واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 229
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
تغيير در توليت ظاهري مواد آرشيوي از يك مكان يا نهاد به مكان يا نهاد ديگر ، معمولاً بدون تغيير در مسئوليت يا مالكيت قانوني و حقوقي؛ مثلاً تغيير مكان ركوردهايي كه ديگر جاري به حساب نمي آيند به انبار موقتي ، به منظور انتظار براي تصفيه ي نهايي .
قطعه اي از يك سخنراني يا اثر مكتوب ، يا يك سخنراني يا اثر كامل ، كه به كلمات زبان ديگري ( مثلاً انگليسي به فرانسوي ) ، يا به شكل جديدتري از همان زبان ( انگليسي قديمي يا انگليسي ميانه به انگليسي امروز ) برگردانده شود - معمولاً با اين هدف كه متن براي افرادي كه قادر به خواندن آن به زبان اصلي نيستند ، دسترس پذيرترگردد . ترجمه ها از نظر درجه ي وفاداري به متن اصلي با هم متفاوت اند . نام « مترجم » ( translator ) معمولاً در صفحه ي عنوان كتاب ، به دنبال نام پديدآورنده ذكر مي شود . ترجمه ممكن است داراي يك عنوان موازي به زبان مبدأ باشد . در فهرستنويسي كتابخانه اي ، يادداشت « ترجمه ي : » ( Translation of : ) در ركورد كتابنگاشتي افزوده مي شود و عنوان به زبان اصلي در آنجا ذكر مي گردد . كوته نوشت : trans .
برگرداندن نويسه هاي يك الفبا به نويسه هايي كه بيانگر همان صدا ( يا صداها ) با الفباي زبان ديگر باشند . هر نويسه مستقل از نويسه هاي ديگر در نظر گرفته مي شود . مقايسه كنيد با : romanization
ورقه اي از فيلم شفاف ( معمولاً در قطع 27 . 5*21 سانتيمتر ) كه متن و/ يا تصويرهايي به صورت رنگي يا سياه و سفيد بر روي آن چاپ شده و براي نمايش دادن بر روي يك صفحه ي بزرگ نمايش ( با استفاده از « پروژكتور اُوِرهد » يا « دوربين اسناد » ) مورد استفاده قرار مي گيرد . « نرم افزارهاي ارائه » جايگزين صفحه طلق هاي اُوِرهد شده اند ، ولي سخنران آماده ، از صفحه طلق نيز به عنوان نسخه ي پشتيبان استفاده مي كند تا در صورت نقص و ازكارافتادگي تجهيزات يا شبكه ، بتواند سخنراني خود را به خوبي ارائه دهد . مترادف با : overhead transparency مقايسه كنيد با : overlay
دستنامه اي كه براي اشخاص علاقه مند به گردشگري در يك كشور خارجي ، يا يك شهر ، ايالت ، استان ، يا منطقه ي ناآشنا در كشور خودي طراحي شده است . بيش تر راهنماهاي مسافرتي علاوه بر توصيف جاذبه هاي مهم ، شامل نقشه ها و رهنمودها ، اطلاعاتي درباره ي امكانات غذاخوري و اسكان ، و توصيه هايي درباره ي تبديل ارز ، ايمن سازي ، سلامت شخصي ، و ارتباط با ساكنان محلي هستند . برخي راهنماها مخصوص نوع ويژه اي از سفر ( مانند گردشگري با دوچرخه يا گردش زيست محيطي ) مي باشند . در كتابخانه هاي عمومي ، راهنماهاي مسافرتي معمولاً بر مبناي شماره ي راهنما در بخش مواد غيرداستاني قفسه چيني مي شوند . برخي از كتابخانه هاي آكادميك ويراست هاي جديد آن ها را در بخش مرجع قرار مي دهند . از آنجا كه به روزبودن اين راهنماها بسيار اهميت دارد ، مي توان آن ها را جزو « سفارش دائم » قرار داد . مترادف با : tour guide travel book مقايسه كنيد با : guidebook
تمريني كه در آن ، مدرس از دانشجويان مي خواهد از منابع كتابخانه براي يافتن پاسخ فهرستي از پرسش هاي بسيار دقيق و غالباً نامرتبط استفاده كنند و گاهي به صورت يك رقابت برگزار مي شود . اين نوع از تكليف معمولاً موجب ايراد فشار موقتي بر ميز مرجع مي شود - بويژه هنگامي كه تعداد زيادي از دانشجويان ، همزمان به كتابخانه هجوم بياورند و همگي در يك زمان ، اطلاعات مشابهي را درخواست كنند . به اين دليل ، اين كار يكي از دلايل آزردگي كتابداران مرجعي مي شود كه عقيده دارند مهارت هاي كتابخانه اي در بستر تكاليف پژوهشي بامعناتر ، بهتر آموخته مي شوند .
