واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 304
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
ادغامي از حروف اول و آخر دو واژه اي binary digit ( رقم دوگاني ) كه يكي از دو رقم صفر و يك را شامل مي شود كه در نظام اعداد دوگاني مورد استفاده قرار مي گيرند و كوچك ترين واحد ذخيره در رايانه هاي رقومي است . در رايانه هاي شخصي ، داده ها در قالب واحدهاي 8 بيتي كه بايت ناميده مي شود ، ذخيره و پردازش مي گردند . در كدهاي اَسكي ، هر نويسه ي الفباعددي با ترتيب منحصربه فردي از هفت بيت نمايش داده مي شود ( bit rate ) . قابليت ذخيره ( در ديسك ، فايل ، داده پايگاه ، . . . ) با بايت اندازه گيري مي شود .
نوعي از بازنمايي رقومي ، متشكل از نقطه هايي كه به شكل سطر و ستون مرتب شده اند ، و هر يك از اين نقطه ها با يك بيت از داده ها ، كه ارزش يك پيكسل را در يك تصوير تكرنگ بر روي صفحه ي رايانه تعين مي كند ، مشخص مي شود . در تصاوير سايه روشن يا رنگي ، هر نقطه از مجموعه اي از بيت ها تشكيل شده كه ارزش تك تك پيكسل هاي گروهي را كه در تركيب با هم يك جلوه ي بصري از يك رنگ يا طيف بخصوص را ايجاد مي كنند ، تعيين مي نمايد . هر چه تعداد بيت در نقطه بيش تر باشد ، طيف سايه روشن احتمالي گسترده تر خواهد بود . " تعداد نقطه بر اينچ مربع " ( تراكم ) وضوح يك تصوير بيت نگاشتي را تعيين مي كند . گاهي نيز وضوح با " تعداد سطر ضربدر تعداد ستون " بيان مي شود . وقتي اسناد با رايانه اسكن مي شوند ، تصوير روي صفحه به طور خودكار به يك تصوير بيت نگاشتي تبديل مي شود كه مي توان آن را روي صفحه ي نمايشگر ديد . املاي ديگر : bit map نيز نگاه كنيد به : digital imaging
آنچه دوبار در ماه منتشر مي شود . نيز اشاره دارد به پيايندي كه دوشماره در ماه منتشر مي شود . مترادف با : semimonthly
اعضاي اين فراكسيون را كه در سال 1970 پايه گذاري شد ، كتابداران سياهپوست ، و ديگر سياهپوستان علاقه مند به ترويج كتابداري و تشويق مشاركت فعال افريقاييان امريكايي در انجمن كتابخانه ها و در همه ي سطوح اين حرفه تشكيل مي دهند . " بكالا " دوماهانه ي BCALA Newsletter را منتشر مي كند . براي اتصال به سراصفحه ي " بكالا " اينجا را كليك كنيد .
black face
نگاه كنيد به : boldface
black lette
نگاه كنيد به : gothic
Blackwell
يك شركت تجاري كه كتاب و محصولات و سامانه هاي پشتيباني كتابشناختي را براي كتابخانه هاي آكادميك ، پژوهشي ، و عمومي در سراسر جهان تأمين مي كند . براي اتصال به سراصفحه ي اين شركت اينجا را كليك كنيد .
برگي از كتاب كه عمداً چاپ نشده مانده ، و معمولاً پيش از صفحه ي نيم عنوان و/ يا بعد از بخش پاياني قرار مي گيرد . نيز اشاره دارد به هر صفحه يا برگي از كاغذ ( يا سطح مكتوب ديگر ) كه حاوي مطلب مكتوب يا چاپي نيست . مقايسه كنيد با : white space
كتابي مشتمل بر برگ هاي سفيد يا خط كشي شده براي نوشتن يا واردكردن مدخل ها ، كه مطالب چاپي آن محدود مي شود به سرعنوان صفحات و/ يا بخش ها . به عنوان مثال مي توان از سررسيدنامه ، آلبوم ، يادگارنامه ، دفتر مالي ، كتابچه ي تمرين ، و . . . نام برد . از آنجا كه اطلاعات ثبت شده در خاليكتاب هاي رسمي ممكن است داراي ارزش ماندگار و ثابت باشند ، معمولاً براي تهيه ي اين كتاب ها از كاغذ باكيفيت و صحافي ماندگار استفاده مي شود .
