واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 87
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
دو يا چند كتاب كه به سبك واحدي چاپ ، صحافي يا روكش دار شده اند تا معلوم شود كه بر روي هم ، هويت واحدي را تشكيل مي دهند ( مثل يك دايره المعارف چندجلدي ) ، يا اين كه به گونه اي به يكديگر مربوط اند ( مثل هر يك از عناوين يك فَروُست تك نگاشتي يا مجموعه آثار يك پديدآورنده ) . نيز نگاه كنيد به : author's edition
نشاني منحصربه فردي كه محل يك منبع را براي مقاصد جاري مشخص مي كند؛ مثل : http : //www . myuniversity . edu/library/hours . html نخستين بخش « ميم » پيشوندي است كه پروتكل « تي سي پي/ آي پي » نشاني را مشخص مي كند . در مثال بالا ، پيشوند « http : // » نشان مي دهد كه منبع مورد نظر ، يك سند فرامتني است ( در بيش تر مرورگرهاي وب ، تنظيم پيش گزيده در فيلد « Open » يا « Location » ، همان « http : // » است و بنابراين نيازي به تايپ كردن اين پيشوند براي بازكردن نشاني جديد نيست ) . قسمت دوم « ميم » ( WWW ) زبان ارتباطي مورد استفاده در نشاني را نشان مي دهد . در قسمت سوم ( myuniversity ) ميزبان مشخص مي شود . قسمت چهارم ( edu ) كد قلمرو كلان سطح است كه نوع ميزبان را نشان مي دهد . آخرين قسمت ( /library/hours . html ) درختواره و نام فايل مورد بازيابي را نشان مي دهد كه در اين مثال ، سندي است كه به زبان « اچ تي ام ال » نوشته شده . « ميم » ها حساس به حالت حروف هستند و بخش هاي مختلف آن را بايد با يك نقطه ( دات ) يا مميز از هم جدا كرد . شش پيشوند اصلي كه در « ميم » ها مورد استفاده قرار مي گيرند بدين قرارند : ftp : // درختواره ي اف تي پي براي فايل هاي قابل فروفرستي gopher : // خدمتگر گوفر http : // صفحه ي وب جهانگسترد mailto : پست الكترونيكي ( ئي مِيل ) news : گروه خبري يوزنت telnet : // برنامه هاي كاربردي كه بر روي يك ميزبان دوردست اجرا مي شوند بيش تر مرورگرهاي وب به كاربر اين امكان را مي دهند كه در هنگام واردكردن نشاني يك منبع اينترنتي ، پيشوند را حذف كند .
جلوه ي ظاهري در انتشاراتي كه با سُبك حروفنگاري مشابه ، بر روي كاغذي با كيفيت مشابه به چاپ مي رسند و با صحافي كه قطع و طرح مشابهي دارد منتشر مي شوند . مجلداتي كه به صورت يك مجموعه يا فَروُست منتشر مي گردند معمولاً به اين روش توليد مي شوند . نيز نگاه كنيد به : uniform edition نيز به جلوه ي ظاهري هر عنصري از يك اثر چاپي گفته مي شود كه با سُبك يكسان ، در تمام متن تكرار شده است؛ مثل سرعنوان فصل ، عنوان متكرر ، سرآذين ها يا پي آذين ها ، . . . .