كتاب يا جستار رسمي طولاني ، معمولاً درباره ي يك موضوع پيچيده يا مبهم ، بويژه ارائه ي رخداده ها يا شواهدي به شكل نظام مند و كاملاً مستند ، و اصول يا استنتاجاتي كه از اين شواهد برآمده . اين واژه گاهي با تداعي معنايي منفي ، براي اشاره به اثر مكتوبي كه رويكرد آن ، خشك و دانشورانه است ، يا از جامعيت يا تفصيل بيمورد برخوردار است ، مورد استفاده قرار مي گيرد .
وجه داستاني فيلمنامه ي يك فيلم سينمايي يا يك برنامه ي تلويزيوني ، شامل توصيف مشروحي از شخصيت ها ، صحنه ها ، وسايل ، حركات دوربين ، و . . . اما بدون گفتار . مقايسه كنيد با : scenario در معناي عام تر ، عبارت است از شيوه و سبك پرداختن به يك موضوع يا مضمون در يك اثر ادبي يا هنري ( به روش كميك ، تراژيك ، هجوي ، . . . ) . در حفاظت ، عبارت است از استفاده از يك روش خاص يا مجموعه اي از فنون ( ازجمله تثبيت و احتمالاً بازسازي ) براي تغيير عمدي وضعيت شيميايي يا ظاهري يك سند يا شيء ديگر ، با هدف تمديد مدت حيات آن شيء . نيز نگاه كنيد به : treatment history
ركوردي از روندهاي حفاظتي ( اسيدزدايي ، ضدعفوني ، تجديد صحافي ، بازسازي ، . . . ) كه در مورد يك فقره اعمال مي شود و معمولاً تاريخ اِعمال روندها و هر گونه جزئيات مربوط به فرايند رسيدگي را كه امكان دارد در آينده ( بويژه در موارد نياز به اِعمال برگشت ) براي حفاظتگران كاربرد داشته باشد ، شامل مي شود .
توافق رسمي مكتوب بين دو يا چند دولت در باب صلح ، اتحاد نظامي ، روابط تجاري ، همكاري اقتصادي ، و . . . كه غالباً نتيجه ي مذاكرات طولاني است . نيز به سند امضاشده اي گفته مي شود كه به عنوان ركورد رسمي چنين توافقي مورد استفاده قرار مي گيرد . متن معاهدات مهم در بخش مرجع يا اسناد دولتي كتابخانه هاي بزرگ قابل دستيابي است . اصل اين متون معمولاً در آرشيو ملي يا در مجموعه هاي ويژه ي كتابخانه ي ملي نگهداري مي شوند .
نمايش رده بندي شده اي در يك اصطلاحنامه ي اصطلاحات نمايه اي كه سلسله مراتب كامل توصيفگرها را ، از عام ترين تا خاص ترين آن ها ( معمولاً با استفاده از تورفتگي ) ، گاهي همراه با يك شماره ي درختواره كه مكان سرعنوان را در درختواره نشان مي دهد ، مي نماياند؛ مانند ساختارهاي درختي در « سرعنوان هاي موضوعي پزشكي » ، كه به وسيله ي كتابخانه ي ملي پزشكي ايالات متحده نگهداري مي شود و گسترش مي يابد . مثال : Diagnosis Diagnosis , Cardiovascular Angiography Angiocardiography Angiography , Digital subtraction Aortography Cerebral angiography Cineangiography Angioscopy E1 E1 . 145 E1 . 145 . 77 E1 . 145 . 102 E1 . 145 . 141 E1 . 145 . 181 E1 . 145 . 300 E1 . 145 . 385 E1 . 145 . 90
تحرك در توسعه ي يك پديده ( معمولاً در جهتي خاص ) كه گاهي به صورت آماري اندازه گيري مي شود . سازمان ها براي پيش بيني توسعه هاي آتي كه ممكن است بر منافع آنان اثر بگذارد از « تحليل گرايش » استفاده مي كنند . اين واژه در مفهوم عام تر ، به عنوان « مد روز » نيز به كار مي رود . در كتابخانه هاي عمومي بزرگ يكي از گرايش هاي اخير ، گنجاندن يك « هديه فروشي » در برنامه هاي تعمير و نوسازي مي باشد ، كه به وسيله ي « دوستان كتابخانه » اداره مي شود . كتابخانه هاي آكادميك بيش تر به راه اندازي كافي نت در محوطه ي كتابخانه تمايل دارند .
آزموني كه براي يك دوره ي زماني محدود ، به منظور تعيين مناسبت يك فرد جديد براي يك سِمـَت ، يا تعيين كيفيت يا مناسبت يك سامانه ، محصول ، يا خدمت جديد انجام مي گيرد . كارگزاران داده پايگاه ها معمولاً براي تشويق كتابخانه ها به اشتراك ، يك دوره ي آزمايشي 30 روزه را پيشنهاد مي كنند .
شخص يا سازماني كه از وي خواسته شده از يك خدمت جديد يا سامانه ي رايانه اي ( معمولاً براي يك دوره ي زماني محدود ) استفاده كند تا كارآيي و اثربخشي آن را بيازمايد و به شناسايي مشكلاتي كه پيش از انتشار نگارش نهايي براي استفاده ي عمومي ، بايد اصلاح شوند ، كمك كند .