blanket order
توافقي كه در طي آن ناشر يا سوداكار ، يك نسخه از هر عنواني را كه منتشر مي شود ، بر مبناي پروفايلي كه از قبل به وسيله ي خريدار مشخص شده ، در اختيار كتابخانه يا نظام كتابخانه اي مي گذارد . طرح سفارش كلي عمدتاً از سوي كتابخانه هاي بزرگ آكادميك و عمومي به منظور كاهش زمان مورد نياز براي گزينش و فراهم آوري ، و تسريع در فرايند وصول عناوين جديد به بخش گردش كتاب مورد استفاده قرار مي گيرد . بر خلاف طرح هاي توافقي ، اكثر سفارش هاي كلي اجازه ي برگشت دادن مواد دريافتي را نمي دهند . يكي از معروف ترين مثال ها در اين رابطه در ايالات متحده ، Greenaway Plan است . مترادف با : gathering plan نيز نگاه كنيد به : book lease plan
در صحافي ، به كاربردن پِرِس برنجي داغ بر روي رويه ي پارچه اي كتاب به منظور ايجاد حالت صيقلي تا حرف نويسي يا تزئينات پِرِسي بر روي آن انجام شود .
در چاپ ، بيرون زدن تصوير از لبه ي برش خورده ي صفحه ، بدون اين كه جايي براي حاشيه بماند . يك صفحه ممكن است بسته به اين كه تصوير چاپ شده بر روي صفحه از چند لبه برش خورده ، در چند جهت لب بـُر شده باشد . نيز اشاره دارد به متني كه در صحافي ، بخشي از آن خورده شده .
در صحافي كتاب ، روندي كه بدون تزيين و پيرايه ي اضافي ، انجام شود ، مثلاً نقش كردن قلمكاري بر روي جلد چرمي بدون افزودن مركب يا زرورق كه براي برجسته كردن خطوط طرح مورد استفاده قرار مي گيرد . نيز نگاه كنيد به : blind page نيز اشاره دارد به شخصي كه بينايي او بسيار ضعيف است و استحقاق دريافت خدمات كتابخانه اي مورد اشاره در خدمات كتابخانه ي ملي براي نابينايان و معلولان جسمي را دارد .
برگي از يك كتاب يا دستنوشت كه در برگشماري به حساب آمده ، ولي شماره ي برگه به آن داده نشده . مقايسه كنيد با : blind page
صفحه اي از يك كتاب ، معمولاً صفحه ي عنوان ، نيم عنوان ، اهدا ، يا يك صفحه ي خالي ، كه در صفحه شماري به حساب آمده ، ولي شماره ي صفحه به آن داده نشده . مقايسه كنيد با : blind folio
blind reference
ارجاع متقاطع در يك نمايه يا فهرست ، كه خواننده را به سرعنواني هدايت مي كند كه در آن نمايه يا فهرست وجود ندارد .
شكلي از كتاب حاوي متن تنها ، يا متن همراه با تصوير ، كه يكسره با كليشه ي چوبي فقط بر يك طرف هر برگ چاپ شده . خاستگاه كتاب مـُهري ، اروپاي قرن پانزدهم بود ، يعني همان زماني كه چاپ با حروف متحرك آغاز شد و شايد جايگزين ارزانقيمتي براي كتاب هايي بوده كه با ماشين چاپ توليد مي شده اند . نيز نگاه كنيد به : xylography
حرفي كه با قلمي چاپ مي شود كه خم هاي آن داراي پهنا و سياهي برابر ، ساده ، و بدون چرخش قلم مي باشند . اين سبك براي خوانايي تيترها مورد استفاده قرار مي گيرد ، ولي براي چاپ مطالب متن ، مناسب شمرده نمي شود . مترادف با : sans - serif مقايسه كنيد با : monocline
واژه ي عاميانه براي كتاب جديدي كه فروش تعداد بسيار زيادي از آن ، معمولاً به دليل شهرت يا محبوبيت پديدآورنده ، تقريباً تضمين شده است . كتابخانه هاي عمومي غالباً اين قبيل عناوين را به تعداد بيش تري سفارش مي دهند تا بتوانند به تقاضاي اوليه پاسخ دهند . نيز اشاره دارد به تمايل ناشران به بستن مكرر قرارداد با اين گونه پديدآورندگان و تبليغ آثار آنان ، كه گاهي به قيمت بي توجهي به نويسندگان كم آوازه تري منجر مي شود كه آثارشان قابل خواندن است . مترادف با : megabook نيز نگاه كنيد به : bestseller
blocked
وضعيت اعتبار امانت مراجعه كننده اي كه ، معمولاً به دليل پرداخت نشدن طولاني مدت جريمه هاي مربوط به فقرات ديركردي ، از خارج كردن مواد از كتابخانه ممنوع شده . اكثر سامانه هاي الكترونيكي گردش كتاب به گونه اي طراحي شده اند كه به طور خودكار ، ركورد مراجعه كننده اي را كه منطبق با شرايط تعيين شده از سوي كتابخانه نيست ، مسدود مي كنند .