در « كنترل مستند » ، به عنوان مشخص و متمايزي گفته مي شود كه براي مقاصد فهرستنويسي انتخاب مي گردد تا بازنماياننده ي اثري باشد كه با بيش از يك عنوان ( معمولاً با بيش از يك شكل بياني يا نمود ، منتشر شده است . عنوان هاي قراردادي عمدتاً در فهرستنويسي متون مقدس ( مثل انجيل ) و آثار نيايشي و موسيقايي مورد استفاده قرار مي گيرند . همچنين ( به موجب « قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » ) به عنوان مشتركي گفته مي شود كه بنا به قرارداد ، به منظور گردهم آوردن انتشارات يك پديدآورنده ، آهنگساز ، يا نهاد تنالگاني در يك مجلد واحد يا در مجموعه مجلداتي كه حاوي دو يا چند اثر كامل ، يا برگرفت هايي از چندين اثر مي باشند ( و معمولاً داراي شكل ادبي يا موسيقايي بخصوصي هستند ) مورد استفاده قرار مي گيرد . مترادف با : filing title standard title
UNIMARC
نگاه كنيد به : UNIversal Machine - Readable Cataloging
union
نگاه كنيد به : logical sum
سياهه اي از موجودي همه ي كتابخانه هاي يك نظام كتابخانه اي ، يا از همه يا بخشي از مجموعه منابع گروهي از كتابخانه هاي مستقل ، كه با نام و/ يا نماد محل ، نشان مي دهد كدام كتابخانه ، دست كم يك نسخه از هر فقره را دارد . اگر هدف اصلي از يك فهرستگان ، نشان دادن محل استقرار منابع باشد ، توصيف كتابنگاشتي كه در هر مدخل ارائه مي شود ممكن است به حداقل تقليل يابد؛ ولي اگر اين فهرستگان براي مقاصد ديگر نيز مورد استفاده قرار گيرد ، توصيف كتابنگاشتي كامل تر خواهد بود . ترتيب فهرستگان معمولاً الفبايي و بر مبناي پديدآورنده يا عنوان است . نيز نگاه كنيد به : National Union Catalog
سياهه ي كاملي از موجودي گروهي از كتابخانه ها در باب : 1 ) موادي از نوع خاص ، 2 ) موادي در يك موضوع بخصوص ، يا 3 ) موادي در حوزه ي مشخص . اين سياهه معمولاً با هدف « اشتراك منابع » تهيه مي شود . مدخل هر فقره ي كتابنگاشتي شامل سياهه اي از كدهايي است كه نمايانگر كتابخانه هايي مي باشند كه دست كم يك نسخه از آن عنوان را در مالكيت خود دارند . سياهه هاي مشترك معمولاً چاپي هستند ، اما برخي از آن ها نيز به داده پايگاه هاي درونخطي تبديل شده اند .
يك سرعنوان يا اصطلاح نمايه اي كه از دو يا چند اسم كه با حرف ربط « و » به هم متصل شده اند تشكيل مي شود ، و همچون يك موضوع واحد با آن ها رفتار مي شود ، زيرا معناي آن ها آنقدر با يكديگر همپوشاني دارد كه متون درباره ي آن ها را نمي توان به روشني از يكديگر تفكيك كرد . به هر بخش نيز به مثابه يك واحد « نزديك به كل » نگريسته مي شود؛ مثل « جنگل و جنگلداري » در « سرعنوان هاي موضوعي كتابخانه ي كنگره » . البته بايد توجه داشت كه همه ي سرعنوان هاي اينچنيني ، يكينه نيستند .
كنوانسيون حق تكثير بين المللي كه پيش نويس آن در سال 1952 با همكاري و كمك يونسكو تهيه شد ، و در سال 1971 بازنگري گرديد و از سوي بيش از 65 كشور ( از جمله ايالات متحده ) تأييد شد . به موجب مفاد اين كنوانسيون ، هر كشور امضاكننده بايد همان حمايتي را كه در مورد حق تكثير آثار منتشرشده در داخل مرزهاي خود و توسط يكي از شهروندان خويش اعمال مي كند ، به آثار خارجي نيز تَسُـّري دهد . نيز نگاه كنيد به : Berne Convention
گسترش مفصّلي از « رده بندي دهدهي ديويي » كه در آن ، براي توليد نشانه هاي طولاني تري كه در رده بندي موضوعات مورد استفاده قرار مي گيرند ، علاوه بر اعداد عربي ، از نماد استفاده مي شود . اين امر « رده بندي دهدهي جهاني » را انعطاف پذيرتر از « رده بندي دهدهي ديويي » ، و براي مجموعه هاي ويژه ، بسيار مناسب مي سازد . « رده بندي دهدهي جهاني » ( كه به وسيله ي « هانري لافونتن » و « پاول اوتله » از « مؤسسه ي بين المللي كتابنگاري » ايجاد شد ) نخستين بار در سال 1905 در يك ويراست فرانسوي منتشر شد . اين اثر كه از سوي « سازمان بين المللي استاندارد » ( ايزو ) مورد پذيرش قرار گرفت ، به بسياري از زبان ها ترجمه شده و به وسيله ي يك گروه بين المللي ، منظماً مورد بازنگري قرار مي گيرد و به رايج ترين نظام رده بندي در جهان تبديل شده است . براي اتصال به پايگاه وب مربوط به همياره ي « يودي سي » اينجا را كليك كنيد .