آنچه هر سه سال منتشر شود . نيز به اثر پيايندي گفته مي شود كه هر سه سال منتشر مي گردد . نيز نگاه كنيد به : annual biennial quadrennial quinquennial sexennial septennial decennial
مجموعه اي از سه اثر داستاني با مضمون يا پيرنگ مرتبط با هم ، كه بر روي هم يك اثر بزرگ تر را تشكيل مي دهند . اگر تعداد اين آثار مرتبط با هم چهار تا باشد ، آن را « چهارگانه » ( The Alexandria Quartet ) مي نامند . نيز نگاه كنيد به : prequel sequel
ابعاد نهايي يك ورق يا اثر انتشاراتي چاپي ، پس از آن كه زوائد آن جدا گرديده و براي صحافي آماده شده است . اين ابعاد معمولاً در « مشخصات نشر » مربوط به اثري كه قرار است به چاپ برسد ذكر مي شود .
واژه ي مورد استفاده در بازار كتاب ، براي اشاره به اين كه اوراق يك كتاب ، به اندازه ي كوچك تر از قطع اصلي زمان انتشار ، برش خورده اند . نيز نگاه كنيد به : trimming
trimmed flush
نگاه كنيد به : cut flush
در صحافي كتاب ، عبارت است از فرايند بريدن تقريباً 3 ميليمتر از سرلبه ، پالبه ، و پيش لبه ي بدنه ي كتاب به منظور بازكردن اوراق جْزوُك ها ، كه با دستگاهي به نام گيوتين انجام مي شود . در كتاب هاي جلدكاغذي ، جلد معمولاً « ترازبْر » مي گردد و با جزوك هاي بدنه ي كتاب ، لب به لب مي شود . مقايسه كنيد با : uncut نيز نگاه كنيد به : shaved
triptych
نگاه كنيد به : diptych
ژانر غيرداستاني كه موضوع آن ، يك حادثه يا جنايت واقعي ( مفقود شدگي ، آدم ربايي ، قتل ، . . . ) ، و چنان خارق العاده و پيچيده است كه كنجكاوي و علاقه ي همگان را برمي انگيزد . مقايسه كنيد با : mystery
افزودن نمادي در ابتدا يا انتهاي يك ريشه ي كلمه در يك كاوش كليدواژه اي به منظور بازيابي اشكال مختلفي كه حاوي آن ريشه هستند . دم برش براي بازيابي شكل مفرد و جمع كلمات در يك كاوش واحد ، بسيار سودمند است؛ مثل *librar* براي بازيابي ركوردهاي حاوي interlibrary ، intralibrary ، librarian ، librariana ، librarianship ، libraries . در بيش تر فهرست هاي درونخطي و داده پايگاه هاي كتابنگاشتي ، نماد دم برش ، علامت * ( ستارك ) در انتهاي واژه مي باشد ، ولي از آنجا كه نماد دم برش استاندارد نيست ، نمادهاي ديگري ( ، $ ، # ، + ) نيز ممكن است مورد استفاده قرار گيرند . در برخي از داده پايگاه ها ، كاربر مي تواند پس از نماد دم برش ، عددي را بيفزايد تا مشخص كند كه اين نماد ، بيانگر چند نويسه است ( مثلاً « facet 1 » براي بازيابي « facets » ، بدون « faceted » يا « facetiae » ) . بنا به قاعده ي كلي ، دْم برش براي تعداد نويسه هايي كم تر از چهارتا عاقلانه نيست ( مثلاً « art* » به بازيابي « artist » ، « artistic » ، « artistry » ، « artwork » ، « artichoke » ، « artillery » و . . . منجر مي شود ) . برخي از داده پايگاه ها براي دم برش خودكار طراحي شده اند . به كاربران توصيه مي شود كه در يك داده پايگاه ناآشنا ، پيش از دْم بركردن واژه ها ، همه ي صفحات راهنما را با دقت بخوانند . مترادف با : character masking نيز نگاه كنيد به : wildcard
trustee
نگاه كنيد به : library trustee
ts .
نگاه كنيد به : typescript
tss .
نگاه كنيد به : typescript
TT
نگاه كنيد به : top term
در صحافي كتاب ، بخشي از روكش كتاب است كه از بيرون به داخل ، بر روي لبه هاي بيروني صفحات جلد « تا » مي خورد ، در گوشه ها فارسي گوش مي شود ، و بين 5/4 تا 9 سانتيمتر از لبه را با پوشانه مي پوشاند . در « گوشه هاي كتابخانه اي » ، برگردان تو داده مي شود؛ در « گوشه هاي هلندي » ، برگردان برش مي خورد .
در داده پردازي ، مقدار زماني است كه از آغاز يك فرايند يا عمليات تا پايان آن ، سپري مي شود . مقايسه كنيد با : response time
ميزان ترك سازمان ، شركت ، يا مؤسسه از سوي كاركنان و جايگزيني آن ها با افراد ديگر . « نرخ ترك خدمت » ( turnover rate ) بالا ، ممكن است نشانه ي شرايط كاري دشوار ، نامناسب بودن حقوق و مزايا ، مديريت ضعيف ، ازپاافتادگي ، . . . باشد .