فرايند نقش كردن حروف يا يك طرح تزييني بر روي جلد يك كتاب با مركب ، زرورق/ ورق فلزي ، يا ساده ، با استفاده از يك كليشه ي كنده كاري شده به نام قالب ( مـُهر صحاف ) كه بر روي يك پِرِس قالب زني سوار مي شود . در ايالات متحده ، مترادف با : stamping نيز اشاره دارد به حالت به هم پيوستگي اوراق كتاب يا اثر صحافي شده ي ديگر ، كه در اثر آبديدگي ايجاد مي شود . با گشوده گذاشتن اين كتاب در معرض هواي آزاد و خشكاندن آن مي توان از شدت اين حالت به هم چسبندگي كاست . البته جداكردن اوراقي كه از كاغذ اندودشده ساخته شده اند بدون صدمه ديدن سطح چاپي ، بويژه پس از خشك شدن ، دشوار است .
نسخه ي چاپي بزرگ شده ي تصويري كه در اصل روي ريزنمود است . اكثر كتابخانه ها داراي دستگاه هاي خواننده - چاپگر براي بزرگ كردن و استنساخ اسناد موجود بر روي ريزفيلم يا ريزبرگه هستند . املاي ديگر : blow back مقايسه كنيد با : blowup
در عكاسي ، بزرگ كردن تصوير ، كه معمولاً از روي نسخه ي منفي ، كه از عكس كوچك تري برداشته شده ، انجام مي گيرد . در بازار توليد اسناد ، هر نسخه اي كه در مقياسي بزرگ تر از اصل توليد شود . در بازار كتاب ، تصوير بسيار بزرگ شده اي از يك روكش كتاب ، يك تصوير ، يا يك صفحه ي نمونه ، كه براي بازاريابي مورد استفاده قرار مي گيرد . املاي ديگر : blow up مقايسه كنيد با : blowback
در ايالات متحده ، نام رايج براي دستورنامه اي كه از سوي حكومت ايالتي منتشر مي شود و در آن نام مسئولان رسمي منتخب و منصوب آمده و اطلاعاتي درباره ي ساختار دولتي ، نهادها ، حوزه هاي رأي گيري ، انتخابات ، و . . . ارائه شده است و معمولاً با جلد آبي رنگ صحافي مي شود . مقايسه كنيد با : red book
درج اصلاحات و تصحيحات بر روي نسخه ي دستنوشت يا ماشين شده در فرايند ويرايش ، كه ويراستاران براي انجام آن سنتاً از قلم آبي رنگ استفاده مي كردند . به انجام ويرايش متن به وسيله ي سانسورچي نيز اطلاق مي شود .
نسخه ي عكسي از طرح هاي تفصيلي ساخت يك ساختمان يا سازه ي ديگر ، كه در اصل به رنگ سفيد بر زمينه ي آبي چاپ مي شد . آبيچاپ ها معمولاً به صورت مجموعه ، يعني يك چاپ براي هر طبقه در هر مرحله از ساخت ( لوله كشي ، سيم كشي ، تبديل برق فشار قوي ، . . . ) توليد مي شوند . آبيچاپ هاي مربوط به پروژه هاي ساختماني كه داراي اهميت تاريخي هستند به وسيله ي كتابخانه هاي معماري و به وسيله ي آرشيوها و مجموعه هاي خاص ، گردآوري و نگهداري مي شوند . آبيچاپ ها از سوي كتابخانه ها در طراحي و پيش بيني هاي مربوط به بازسازي ، گسترش ، و نوسازي تأسيسات و تسهيلات مورد استفاده قرار مي گيرند . نيز نگاه كنيد به : architectural drawing
توصيف و توصيه ي ناشر در ارتباط با يك كتاب جديد ، كه معمولاً بر لبه ي برگردان رويي روكش كتاب چاپ مي شود و بخش هايي از آن ممكن است در آگهي هايي كه در مجلات بازار كتاب و مرور انتشارات چاپ مي شوند و در فهرست ناشر مورد استفاده قرار گيرند . بر پشت روكش كتاب معمولاً گزيده هاي كوتاهي از بررسي هاي دلخواه و مطلوب ، چاپ مي شوند . نيز نگاه كنيد به : puff teaser
BnF
نگاه كنيد به : Bibliotheque nationale de France
BO
نگاه كنيد به : back order