جامع ترين روايت از قالب بندي مارك براي فهرستنويسي فقره هاي كتابنگاشتي ، كه نخستين بار در سال 1977 منتشر شد و در حال حاضر با حمايت مالي برنامه ي « كنترل جهاني كتابنگاشتي و اقدام هسته ي بين المللي مارك » ( ايفلا ) ، به منظور تسهيل در تبادل ركوردهاي كتابنگاشتي بين نهادهاي ملي كتابنگاشتي گسترش مي يابد . براي كسب آگاهي بيش تر درباره ي ويراست كنوني « يوني مارك » اينجا را كليك كنيد .
كتابخانه يا نظام دانشگاهي كه به منظور تأمين نيازهاي درسي ، پژوهشي و اطلاعاتي دانشجويان ، هيئت علمي و كاركنان ، به وسيله ي يك دانشگاه ايجاد ، اداره ، و تأمين مالي مي شود . برخي از دانشگاه هاي بزرگ داراي كتابخانه هاي جداگانه اي براي سطوح پايين تر و بالاتر از كارشناسي هستند . مقايسه كنيد با : college library نيز نگاه كنيد به : departmental library Association of College and Research Libraries
مركز انتشاراتي كه به يك دانشگاه يا مؤسسه ي آكادميك ديگر وابسته است و به انتشار كتاب ها و مجلات تخصصي دانشورانه ، بويژه آثاري كه به وسيله ي هيئت علمي نوشته مي شوند مي پردازد . بيش تر ناشران دانشگاهي مبناي عملياتي غيرانتفاعي دارند و در انتخاب دستنوشته هاي ارائه شده براي انتشار ، به كميته اي متشكل از اعضاي ارشد هيئت علمي متكي هستند . انجمن صنفي ناشران دانشگاهي در امريكاي شمالي « انجمن ناشران دانشگاهي امريكا » ( اِي اِي يوپي ) است . مقايسه كنيد با : popular press trade publisher
سيستم عاملي كه در سال 1969 ( به وسيله ي Bell Labs ) ايجاد شد و از كاربران متعدد و چندكارگي پشتيباني مي كند و تاكنون روايت هاي گوناگوني از آن عرضه شده است . يونيكس بر روي كارپايه هاي سخت افزاري گوناگوني اجرا مي شود و در مؤسسات آكادميك و علمي ( بويژه آن هايي كه آن را در مراحل اوليه ي ابداع آن ، به رايگان از « اِي تي اندتي » دريافت كرده اند ) هنوز طرفدار دارد . نيز نگاه كنيد به : Windows
اثري كه پديدآورنده ( ها ) ي آن ناشناس است يا با يقين نمي توان درباره ي آن ها نظر داد؛ از جمله آثاري كه در يك نهاد تنالگاني توليد شده اند كه ناشناخته است يا فاقد نام مي باشد . كتابخانه ها چنين عناويني را در زير عنوان اثر ، فهرست مي كنند . به موجب « قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » ، اگر اثري به يك يا چند نفر يا نهاد تنالگاني منسوب باشد ، در زير نام آن ها ، شناسه هاي افزوده ايجاد مي شوند . مترادف با : anonymous مقايسه كنيد با : diffuse authorship
نوعي از صحافي كه نه عنوان و نه نام پديدآورنده بر روي شيرازه درج نشده ، و در نتيجه اگر به صورت عمودي در كنار ديگر مجلدات در قفسه قرار گيرد ، اطلاع از محتواي آن دشوار مي گردد .
unmounted
نگاه كنيد به : mounted
كتابي كه در هنگام صحافي ، لب تاهاي آن برش نخورده اند .
