واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 87
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
اثري كه اطلاعات قديمي از آن حذف شده و اطلاعات جاري جايگزين آن گرديده ، يا تازه ترين اطلاعات به آن افزوده شده . انتشارات چاپي ممكن است در قالب تكمله هايي روزآمد گردند ، يا با ويراست جديد ، بازنگري و انتشار مجدد شوند . جاري بودن اطلاعات ارائه شده در يك پايگاه وب در يادداشت « آخرين تاريخ روزآمدسازي » ( Last updated on [date] ) كه معمولاً در پايين صفحه ي خوشامد مي آيد ، درج مي شود . نيز نگاه كنيد به : expanded edition revised edition
بهبود سخت افزار يا نرم افزار موجود ، با جايگزين كردن آن با مدل يا روايتي كه ويژگي هاي جديد و/ يا قابليت هاي اضافي دارد . ارتقائات نرم افزاري معمولاً با يك عدد اعشاري كه به نام برنامه ي كاربردي افزوده مي شود ، متناوباً نشان داده مي شوند . مقايسه كنيد با : migration در استخدام ، عبارت است از طبقه بندي يك كار شغلي در درجه ي بالاتر ، كه معمولاً با انتقال آن به پايه ي پرداختي بالاتر صورت مي گيرد .
ارسال نسخه اي از يك يا چند فايل از يك رايانه ي محلي به سخت ديسك رايانه ي ديگر ( معمولاً در مسافت دورتر ) ، مثلاً به يك كلان رايانه يا خدمتگر شبكه . اين فرايند ممكن است نيازمند « نرم افزار شبيه ساز پايانه » باشد . متضاد با : download
upper case
نگاه كنيد به : uppercase
حروف بزرگ - در برابر حروف كوچك يك قلم بخصوص . واژه هاي uppercase ( بالاجعبه ) و lowercase ( پايين جعبه ) از جايگاه نسبي خانه هاي حروف در جعبه ي چوبي يا فلزي حاوي اجزاي حروفچيني گرفته شده كه در روزگاري كه حروف با دست چيده مي شدند ، حروف بزرگ و كوچك در آن خانه ها قرار داشتند . املاي ديگر : upper case نيز نگاه كنيد به : majuscule
URL
نگاه كنيد به : Uniform Resource Locator
ميزان سهولت در استفاده ي كارآمد و اثربخش از يك محيط رابط رايانه اي ، بويژه به وسيله ي يك فرد تازه كار . اولويت نخست در كاربردپذيري ، تدارك مسيريابي روشن و منسجم در محتوا است . برخي از كتابخانه ها براي ارزيابي كاربرپسندي صفحات وب خود ، از « آزمون كاربردپذيري » استفاده مي كنند . نيز نگاه كنيد به : help screen
در طراحي محيط رابط رايانه اي ، عبارت است از روش هاي كميـّت سنجي ( مثل ميزان تأمين نيازهاي كاربران در يك فهرست درونخطي يا پايگاه وب ) كه براي تعيين ميزان سهولت كاربرد مورد استفاده قرار مي گيرد و شيوه هايي همچون مشاهده ي مستقيم رفتار عملي كاوش ، مصاحبه ، پيمايش ، و فعاليت هاي اكتشافي ( كه در طي آن از داوطلبان خواسته مي شود مطابق با ترجيحات خود ، به سازماندهي مقولات اطلاعاتي بپردازند ) را شامل مي شود . بدون آزمون كاربردپذيري ، كتابداران از نگاه يك فرد باتجربه ، و برمبناي مفروضاتي درباره ي رفتار اطلاعجويي ( كه لزوماً منعكس كننده ي تجارب عملي كاربران نخواهد بود ) به طراحي سامانه ها خواهند پرداخت .
تعداد دفعاتي كه يك فقره ي كتابنگاشتي در يك دوره زماني معين از سوي مراجعان كتابخانه مورد استفاده قرار گرفته است ، كه تعداد دفعات خارج شدن آن از كتابخانه ، و تعداد دفعات استفاده در داخل كتابخانه را ( كه با تعداد دفعات برداشتن آن از روي ميز ، در فضاي عمومي و قبل از قفسه چيني مجدد اندازه گيري مي شود ) دربرمي گيرد . در كتابخانه هاي آكادميك ، مواد پراستفاده ممكن است دوره ي امانت كوتاه تري داشته باشند ، يا در قسمت رزرو يا بخش مرجع قرار داده شوند . در برخي كتابخانه ها ، فقره هاي كم استفاده ممكن است براي وجين شدن نامزد گردند . « آمار استفاده » در مجموعه گستري نيز سودمندند . نيز به روشي گفته مي شود كه مقبوليت عام يافته و در آن يك كلمه ، عبارت ، يا زبان ، براي بيان يك ايده در گفتار يا نوشتار مورد استفاده قرار مي گيرد ، و اين استفاده ممكن است به لحاظ دستور زباني ، درست باشد يا نباشد .
