تبديل كرده است . براي كسب اطلاعات بيش تر درباره ي فيلترها و پالايش از « انجمن كتابخانه هاي امريكا » اينجا را كليك كنيد . نيز نگاه كنيد به : intellectual freedom censorship
راهنما ، صورت موجودي ، نمايه ، نشانگر ، تقويم ، سياهه ، يا ديگر سامانه ي منتشرشده يا نشده براي بازيابي مطالب مندرج در منابع دست اول آرشيوي ، كه درباره ي هر فقره ، توصيف دقيق تري از آنچه معمولاً در ركورد فهرست كتابخانه مي آيد ، ارائه مي كند . كشف ابزارها در قالب هاي غيرچاپي ( اَسكي ، اچ تي ام ال ، . . . ) نيز موجودند . « كتابخانه ي كنگره » با همكاري « جامعه ي آرشيوداران امريكا » داراي استانداردي به نام « توصيف آرشيوي رمزگذاري شده » براي رمزگذاري كشف ابزارهاي آرشيوي در زبان « اس جي ام ال » مي باشد . براي اتصال به سياهه اي از كشف ابزارهاي درونخطي براي مجموعه هاي منابع « كتابخانه ي كنگره » اينجا را كليك كنيد . واژه ي متناظر در كتابخانه : finding tool
سياهه اي از موجودي هاي كتابخانه كه در آن ، هر فقره به وسيله ي مدخل بسيار كوتاهي كه حاوي اطلاعات كتابنگاشتي ناقص ( معمولاً فقط نام پديدآورنده ، عنوان ، و مكان آن در كتابخانه ) مي باشد ، بازنمايي مي شود . مقايسه كنيد با : catalog
واژه ي عام براي منبعي كه به منظور استفاده در كتابخانه براي مكانيابي منابع اطلاعاتي ( معمولاً در كاوش بر اساس پديدآورنده ، عنوان ، موضوع ، يا كليدواژه ) طراحي شده و فهرست ها ، كتابنگاشت ها ، نمايه ها ، خدمات چكيده نويسي ، داده پايگاه هاي كتابنگاشتي ، و . . . را شامل مي شود . واژه ي متناظر در آرشيو : finding aid
اطلاعات يا شواهدي كه در نتيجه ي پژوهش يا بررسي نظام مند پيدا شده است . همچنين ، نتايج حاصل از يك بررسي يا دادرسي رسمي درباره ي موضوع يا مسئله اي خاص ، كه معمولاً به شكل يك گزارش - كه ممكن است به عنوان سند حقوقي نگهداري شود - ارائه مي گردد .
fine - free period
نگاه كنيد به : grace period
كتابي با كيفيت استثنايي از نظر طرح ، چاپ ، تصويرگري ، و صحافي ، كه اغلب به نسخه اي از يك ويراست فاخر گفته مي شود . كتاب هاي بسيار فاخر معمولاً توسط فروشندگان كتاب هاي قديمي و در حراجي هاي كتاب به فروش مي رسند . كتابخانه ها چنين كتاب هايي را در مجموعه هاي ويژه نگهداري مي كنند . مقايسه كنيد با : rare book
در بازار كتاب هاي مستعمل ، نسخه اي با وضعيت نو و تميز كه از « خوب » پيشي مي گيرد ، اما به « دست نخورده » نمي رسد .
fine edition
نگاه كنيد به : deluxe edition
اطلاعات چاپ شده با حروف بسيار كوچك ، معمولاً در انتهاي سند يا در مكاني دور از نظر در آن ، كه حاوي جزئياتي است كه خواننده بايد از آن آگاه شود ، اما منبع يا ناشر احتمالاً مايل نيست كه توجه وي را بدان جلب كند . ناتواني در خواندن ريزچاپ ها ممكن است عواقب جدي براي شخصي كه يك سند حقوقي را امضا مي كند در پي داشته باشد . نيز نگاه كنيد به : mouse type
اكثر كتابخانه ها ، براي ترغيب امانتگيران به بازگرداندن بموقع مواد ، در برابر هر روز كه يك فقره ي گردشي ديرتر از تاريخ برگشت مقرر نگهداري شود ، مبلغي را به پاي امانت گيرنده محاسبه مي كنند . اين مبلغ بسته به قالب ماده ي خارج شده از كتابخانه ، ممكن است متفاوت باشد . جريمه هاي تأخير براي فقره هاي رزروي ممكن است برحسب ساعت محاسبه شوند . با تمديد مدت امانت فقره در موعد بازگشت يا قبل از آن ، مي توان از پرداخت جريمه اجتناب كرد . اكثر سامانه هاي خودكار گردش كتاب طوري برنامه ريزي شده اند كه اگر جريمه هاي پرداخت نشده به حد نصاب خاصي برسند ، حساب امانت گيرنده را مسدود مي كنند . نيز نگاه كنيد به : grace period
شناسه اي منحصربه فرد كه طبق فرمول خاصي ساخته مي شود ، و در كتابشناسي تاريخي براي شناسايي نسخه هاي كتاب هاي چاپي قديمي كه متعلق به ويراست يا نوبت چاپي خاصي هستند به كار مي رود . فرمول هاي انگشت نگاره معمولاً دو قسمت دارند : سالي كه ويراست پديدار مي شود به اضافه ي قطع كتاب ( مثال : 157504 براي ويراست قطع خشتي در سال 1575 ) ، كه با سه گروه از نويسه ها دنبال مي شوند كه آوانويسي شده اند . اين نويسه ها از خطي از متن ( كه بلافاصله در بالاي كراسه نماها ، كه در پاي صفحات بخصوصي از پيش مطلب ، متن اصلي ، و مطلب پاياني چاپ شده اند ) گرفته مي شوند . انگشت نگاره در سرهم كردن جزوك ها با ترتيب صحيح ، به صحاف كمك مي كنند . حتي وقتي كه متني دقيقاً به همان صورت كه در ويراست قبلي آمده تجديد چاپ مي شود ، كراسه نماها كه بعد از حروفچيني متن اضافه شده اند ، به ندرت در همان مكان قبلي قرار مي گيرند و اين امر اختلافي را به وجود مي آورد كه مي توان براي شناسايي نسخه از آن استفاده كرد . مترادف با : signature position