صفحاتي از كتاب يا اثر انتشاراتي ديگر كه شماره ي صفحه به آن ها داده نشده و معمولاً در پيش مطالب كتاب ديده مي شوند . فهرستنويس ( به عنوان يك مورد درونيابي ) تعداد اين صفحات را در ناحيه ي « توصيف ظاهري » ( از ركورد كتابنگاشتي ) ، در داخل دو راست كمانك ثبت مي كند . ( مثل p . [15] ) مقايسه كنيد با : unpaginated
كتاب يا اثر انتشاراتي ديگري كه در آن ، صفحات متن ، شماره گذاري ( يا به ترتيب ديگر ، علامتگذاري ) نشده اند . تعداد كل صفحات يك اثر صفحه شماري نشده ، به وسيله ي فهرستنويس ( به عنوان يك مورد درونيابي ) ، در داخل دو راست كمانك در ناحيه ي « توصيف ظاهري » ( از ركورد كتابنگاشتي ) ثبت مي شود ( مثل p . [118] ) . متضاد با : paginated مقايسه كنيد با : unpaged
كلمه يا عبارتي كه ( معمولاً به دليل ابتذال ) براي چاپ ، نامناسب شمرده مي شود؛ و به اين دليل گاهي در متن با نخستين حرف كه چندين ستارك ( يك ستارك به جاي هر يك از حروف باقيمانده ) به دنبال آن آمده اند ( h*** ) ، ذكر مي شود .
داده هايي كه چون در يك فايل يا ديسك ناامن ذخيره شده اند ، افراد غيرمجاز امكان دسترسي به آن را دارند و مي توانند آن ها را حذف كنند يا تغيير دهند .
اثري در فرايند انتشار كه هنوز قرار است منتشر شود . همچنين دستنوشت يا ماشين نوشتي كه ( يا به دليل اين كه قصد انتشار آن در ميان نبوده ، يا پديدآورنده قادر به يافتن ناشر نبوده ) هرگز منتشر نگرديده . مقايسه كنيد با : semipublished
unsewn binding
نگاه كنيد به : adhesive binding
يك اثر مكتوب ( مثل مدخلي در يك كتاب مرجع يا مقاله اي در يك مجله ) كه داراي نام پديدآورنده نيست ، و معمولاً نشانه ي آن است كه آن قطعه ، به وسيله ي يك نويسنده ي استخدام شده و حقوق بگير نوشته شده . در معناي عام تر ، هر سند مكتوبي كه هويت پديدآورنده را نشان نمي دهد؛ بويژه يك نامه يا مدرك قانوني فاقد امضا . متضاد با : signed مقايسه كنيد با : anonymous
واژه اي كه توصيفگر نخستين كتاب هاي چاپي ( آغازگاني ) است كه نه سرواتنويسي شده بودند و نه تذهيب شده .
untrimmed
نگاه كنيد به : uncut
unzip
نگاه كنيد به : zip
به روزكردن يك مطلب خبري ، فايل داده اي ، اثر مرجع ، يا منبع اطلاعاتي ديگر ، معمولاً با بازنگري در محتواي موجود يا جايگزيني مطالب جديد . داده پايگاه هاي كتابنگاشتي منظماً و با افزودن ركوردهايي كه بازنمايي كننده ي فقره هاي تازه منتشرشده مي باشند ، روزآمد مي شوند . بسامد روزآمدسازي معمولاً در توصيفات مربوط به داده پايگاه ارائه مي شود . نمايه ها و خدمات چكيده نويسي چاپي با تكمله هاي ماهانه يا فصلي جلدكاغذي روزآمد مي گردند و معمولاً سالانه درهمكرد مي شوند . انتشارات حقوقي ( مصوبات ، رويه هاي قضايي ، . . . ) نيز ممكن است در قالب تكمله هايي روزآمد گردند ، ولي بيش تر آثار مرجع ، در قالب ويراست هاي جديد ، بازنگري و انتشار مجدد مي شوند .