دستوري كه در يك مدخل از سياهه ي سرعنوان هاي موضوعي يا يك اصطلاحنامه ي واژگان كنترل شده مورد استفاده قرار مي گيرد تا كاربر را از يك مترادف يا شبه مترادف ، به اصطلاح مْرجُحـّي هدايت كند كه فقره هاي درباره ي مقوله هاي مورد نظر ، در زير آن فهرستنويسي يا نمايه سازي شده اند . مثل : Reading Therapy USE Bibliotherapy مقايسه كنيد با : see
طول زمان يا تعداد دفعاتي كه مي توان يك فقره را ( پيش از آن كه چنان فرسوده شود كه ديگر قابل استفاده نباشد و بايد آن را حذف كرد ) مورد استفاده قرار داد . در مورد كتاب ها ، عمر مفيد به كيفيت كاغذ ، استحكام صحافي ، و اقدامات انجام شده براي حفاظت از جلد ( مثل قراردادن لفاف جلد در روكش پلاستيكي قابل شستشو ) بستگي دارد .
كتابي كه داراي دست كم يك مالك قبلي بوده است . وضعيت جلد و صفحات ، نشانه ي ميزان استفاده از يك مجلد مي باشد . گاهي بر اثر ارزيابي ، معلوم مي شود كه كتاب هاي مستعمل ( بويژه نسخه هايي از ويراست اول ) ناياب و ارزشمندند . مترادف با : secondhand book نيز نگاه كنيد به : ex - library copy used bookstore
كتابفروشي مخصوص كتاب هايي كه دست كم يك مالك قبلي داشته اند ، و كارشان گاهي به ژانر بخصوصي از كتاب ها ( مثل داستان هاي علمي - تخيلي يا رمزآلود ) محدود مي شود . كتاب هاي مستعمل ( جز در حالتي كه ناياب يا كمياب باشند ) معمولاً بر مبناي وضعيت موجود خود ، و در حدي كم تر از قيمت پشت جلد يك نسخه ي جديد ، قيمتگذاري مي شوند . برخي از كتابفروشي ها ، هم كتاب هاي نو و هم كتاب هاي مستعمل مي فروشند . مترادف با : secondhand bookstore
اين عبارت نشان دهنده ي اصطلاحات مترادف با يك سرعنوان موضوعي يا توصيفگر تأييدشده مي باشد ، كه براي پرهيز از پراكندگي ، در فهرستنويسي و نمايه سازي مورد استفاده قرار نمي گيرند . در يك سياهه از سرعنوان هاي موضوعي يا در اصطلاحنامه ي واژگان مهارشده ، مترادف ها بلافاصله پس از سرعنوان رسمي ذكر مي شوند . در سياهه ي الفبايي اصطلاحات نمايه سازي ، اين اصطلاحات به عنوان واژگان هدايتگر در سياهه گنجانده مي شوند و پس از هر يك ، يك ارجاع متقاطع « نگاه كنيد به » يا « به كاربريد » مي آيد كه كاربر را به سرعنوان صحيح ، هدايت مي كند . مثال : Domestic violence USE Family violence Family violence UF Domestic violence Physical Disabilities UF Physical Handicaps Physical Handicaps USE Physical Disabilities نيز نگاه كنيد به : syndetic structure
نرم افزار يا سخت افزار رايانه اي كه هدف از طراحي آن ، سهولت استفاده يا عمليات ( حتي به وسيله ي افراد كاملاً تازه كار ) مي باشد . بيش تر سامانه هاي كاربرپسند حاوي « دستوره آموزي در محل كاربرد » و « صفحات راهنما » ي دسترس پذير مي باشند كه به زباني كاملاً روشن نوشته شده اند كه درك آن ها آسان است . « كاربرپسندي » دغدغه ي اصلي در طراحي محيط هاي رابطي است كه موجب موفقيت تجاري سيستم هاي عامل « ويندوز » و « مكينتاش » گرديده است . نيز نگاه كنيد به : usability testing
مقدار فضاي عرصه در كتابخانه كه مي توان براي استفاده ي مْراجعان تخصيص داد ( در برابر محوطه اي كه براي استفاده ي كاركنان ، مخزن بسته ، تجهيزات خودكار ، تعمير و نگهداري ، ذخيره ، . . . مورد نياز است ) .
همه ي فعاليت هاي لازم در تعليم نحوه ي استفاده ي بهينه از منابع ، خدمات ، و تجهيزات كتابخانه به كاربران؛ مشتمل بر آموزش رسمي و غيررسمي كه به وسيله ي كتابدار يا يكي از ديگر كاركنان ، به صورت يك به يك يا گروهي ارائه مي شود . همچنين تك آموزهاي درونخطي ، مواد ديداري - شنيداري ، و راهنماهاي چاپي و رهياب را دربرمي گيرد . اين واژه از « دستوره آموزي كتابنگاشتي » عام تر است .
افرادي از يك جمعيت كه كتابخانه به آن ها خدمات مي دهد و عملاً از خدمات و مجموعه هاي آن ، منظماً استفاده مي كنند . مترادف با : clientele نيز نگاه كنيد به : constituency نيز به گروهي از كاربران يك خدمت يا محصول ( يا مجموعه اي از محصولات ) نرم افزاري/ سخت افزاري گفته مي شود كه به صورت دوره اي با هم ديدار مي كنند و ( معمولاً از طريق پست الكترونيكي ) با هم در تماس هستند تا دريافت خود از محصول ( ها ) را تقويت كنند ، درباره ي مواردي كه تجربه مي كنند به بحث بپردازند ، و موارد اصلاحي را به كارگزار پيشنهاد كنند . كتابداران سيستمي غالباً در گروه هاي كاربران كه در موضوع نرم افزارهاي فهرستنويسي تشكيل مي شود شركت مي كنند .
user ID
نگاه كنيد به : username
user profile
نگاه كنيد به : interest profile
پرسشنامه اي كه در ميان كاربران يك كتابخانه يا نظام كتابخانه اي توزيع مي شود تا معلوم گردد چه چيزي آنان را به كتابخانه مي آورد ، معمولاً چگونه از منابع و خدمات كتابخانه اي استفاده مي كنند ، ارزيابي ذهني آنان از كيفيت تجارب كتابخانه اي شان چگونه است ، و چه پيشنهادهايي ( بازخوردي ) براي بهبود كار كتابخانه دارند . در يك مطالعه ي درازمدت ، ابزار پيمايشي يكسان يا مشابهي ، بيش از يك بار و در فواصل زماني مناسب ، به كار گرفته مي شود تا تغييرات رخ داده شده در الگوهاي استفاده ، گرايش ها ، . . . را اندازه گيري كنند .
افزودن يك اصطلاح به زبان نمايه سازي ( يا تخصيص يك توصيفگر موجود به اسناد ) به وسيله ي نمايه ساز ، بر مبناي بسامد درخواست آن ، يا بسامد حضور آن در عبارات كاوش ( كه به عنوان درونداد ، از سوي كاربران يك سامانه ي بازيابي اطلاعات ، به سامانه وارد مي شود ) . مقايسه كنيد با : library warrant
كد دائمي كه يك كاربر مجاز بايد به يك سامانه ي رايانه اي وارد كند تا بتواند به آن متصل شود و به منابع موجود در آن دسترسي يابد . اين كد معمولاً از نام كامل ( john . wilson ) يا نام خانوادگي به اضافه ي حرف اول نام ( هاي ) كوچك ( wilsonj ) ، يا به اضافه ي يك يا چند عدد ( wilson001 ) تشكيل مي شود . مترادف با : user ID نيز نگاه كنيد به : password PIN
برنامه ي كوچكي كه قابليت سيستم عامل رايانه را ، با قادرساختن آن به انجام كارهاي اضافي ( كه معمولاً كارهاي معمول همچون مديريت رانشگر ديسك ، چاپگر ، اسكنر ، يا ديگر ابزارهاي جانبي است ) گسترش مي دهد . برنامه هاي كاروُر را برخلاف سيستم هاي عامل پايه ، مي توان در هنگام نياز به سيستم عامل افزود يا از آن حذف كرد . تفاوت برنامه ي كاروُر با برنامه ي كاربردي در آن است كه پيچيدگي كم تري دارد ، و معمولاً به يك كاركرد منفرد محدود مي شود .
واژه اي كه به وسيله ي « توماس مور » از واژه هاي يوناني ou ( به معناي « نه » و « نا » ) و topos ( به معناي « مكان » ) ابداع شد . اثر ادبي يا هنري كه در آن ، بستر رويدادها يك جامعه ي آرماني و مطلوب ( معمولاً جامعه اي كه در زمان آينده يا در مكاني خيالي ، موجوديت خواهد يافت ) مي باشد . آرمانيجاها به وسيله ي پديدآورندگاني خلق مي شوند كه احساس حسرت گذشته ي آرماني شده اي را مي خورند ، يا مي خواهند توجه ديگران را به لزوم اصلاح در بنيادهاي اجتماعي ، سياسي ، يا اقتصادي موجود جلب كنند . متضاد با : dystopia نيز نگاه كنيد به : fantasy
نگاه كنيد به : ultraviolet